آریایی
مهاجران هندواروپایی ساکن در فلات ایران و شبه جزیره هند / From Wikipedia, the free encyclopedia
آریا (سانسکریت: آ-ریا āˊrya، ایرانی باستانی: اَریا arya، پارسی باستان: اَرییا ariya، اوستایی: اَیرییا airiia)[1] نامی است که به مهاجران هندواروپاییزبانی که در طول هزاره سوم پ. م (هنگام مهاجرت اقوام هندواروپایی) از سوی شمال(فرهنگ آندرونوو و سینتاشتا) به فلات ایران و شبه قاره هند کوچیدند، دادهاند. صورت اضافی جمع این واژه به صورت «اَییریانِم»، منشأ نام کشور ایران است.[2][3] خاستگاه آریاییها سیبریِ کنونی بوده که پس از جدایی از دیگر اقوامِ هندواروپایی به قزاقستان آمده و ساکن شدند، سپس به فلات ایران و شمال هند رفته و بومیان این نواحی را از لحاظ فرهنگی و زبانی دچار تحول گسترده کردند.[4] اعتقاد برخی بر این است که اقوام هندواروپاییزبان، خود را مقابل بومیان ایران (مانند ایلامیها و دیگر اقوام) و هندوستان (مانند دراویدیها)، آریایی (به معنای شریف) نامیدند.[5] این اقوام را در گذشته هندو-ژرمنی نیز مینامیدند.[6]
نژاد سفید: نژاد سیاه: نگریتو سیاه استرالیا نامعلوم: | نژاد زرد: |
براساس پژوهشهای ژنتیکی و تباری، آریاییهای تازهوارد دارای هاپلوگروپ (تک گروه)R1a بودند و این بیانگر همنژادیِ آنان با روسها و اکراینیها است.[7][8] منشأ این هاپلوگروپ در دشتهای روسیه بوده و طی مهاجرت آریاییها به بعضی مناطق ایران، افغانستان و مناطق جنوب آسیا، روسیه و اروپای شرقی رسیدهاست.[9][10]
در ریگ ودا مهاجمان آریایی که از آسیای میانه به شمال هند یورش بردهاند، سفیدپوست توصیف شدهاند.[11] همچنین در ریگودا آریاییها را جنگجویان روشنپوستی نامیدهاند که سوار بر ارابههای فلزی از آسیای میانه به هند تاخته و شهرهای دراویدیها (بومیان تیرهپوست شبه قاره هند) را نابود کرده و شهرهای باشکوهی بنا کرده و دانشمندان زیادی پروراندهاند.[12] همچنین ایندرا (از خدایان هندو)، سرزمینِ داسیهای بومیِ تیرهپوستی که توسط آریاییان فتح شده را میان این آریاییهای سفیدپوست تقسیم میکند.[13] هندیهای جنوب هند بازماندگان دراویدیهای بومی تیره پوست ولی هندیان شمال هند دورگه آریایی-دراویدی میباشند.[14] آن دسته از آریاییها که به هند رفتند، با بومیان دراویدی آمیختند و هندوآریاییها را به وجود آوردند.[15]
به گفتهٔ گراردو نیولی برخلاف معناهای گوناگونی که آریَن یا آریا در میان هندیان باستان داشته، آریا در میان ایرانیان باستان صرفاً به معنای قومی ثبت شدهاست. به گفته او ما همچنین میدانیم که اهورامزدا، خدای ایرانیان محسوب میشده که زبانشان ایرانی یا آریایی نامیده شده و اوستا بهروشنی «آریا» را به معنای قومی به کار بردهاست. نیولی معتقد است در اینکه واژهٔ «ایران» یا «آریا» برای ایرانیان مفهوم قومی داشته، هیچ تردیدی نیست.[16][17][18] هرلد والتر بیلی هم این واژه را دارای جنبهٔ قومیتی میداند که در اوستا و کتیبههای هخامنشی به کار رفته.[19]
رودیگر اشمیت بر این باور است که «آریایی» عنوان بخشی از مردمان هند (شمال هند) باستان و ایران باستان است که به «زبانهای آریایی» (زبانهای هندوایرانی) سخن میگفتند.[20]
هیوستون استوارت چمبرلین فیلسوف آلمانی-بریتانیایی، آریاییها را هندواروپاییهای خالص سفیدپوست میدانست.[21]
به باور مریم سینایی در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، در دورههای گذشته چنین پنداشته میشد که سنسکریت نیای همهٔ زبانهای هندواروپایی و هندوستان میهن اصلی اقوامی بودهاست که به این زبان سخن میگفتهاند. از این رو، نام آریایی بر تمام این اقوام گفته میشد. بعدها با نادرست دانستن این نظریه، این اصطلاح متروک شد. در سدهٔ بیستم و همزمان با ظهور فاشیسم این اصطلاح در آلمان برای مدتی معمول گردید و با گفتن آن بر اقوام ژرمنی، به آن انگ نژادپرستانه زده شد. اکنون اصطلاح آریایی تنها برای اقوام هندوایرانی (شاخه آسیایی هندواروپایی) که خویشتن را خود به این نام میخواندند، به کار میرود.[22]
ماکس مولر مورخ آلمانی باور داشت، مردم باستانی شمال هند، ایران و اروپا یک نژاد بودند، و او آنها را هندواروپایی (آریایی) نامید، و باور داشت که آریاییهای اصیل آلمانیها بوده که خلوص نژادی خود را حفظ کردهاند.[23]