تقی ارانی
فعال سیاسی کمونیست و ناشر ایرانی / From Wikipedia, the free encyclopedia
تقی اَرانی (۱۳ شهریور ۱۲۸۱ – ۱۴ بهمن ۱۳۱۸) سیاستمدار مارکسیست، تئوریسین، نویسنده و شیمیدان اهل ایران بود. وی مؤسس فکری/معنوی حزب توده ایران بود.[1] البته پژوهشگرانی از جمله محمدعلی احمدی در کتاب گفتمان چپ در ایران این نظریه را با تکیه بر اسناد و مدارک معتبر مردود دانسته اند.
تقی ارانی | |
---|---|
زادهٔ | ۱۳ شهریور ۱۲۸۱ تبریز، ایران |
درگذشت | ۱۴ بهمن ۱۳۱۸ (۳۷ سال) تهران |
علت مرگ | بیماری (و یا سمی که مأموران به او خورانده بودند) |
آرامگاه | امامزاده عبدالله شهرری |
ملیت | ایرانی |
تحصیلات | دکترای شیمی |
پیشه | شیمیدان، پزشک، فعال سیاسی و نویسنده |
آثار | ماتریالیسم تاریخی، مفهوم ماتریالیستی بشریت، زنان و ماتریالیسم |
مخالف(ها) | فردید، احسان نراقی |
مکتب | کمونیسم |
وی از اعضای برجسته گروه پنجاه و سه نفر بود که از اواخر سال ۱۳۱۵ تا اوایل سال ۱۳۱۶ به تدریج دستگیر و در زندان موقت تهران و قصر زندانی شدند. در این دادگاه، احمد کسروی وکیل مدافع تسخیری ارانی بود.
این گروه که به گروه ۵۳ نفر معروف شدند متهم بودند که از مرام اشتراکی و کمونیستی پیروی میکنند. اعضای گروه ۵۳ نفر تا پیش از دستگیری با هم ارتباطی نداشتند و این نام پس از دستگیری به آنها داده شد. با پروندههایی که برای آنها ساخته شد به زندانهای درازمدت محکوم و راهی زندان قصر شدند و برخی نیز توسط مأموران به قتل رسیدند.
تقی ارانی در ۱۳ شهریور ۱۲۸۱ خورشیدی در تبریز زاده شد و بین روزهای ۱۰ تا ۱۴ بهمن ۱۳۱۸ به علت سَمی که مأموران به او داده بودند کشته شد و حتی مادر ارانی در غسالخانه به دلیل شکنجههای بسیار که بر او تحمیل شده بود چهرهٔ ارانی را نشناخت. همچنین به بیان بزرگ علوی مأموران زندان از معالجه او سر باز میزدند.[2][3]