Txekiera

Txekiera^[1][2] (čeština, český jazyk) Txekian hitz egiten den eslaviar taldeko hizkuntza ofiziala da. Hamabi milioi hiztun ditu eta latindar alfabetoaz idazten da. Hurbilen dituen hizkuntzak eslovakiera eta poloniera dira.

Txekiera
čeština — český jazyk
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Txekiar Errepublika, eta gutxiengo baten hizkuntza gisa Alemania, Austria, Eslovakia eta AEBetan
Hiztunak	12 milioi
Rankinga	73. hizkuntza mintzatuena
Ofizialtasuna	Txekiar Errepublika, Europar Batasuna
Eskualdea	Erdialdeko Europa
Araugilea	Txekieraren Institutua.
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza indoeuropar hizkuntzak balto-eslaviar hizkuntzak Eslaviar hizkuntzak West Slavic (en) Czech–Slovak languages (en)
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua, hizkuntza azentuala, adjective-noun (en) , azentua, hizkuntza malgukaria, hizkuntza sintetikoa, nominatibo-akusatibo hizkuntza eta pro-drop hizkuntza
Denbora gramatikalak	orainaldia, preterite (en) , geroaldia eta pluperfect (en)
Modu gramatikalak	indikatiboa, baldintzazko modua eta agintera
Genero gramatikalak	genero maskulinoa, genero femeninoa, genero neutroa, masculine inanimate (en) eta masculine animate (en)
Kasu gramatikalak	nominatiboa, genitiboa, datiboa, akusatiboa, bokatiboa, lokatiboa eta instrumentala
Alfabetoa	Czech alphabet (en) eta latindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1	cs
ISO 639-2	ces cze
ISO 639-3	ces
Ethnologue	ces
Glottolog	czec1258
Wikipedia	cs
ASCL	3601
IETF	cs

Historia

Mintzatzea txekieraz

Txekierazko lehen idazlanak XIII. mendekoak dira. Jan Husek eta moraviar anaiek ortografia finkatu eta hizkuntza aberastu zuten. XVI. eta XVII. mendeetan, ordea, alemana nagusitu zitzaion. XVIII. mendean, nazio sentimenduaren eraginez, berpiztu egin zuen: Pragako unibertsitatean txekierazko hizkuntz eta literatur katedra bat sortu zen eta Dobrovskyk eta Jungmannek hizkuntza modernoaren gramatikaren eta hiztegiaren oinarriak jarri zituzten.

Oinarrizko hiztegia

• jméno - izen.
• žena - emakume.
• muž - gizon.
• pes - txakur.
• strom - zuhaitz.
• voda - ur.
• déšť - euri.
• řeka - erreka.
• jezero - laku.
• moře - itsaso.
• slunce - eguzki.
• měsíc - Ilargi.
• bílý - zuri.
• černý - beltz.
• noc - gau.
• den - egun.
• teplý - epel, bero.
• studený, chladný - hotz.
• plný - beteta.
• nový - berri.
• starý - zahar.
• dobrý - on.
• špatný - txar.
• pravý - eskuin.
• levý - ezker.
• blízký - hurbil.
• daleký - urruti.

Literatura

Artikulu nagusia: «Txekierazko literatura»

Milan Kundera (1929-) txekierazko idazle ezagunen artean dugu, frantsesez ere idatzi duen arren. Jaroslav Seifertek (1901-1986) 1984an Literaturako Nobel Saria irabazi zuen.

Ikus, gainera

• Silesiera