مداخله ایالات متحده آمریکا در تغییر رژیم سایر کشورها
From Wikipedia, the free encyclopedia
مداخلههای ایالات متحده آمریکا در تغییر رژیم سایر کشورها شامل تلاشهای علنی و مخفیانه با هدف تغییر، جایگزینی یا حفظ دولتهای خارجی میشود. در نیمه دوم قرن ۱۹ میلادی، دولت ایالات متحده تلاشهایش را برای تغییر در کشورهای آمریکای لاتین و جنوب غربی اقیانوسیه آغاز نمود که جنگ آمریکا و مکزیک، جنگ آمریکا و اسپانیا و جنگ فیلیپین و آمریکا در همین راستا بودهاست. در آغاز قرن ۲۰ میلادی، آمریکا توانسته بود در کشورهای بسیاری نظیر پاناما، هندوراس، نیکاراگوئه، مکزیک، هاییتی و جمهوری دومینیکن دولتهای دوست و حامی خود را مستقر کرده یا شکل دهد.
بعد از جنگ جهانی دوم، ایالات متحده حوزه جغرافیایی تلاشهایش را برای تغییر رژیم به شدت توسعه داد و وارد رقابت با اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی برای به دست گرفتن رهبری جهان و پیروزی در جنگ سرد شد. از مهمترین عملیاتهای این دوره میتوان به کودتای ۲۸ مرداد با هدف ایران، عملیات خلیج خوکها با هدف کوبا، کشتار ضدکمونیستی اندونزی در دهه ۱۹۶۰ و پشتیبانی از جنگ کثیف در آرژانتین، علاوه بر فعالیتها در مناطق سنتی عملیاتهای آمریکا (یعنی کارائیب و آمریکای مرکزی) اشاره کرد. علاوه بر این، ایالات متحده در انتخاباتهای بسیاری از کشورهای دیگر مداخله کردهاست. برای نمونه میتوان به مداخله در انتخابات ژاپن در دهههای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ برای حفظ حزب مورد نظر خود در قدرت به وسیله کمکهای مالی مخفیانه، در فیلیپین برای پیشبرد کمپین ریاست جمهوری رامون ماگسایسای در سال ۱۹۵۳ و در لبنان برای کمک به احزاب مسیحی در سال ۱۹۵۷ به کمک مداخلات مالی مخفیانه اشاره کرد [1]. ایالات متحده در بین سالهای ۱۹۴۶ تا ۲۰۰۰ حداقل ۸۱ عملیات مخفی یا علنیِ دانسته شده برای مداخله در انتخابات سایر کشورها انجام داده است [2].
بعد از جنگ جهانی دوم، ایالات متحده در سال ۱۹۴۵ منشور ملل متحد را به عنوان قانون کلیدی حاکم بر روابط بینالملل[3] امضا کرد[4] که از لحاظ قانونی این کشور را ملزم به رعایت مفاد منشور میکرد. بهخصوص، بند ۲ (۴) این منشور که استفاده از زور یا تهدید را در روابط بینالملل محدود به مواردی بسیار خاص مینمود[5]. بنابراین، این بند هرگونه تلاش حقوقی برای توجیه تغییر رژیم در کشوری خارجی را دشوار میکند [6].
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ایالات متحده جنگهایی را برای تعیین دولت تعدادی از کشورها رهبری یا حمایت کردهاست. انگیزه مطرحشده از سوی آمریکا برای این مداخلات، مواردی نظیر جنگ با تروریسم (نظیر جنگ افغانستان و یا براندازی دولتهای دیکتاتور (نظیر جنگ عراق و یا مداخله نظامی در لیبی (۲۰۱۱)) بودهاست.