Giralda

Giralda é o nome que recibe o campanario da Catedral de Santa María da cidade de Sevilla, en Andalucía (España). Os dous terzos inferiores da torre corresponden ao alminar da antiga mesquita da cidade, de finais do século XII, na época almohade, mentres que o terzo superior é un remate engadido en época cristiá para albergar as campás. Na súa cúspide áchase unha bóla chamada tinaja sobre a cal álzase o Giraldillo, estatua que fai as funcións de catavento e que foi a escultura en bronce máis grande do Renacemento europeo.

Vista da Giralda, na catedral de Sevilla.

A Giralda, coas súas 97,5 m de altura (101 m incluído o giraldillo), foi durante séculos a torre máis alta de España e o edificio máis alto da cidade ata a construción da Torre Sevilla.^[1] É ademais unha das construcións máis famosas de toda Andalucía. O 29 de decembro de 1928 foi declarada Patrimonio Nacional e en 1987 integrou a lista do Patrimonio da Humanidade.

Historia

Período almohade

Lámina de Alejandro Guichot, que mostra tres estados da Giralda, á esquerda a primitiva torre almohade, á dereita unha fase intermedia tras a caída da bóla que coroaba a torre, e no centro, a torre tal como se coñece hoxe, co remate renacentista do campanario.

A torre desde a Praza Virgen de los Reyes

Durante o período de dominación almohade, a cidade de Sevilla converteuse no seu capital na Península Ibérica, o que trouxo á cidade unha actualización das súas infraestruturas e procedéndose á construción dalgunhas grandes edificacións. Neste ámbito comezouse o levantamento dunha nova mesquita maior, no terreo que hoxe en día ocupa a catedral, da que dependía o alminar. A construción desta nova mesquita maior, que substituía á existente na Praza do Salvador, iniciouse o ano 1172 e en 1182 pronunciouse a primeira jutba ou sermón na mesquita. Tiña orientación de norte a sur e a súa porta principal, correspondía á actual Porta do Perdón que dá entrada ao Patio dos Naranjos, que formaba parte do recinto da mesma. O alzado exterior da mesquita tiña influencias da de Mesquita de Córdoba, mentres que a estrutura da súa planta procedía do modelo das mesquitas marroquís de Marrakech e de Tinmal.

As obras de construción do alminar da mesquita iniciáronse no ano 1184 baixo a dirección do arquitecto Ahmad Ben Baso. Ata o 1195 as obras tiveron un carácter intermitente, recibindo ese ano o impulso definitivo, con motivo da vitoria árabe sobre as forzas castelás, na batalla de Alarcos, celebrada o día 19 de xullo do ano 1195, sendo califa Abu Yaqub Yusuf. O alminar tiña unha altura de 82 m, sendo o edificio máis alto de Europa no seu tempo. Segundo conta o cronista Ibn Sahib al-Salá, as obras concluíronse o 10 de marzo de 1198, coa colocación de catro bólas de bronce dourado no remate superior da torre.^[2]

Período cristián

Por mor dun terremoto ocorrido en 1365 perdeuse a antiga esfera orixinal de cobre que coroaba a torre, que foi substituída por un sinxelo alminar. Posteriormente, no século XVI, engadiuse o corpo de campás, correndo a construción a cargo do arquitecto Hernán Ruiz, que ademais foi encargado polo cabido catedralicio para que o novo corpo tivese un remate en forma de estatua que representa a Fe. A estatua foi instalada en 1568. A palabra giralda provén de virar e significa "catavento de torre que ten figura humana ou de animal".^[3] Co paso do tempo, ese nome pasou a denominar á torre no seu conxunto, comezándose a coñecer á figura que a coroa como o Giraldillo.

Precedentes estilísticos

Mesquita Kutubia en Marrakech (Marrocos), que serviu de modelo para a construción da Giralda e que mostra o aspecto que debía ter esta na súa orixe.

A construción da Giralda baseouse no alminar da mesquita Kutubia de Marrakech (Marrocos), tamén construído no século XII, considerado cos seus setenta e nove metros de altura, unha obra mestra da arte hispana-magrebí, consta dunha estrutura moi similar á torre sevillana, segue a forma máis típica dos alminares da escola hispanomarroquina, cun corpo principal de forma ortoédrica sobre o que se sitúa outro moito máis reducido, a modo de remate. Outra gran mostra de arquitectura moi similar constitúea, a gran Torre Hasan de Rabat, considerada irmá da Giralda e cuxo proxecto de construción prevía un altura de sesenta metros, pero as obras interrompéronse cando chegaba aos 44 metros. En ámbolos dous precedentes atópanse os elementos decorativos dos almohades, reproducidos na Giralda, con arcos cegos, lacerías e relevos que se inspiran nos que realizaban os selxúcidas nesa mesma época na rexión de Asia Menor.^[4]

Descrición da torre

Imaxe da parte superior da Giralda vista desde o lado norte. En primeiro lugar obsérvase a terraza das azucenas, máis arriba no alzado do corpo do pozo pódese ler a palabra FORTISSIMA, que corresponde á inscrición bíblica que percorre as catro caras da torre.

A torre, debido á súa complexa historia, está constituída por varios corpos aínda que perfectamente imbricados, mostrando un exemplo perfecto da riqueza do crisol de culturas existente na cidade. Para a construción do corpo musulmán, tal e como se pode apreciar na súa base, empregáronse os restos dalgúns edificios e sillerías da Hispalis romana, podéndose atopar neles varias epígrafes en latín.

O corpo é de planta cadrada e na parte superior, entre os engadidos de estilo renacentista levados a cabo por Hernán Ruiz II, entre 1566 e 1568, distínguense as seguintes partes:

• En primeiro lugar atópase o corpo de campás, levantado entre 1560 e 1562, está rematado coa chamada Terraza das Azucenas, polas catro xarras de azucenas de bronce, unha en cada esquina, obras colocadas orixinalmente en 1751 e restauradas polo ourive Fernando Marmolejo Camargo, coñecido popularmente como "o prioste da Giralda".
• por encima atópase o corpo do reloxo.
• o do Pozo, no friso superior desta área figura unha inscrición bíblica que percorre as catro caras da torre e di "TURRIS FORTISSIMA NOMEN DNI PROVERB. 18".
• o de Estrelas, que é o primeiro dos de carácter circular.
• o das Carambolas, chamada así polos remates pétreos que
• o corpo do penacho ou cúpula
• o cupulín ou esfera de bronce de cor negra sobre a que se asenta a escultura do catavento, é coñecida co nome da "tinaja", ten 1,45 metros de diámetro
• o catavento que representa a vitoria da Fe, coñecida como Giraldillo, foi realizada entre 1566 e 1568, terminándose de colocar o 13 de agosto deste ano. A estatua foi fundida en bronce por Bartolomé Morel, segundo modelo realizado con toda probabilidade por Juan Bautista Vázquez o Vello.

Vistas da Giralda

• 
  Desde a Catedral
• 
  Desde Pz. Virgen de los Reyes
• 
  Desde Pz. Virgen de los Reyes
• 
  Desde a rúa Placentines
• 
  Desde abaixo

Notas

1. Ayesa. "Presentación sobre la Torre Cajasol" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 13 de abril de 2014. Consultado o 12 de abril de 2014.
2. Falcón Márquez, Teodoro. La Giralda. Diputación de Sevilla, Área de Cultura. ISBN 84-7798-153-1.
3. Diccionario da Lingua Española
4. Historia del Arte Salvat (El arte islámico), Salvat editores

Véxase tamén

Ligazóns externas

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Giralda

• Concello de Sevilla Arquivado 12 de abril de 2011 en Wayback Machine. (en castelán)
• Giralda de Sevilla Arquivado 27 de outubro de 2011 en Wayback Machine. (en castelán)
• Guía da Giralda (en castelán)