Kris Nordfraschlönj

E Kris Nordfraschlönj (aw Tjüsch: Nordfriesland, aw Plååttjüsch: Noordfreesland, aw Dånsch: Nordfrisland) as di nordlikste lönjkris önj Tjüschlönj än eefter e grutelse di treede önj Slaswik-Holstiinj. Önjt norden läit et Dånsch, önjt ååsten e Kris Slaswik-Flansborj, önjt sööden e Kris Dithmjarsche än önjt weesten e Weestsiie. Et heet 165.951 manschne (2019)^[2]. E hoodstää foon e kris as Hüsem.

Kris Nordfraschlönj önj oudere spräkewise

Sölring  Öömrang  Fering  Halunder  Halifreesk  Mooring  Wiringhiirder  Karhiirder  Hoolmer  Hoorninger

Täkst aw mooringer frasch

Woopen	Tjüschlönjkoord
	54.4770199.051147
Gründooten
Bundeslönj:	Slaswik-Holstiinj
Ferwaltingstää:	Hüsem
Grutelse:	2.048,61 km²
Inboogere:	170.007 (31. Det. 2023)[1]
Inboogere per km²:	83 Inboogere per km²
Kfz-Kåntiiken:	NF
Krisnumer:	01 0 54
Krisapdiiling:	133 Gemiinde
Adres foon e Krisferwalting:	Marktstraße 6 25813 Hüsem
Internetsid:	www.nordfriesland.de
Lönjrädj:	Florian Lorenzen (CDU)
Lååg foon di Kris Nordfraschlönj önj Slaswik-Holstiinj

Geografii

E Kris Nordfraschlönj läit önjt nordweesten foont bundeslönj Slaswik-Holstiinj, twasche e gränse tut Dånsch önjt norden än di Ääder Struum önjt sööden. Di nordlikste punkt önj e kris as List, awt ailönj Sal, wat uk di nordlikste punkt önj Slaswik-Holstiinj än Tjüschlönj as. Di sööderlikste punkt as e müning foon di Ääder Struum. Di weestlikste punkt as Jongnaamen, en huuchsönj tut weesten foont ailönj Oomram, än di ååsterlikste punkt as aw e kånt foon di Treene Struum, önj e gemiine Aastenfäil.

E kris heet tou diile: e Fååstewål önjt ååsten än da Nordfrasche Ailönje önjt weesten. Da trii grutste foon da Nordfrasche Ailönje san Sal (99 km²), Fäär (82 km²) än Oomram (20,46 km²).

Baitu foon di Ääder, wichtie struume önj e kris san di Arlau, di Ååstenou, di Såhulm Ou än di Treene.

Stääse

Da tiin grutste stääse önj e kris san:

#	Stää	Inboogere (2011)[3]
1	Hüsem	21.100
2	Weesterlönj (ma Tinem)	11.000
3	Naibel	9240
4	Leek	6760
5	Bräist	5020
6	Taning	4540
7	E Wiik	4300
8	Mälst	3160
9	Sankt Peter-Urdem	3070
10	E Hoorne	2750

Indiiling foon Ferwålting

E Kris Nordfraschlönj heet trii åmtsfrie stääse, tou åmtsfri gemiine än oocht åmte.

Åmtsfrie Stääse
#	Stää	Inboogere (2019)[4]	Hoodstää
1	Fräärstää	2653	-
2	Hüsem	23.189	-
3	Taning	4984	-
Åmtsfri Gemiine
#	Gemiine	Inboogere (2019)[4]	Hoodstää
1	Reußenkuuge	324	-
2	Sal	13.689	-
Åmte
#	Åmt	Inboogere (2019)[4]	Hoodstää
1	Ääderstää	11.373	Gaarding
2	Fäär-Oomram	10.493	E Wiik
3	Loonschap Sal	4429	Weesterlönj
4	Madel-Nordfraschlönj	21.015	Bräist
5	Nordsiie-Treene	23.477	Mälst
6	Pälweerm	1414	Hüsem
7	Söödtuner	39.738	Naibel
8	Fjåål	9173	Fjåål

E kris heet 131 gemiine. Kiik: List foon Gemiine önj e Kris Nordfraschlönj.

Manschne

• 1970: 156.400 (wüfe: 81.300, karmene: 75.100)^[5]
• 1980: 161.800 (wüfe: 82.700, karmene: 79.100)^[6]
• 1990: 152.600 (wüfe: 78.800, karmene: 74.600)^[7]
• 2000: 164.300 (wüfe: 83.700, karmene: 80.600)^[8]

Histoori

E kris wörd di 26ste önj e Gjarsmoune 1970 grünläid, eefter da üülje krise Kris Ääderstää, Kris Hüsem, et mååst foon di üülje Kris Söödtuner (suner 6 gemiine) än trii gemiine foon di üülje Kris Slaswik tuhuupeläid wörden.

• 
  E Kris Ääderstää (1965)
• 
  E Kris Hüsem (1965)
• 
  E Kris Söödtuner (1965)

Politiik

Krisdäiswool foon e 14. Mai 2023 [9]  % 40 30 20 10 0 33,6 16,5 12,7 9,4 14,7 4,6 6,3 1,2 1,0 n. k. CDU SPD Gräine WGNF SSW FDP AfD Linke Zukunft Piraten Muar of Maner uun ferglik tu 2018  %p    2    0   -2   -4 −3,6 −3,1 −1,1 +0,5 +7,4 −0,4 +2,5 −1,4 −0,9 ± 0,0 CDU SPD Gräine WGNF SSW FDP AfD Linke Zukunft Piraten Vorlage:Wahldiagramm/Wartung/TITEL zu lang

Ferdiiling foon Sate önj e Krisdäi Nordfraschlönj sunt 2023           Da 65 sate kaame tu: Linke: 1 Gräine: 8 SPD: 11 SSW: 9 WGNF: 6 Zukunft.NF: 1 FDP: 3 CDU: 22 AfD: 4

Partein		Prosänt 2023	Sate 2023	Prosänt 2018	Sate 2018	Prosänt 2013	Sate 2013
CDU	Christlich Demokratische Union Deutschlands	33,6	22	37,2	21	39,6	21
SPD	Sozialdemokratische Partei Deutschlands	16,5	11	19,6	11	24,1	12
GRÄINE	Bündnis 90/Die Grünen	12,7	8	13,8	8	9,9	5
WGNF	Wählergemeinschaft Nordfriesland	9,4	6	8,9	5	10,5	5
SSW	Südschleswigscher Wählerverband	14,7	9	7,3	4	9,2	5
FDP	Freie Demokratische Partei	4,6	3	5,0	3	3,7	2
AfD	Alternative für Deutschland	6,3	4	3,6	2	–	–
LINKE	Die Linke	1,2	1	2,6	1	1,3	1
ZUKUNFT	Zukunft. Nordfriesland	1,0	1	1,9	1	–	–
PIRATEN	Piratenpartei Deutschland	–	–	–	–	1,8	1
Tuhuupe		100	65	100	56	100	52
Woolbediiligung		53,4 %		51,1 %		51,2 %

E hood foon e krisdäi as e krispräsident/in. E krispräsident sunt 2020 as Manfred Uekermann.

Wirtschap

Tååle foon manschne, deer 2019 än 2020 önj e kris suner årbe san:

Moune	2019[10]	2020[10]
Ismoune	5916	5454
Biikenmoune	5902	5539
Uursmoune	5223	4845
Gjarsmoune	4261	5249
Krölemoune	3952	5497
Samermoune	3871	4956
Foodermoune	4049	4846
Beeridmoune	3901	4652
Härfstmoune	3789	4441
Stormmoune	3818	4294
Mistmoune	4376	4708
Jülmoune	4955	5160

Sünhäid

Et Kliinikum Nordfraschlönj heet trii kliinike önj Naibel, Hüsem än E Wiik än en Regionaal Sünhäidssäntrum önj Taning.

Ferwising eeder büte

 Commons: Nordfriislon – Soomling foon bile än filme