Oza-Cesuras
concello da provincia da Coruña dende 2013 From Wikipedia, the free encyclopedia
Oza-Cesuras é un concello da provincia da Coruña, pertencente á comarca de Betanzos creado o 6 de xuño de 2013 a partir da fusión dos concellos de Oza dos Ríos e Cesuras.[1] Segundo o IGE o 1 de xaneiro de 2018 tiña 5155 habitantes.
Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Cesuras.
Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Oza.
- Véxase tamén: Oza dos Ríos e Cesuras.
| |||||
| Localización | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Estado | España | ||||
| Comunidade autónoma | Galicia | ||||
| Provincia | Provincia da Coruña  | ||||
| Capital | Oza | ||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 5.203 (2023) (34,28 hab./km²) | ||||
| Lingua oficial | lingua galega | ||||
| Xeografía | |||||
| Superficie | 151,8 km² | ||||
| Altitude | 389 m | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
| Datos históricos | |||||
| Precedido por | |||||
| Creación | 7 de xuño de 2013 | ||||
| Organización política | |||||
| • Alcalde | José Pablo González Cacheiro | ||||
| Eleccións municipais en Cesuras Eleccións municipais en Oza-Cesuras | |||||
| Identificador descritivo | |||||
| Código postal | 15380–15391 | ||||
| Fuso horario | |||||
| Código INE | 15902 | ||||
| Páxina web | concellodeozacesuras.es… | ||||
Situación
O Concello de Oza-Cesuras ten unha superficie de 151,8 km² e abrangue 25 parroquias. Está na comarca de Betanzos e limita ó norte con Betanzos e Coirós, ó sur con Curtis, Mesía e Vilasantar, ó leste con Aranga e ó oeste con Abegondo.
Orografía
O concello está na zona de baixada entre a meseta de Curtis e os vales dos ríos Mendo e Mero e Mandeo. O Mendo e o Mandeo descorren desde a parte central e sur do concello ata a súa case chegada á ría de Betanzos. Nese comezo, no sur, é onde están as maiores altitudes: alí están os montes da Tieira, do Lago, da Pena Moura ou do Brueiro, que están arredor dos 540 metros. O Mero descorre polo noroeste do concello e forma un amplo val lindando con Abegondo. No comezo desta parte as altitudes son de 450 metros e descenden dun xeito acusado ata o Mero. Ao comezo dos afluentes dos tres ríos, en especial no centro sur, as zonas do relevo son accidentado e os vales profundos. Como exemplo, destacan as pendentes dos vales de Filgueira de Barranca.
De leste a oeste as pendentes diminúen. A zona leste, como os arredores de Rodeiro, son unha zona alta chá, e orograficamente está ligada á comarca da Terra Chá. As zonas máis centrais do concello son zonas de baixadas acusadas e de vales encaixados. Por último, a zona oeste é de pendentes máis suaves.
Hidrografía
O Mero, que nace na Tieira, Borrifáns, vai cara ao sur, servindo de límite natural polo oeste con Abegondo.
O río Mendo nace nas proximidades da Illana, Curtis, e percorre o concello desde Filgueira de Barranca. Ao seu paso por Bragade recibe o nome de río da Forcada.
O río Corbeiro, afluente do Mero, nace nos Leiros e Castelo en Dordaño. O río de Fornelos, afluente do Mendo, nace nos altos de Trasanquelos. Máis ao norte están o río Miñatos e o río Mendo, os seus cursos altos. Descorren por territorio de ribeira e bocarribeira.
Clima
O clima é de tipo atlántico húmido, sendo a temperatura media anual de 12 °C e as precipitacións de 850 a 1750 mm./ano.
Demografía
Para os históricos de poboación anteriores a 2012 véxase as páxinas do Concello de Oza dos Ríos e o Concello de Cesuras.
| Evolución da poboación | ||
|---|---|---|
 | ||
| Censo Total | 5.275 (2014) | |
| Menores de 15 anos | 438 (8.30 %) | |
| Entre 15 e 64 anos | 3.058 (57.97 %) | |
| Maiores de 65 anos | 1.779 (33,72 %) | |
Fusión Oza-Cesuras
En marzo de 2012 iniciouse un proceso de fusión dos concellos de Oza dos Ríos e de Cesuras[2]. O 11 de xaneiro de 2013 os dous concellos aprobaron a fusión nos respectivos plenos da corporación municipal[3]. O 22 de febreiro a Deputación da Coruña e o 6 de xuño de 2013 a Xunta de Galicia aprobaron o decreto da fusión dos concellos Oza dos Ríos e Cesuras polo que se crea o concello de Oza-Cesuras[4].
No 2013 o deseñador betanceiro Luís Galán creou a nova bandeira do concello que presenta a fusión, en cor vermella, de dúas cruces, as das igrexas de San Xiao de Mandaio (Cesuras) e San Pedro de Porzomillos (Oza dos Ríos)[5].
Toponimia
Co acordo de fusión dos dous concellos estableceuse o nome de "Oza-Cesuras", froito da unión dos topónimos de Oza, Oza e Cesuras, Dordaño, e que foran lugares que deran nome aos concellos. Os xentilicios de Cesuras eran cesurán/cesurá e o de Oza dos Ríos tíñase indicado que ocense. As posibilidades, non fixadas, do novo xentilicio serían "ozacesurán" ou "ocesurán".[6]
Patrimonio
Patrimonio arqueolóxico
No concello hai máis de 50 mámoas catalogadas en máis de 9 conxuntos, especialmente nas zonas máis elevadas. Algúns destes son:[7][8]
- 2 túmulos no Brueiro, Rodeiro.
- 13 túmulos no Monte do Gato en Pena Moura, Rodeiro.
- 4 túmulos en "Mazarelas I" e 1 túmulos en "Mazarelas II" en Mazarelas, Rodeiro.
- 1 mámoa en Belén, Rodeiro.
- 4 mámoas no Cerro Martín en Martín, Rodeiro.
- 5 túmulos das Medoñas en Martín, Rodeiro.
- 1 túmulo de Codeseiras en Muruxeses, Rodeiro.
- 3 túmulos en Sexelle, Rodeiro.
- 2 túmulo dos Castros en Patarelos, Salto.
Os castros catalogados son[7][8]:
- Monte do Castro en Bandoxa.
- A Medorra do Castro, Castro de Borrifáns, Borrifáns.
- Castro de Vilar de Corna en Castro, Carres.
- Castro de Baiuca en Baiuca, Carres.
- Castro de monte da Croa en Cis.
- Castro de Callobre en Callobre, Cuíña.
- Castro de Cesuras, Chá do Castro en Cesuras, Dordaño.
- Torre de Mira en Castelo, Dordaño.
- Castro de Castelo en Casas do Castro, Dordaño.
- Castro de Braña na Braña, Filgueira de Traba.
- Castro nas Croas en Oza.
- Castro de Carraceda en Carraceda, Oza.
- Castro na Torre no Pazo, Oza.
- Castro de Parada en Parada, Parada.
- Castro no Castrillón en Porzomillos, Porzomillos.
- Coto de Mondoi en Pena, Mondoi, Porzomillos.
- Castro de Pereirales en Rodeiro.
- As Casiñas de Coterras en Rodeiro.
- Castro de Muruxeses en Muruxeses, Rodeiro.
- Os Castros, Mina de Patarelos en Patarelos, Salto.
- Castro de Cabreira en Cabreira, Trasanquelos.
- Castro de Ares, A Roda en Castro de Ares, Trasanquelos.
- Castro de Santalla, Castro de Probaos en Santaia, Probaos.
Existe ademais unha lápida sepulcral en Belén, Rodeiro.[7]
O sitio arqueolóxico romano "Forno do Lopo", agora abandonado, descubriuse nos anos 1970 e coñécese que foi un forno cerámico datado despois do século III.[7]
Patrimonio arquitectónico
Os casaríos e pazos a destacar son[7][8]:
- Torre de Regueira "A Casa do Cortes", na Regueira de Arriba en Filgueira de Traba.
- Pazo de Filgueira, no Pazo en Filgueira de Traba.
- Pazo de Loureda, nos Currás, Loureda.
- Pazo de Santa Cruz de Mondoi.
- Pazo de Anxoi en Anxoi, Porzomillos.
- Pazo de Paio en Paio, Oza.
- Pazo de Oza, Oza.
- Casarío Forte do castro, Oza.
- Pazo de Vilavide, Trasanquelos.
- Casaríos Fonte de Pratas, Táboas, Salto.
- Casaríos de Dona Isaura, no Castileiro, Salto.
- Casaríos do Pino.
- Casaríos das Palmeiras, Táboas, Salto.
- Casa Grande de Chá, Carres.
- Casa Grande de Canedos, Borrifáns.
- A Casa do Fernando, Dordaño.
- Casa do Pazo, nas Sanches, Paderne.
Nos ríos do concello hai varios muíños de interese. En Soxal está situado o muíño de Forcada, restaurado. Máis abaixo está o encoro de Buxía e o muíño de Delgado, e en Trasanquelos o muíño de Buxía.
As pontes a destacar son[7][8]:
- Ponte de Roibeira en Mondoi.
- Ponte do río Mero en Seixeda, Cutián,
- Ponte na Rexidoira en Filgueira de Barranca.
Patrimonio relixioso
No concello están as seguintes igrexas e mosteiros[7][8]:
| Nome | Parroquia | Lugar |
|---|---|---|
| Mosteiro e igrexa de San Nicolao de Cis | Cis | |
| Santo Estevo de Vivente | Vivente | |
| Santa María de Cuíña | Cuíña | |
| Santa Cruz de Mondoi | Mondoi | |
| San Pedro de Porzomillos | Porzomillos | |
| San Pedro de Oza | Oza | |
| Santo Estevo de Parada | Parada | |
| Santa Tomás de Reboredo | Reboredo | |
| Santiago de Reboredo | Reboredo | |
| Santa María de Regueira | Regueira | |
| San Martiño de Bandoxa | Bandoxa | |
| Santa María de Rodeiro | Rodeiro | |
| San Pedro de Borrifáns | Borrifáns | A Igrexa |
| San Mamede de Bragade | Bragade | O Forte |
| San Vicenzo de Carres | Carres | A Igrexa |
| Santa María de Cutián | Cutián | A Igrexa |
| Santa María de Dordaño | Dordaño | A Igrexa |
| Santa María de Figueredo | Figueredo | Figueredo de Abaixo |
| San Pedro de Filgueira de Barranca | Filgueira de Barranca | O Igrexario |
| San Miguel | Filgueira de Traba | A Igrexa |
| San Estevo de Loureda | Loureda | A Igrexa |
| San Xiao | Mandaio | Quintá |
| Santiago de Paderne | Paderne | A Igrexa |
| Santaia de Probaos | Probaos | A Igrexa |
| San Salvador | Trasanquelos |
Existen as ermidas e capelas de[7][8]:
| Nome | Parroquia | Lugar |
|---|---|---|
| San Vicente | Salto | A Eirexa |
| Capela do Socorro, | Oza | Pazo de Paio |
| San Benito | Oza | Maial |
| Nosa Señora da Trindade | Parada | As Capelas, O Enxertado |
| Nosa Señora do Carme | Parada | As Capelas, O Enxertado |
| A Barrosa | Bandoxa | A Barrosa |
| Ermida de San Xoán | Cuíña | Bendrade, Cuíña |
| San Gregorio | Borrifáns | San Gregorio |
| Capela do Rosario | Dordaño | A Capela |
| San Antonio | Filgueira de Traba | As Cernadas/A Anella |
| San Xoán | Loureda | No pazo de Loureda, Os Currás |
| San Xoán do Coto | Paderne | O Coto |
| Ermida de San Vicenzo | Trasanquelos | O Carballal |
| Capela de Belén | Rodeiro | A Graña |
| Santo André | Rodeiro | O Brueiro |
| San Vicente | Salto | A Eirexa |
Entre os cruceiros están[7][8]:
| Nome | Parroquia | Lugar |
|---|---|---|
| O do campo da Igrexa | Porzomillos | |
| O Cruceiro | Regueira | |
| Belén | Rodeiro | A Graña |
| As Capelas | Parada | |
| Campo da festa | Rodeiro | Campo da festa |
| Cruceiro-monumento ao Sagrado Corazón | Bragade | O Forte |
| San Vicenzo | Carres | O Vieiro |
| Santa María | Cutían | A Igrexa |
| Santa María | Dordaño | A Igrexa |
| Santa María | Figueredo | Figueredo de Abaixo |
| Cruceiro novo de Santa María | Figueredo | Figueredo de Abaixo |
| San Pedro | Filgueira de Barranca | O Igrexario |
| Capela de San Antonio | Filgueira de Barranca | |
| San Miguel | Filgueira de Traba | A Igrexa |
| San Xiao | Madaio | Quintá |
| Santiago de Pardene | Paderne | A Igrexa |
| Capela de San Xoán | Paderne | |
| Santalla de Probaos | Probaos | A Igrexa |
| Cruceiro do Carballal | Trasanquelos | O Carballal |
| Nome | Parroquia | Lugar |
|---|---|---|
| Santa María de Cuíña | Cuíña | |
| Santa Cruz de Mondoi | Mondoi | |
| Santa María de Regueira | Regueira | |
| Santa María de Rodeiro | Rodeiro | |
| Santo Tomé de Salto | Salto | |
| San Pedro de Borrifáns | Borrifáns | A Armucela |
| San Vicente de Carres | Carres | Fondevila |
| Santa María de Dordaño | Dordaño | A Igrexa |
| San Pedro de Filgueira de Barranca | Filgueira de Barranca | O Igrexario |
| San Xiao de Mandai | Mandaio | Quintá |
| San Salvador de Trasanquelos | Trasanquelos |
Administración
Até as eleccións municipais de 2015, o concello estivo rexido por unha comisión xestora de 13 membros designada pola Xunta de Galicia[9]. A ela pertencen os anteriores alcaldes de Oza dos Ríos, José Pablo González Cacheiro, e máis o de Cesuras, Julián Lucas Ramírez.
O concello ten dúas sedes que veñen sendo as antigas casas dos concellos fusionados.[10]
Escolas, centros sociais, bibliotecas e museos
Escolas
Os centros educativos do concello son:
Centros sociais, bibliotecas e museos
Os centros culturais do concello son:
- Centro Cultural e biblioteca na antiga "casa do médico".
- Casa museo etnográfico, no Forte, Bragade.
Os principais centros deportivos son os:
- Campos de fútbol de Quintela, Porzomillos e Reboredo.
- Complexo deportivo Castiñeiro.
Etnografía
Festas e romarías
- Nosa Señora dos Miragres en Bandoxa, a última fin de semana de setembro.[13]
- Santísimo Sacramento en Cis, o 19 e 20 de agosto.[13]
- San Antón de Cuíña, en Callobre, Cuíña en xuño.[13]
- Nosa Señora de Cutián, pola Santa María do 15 de agosto.[13]
- Nosa Señora do Carme en Oza, do 7 ao 9 de xullo.[13]
- Santa Lucía en Oza o 13 de decembro.[13]
- Nosa Señora de Belén en Rodeiro, o 21 e 22 de setembro.[13]
- Santa Mariña o 14 de agosto.[14]
- San Mamede en Bragade o 11 de outubro.[14]
- Romaría Galega o Sanatorio no parque do Sanatorio o primeiro domingo de agosto.[14]
Oza-Cesuras está dentro da zona especial conservación do Betanzos - Mandeo e dentro da Reserva da biosfera As Mariñas Coruñesas e Terras do Mandeo.
No concello hai declaradas as seguintes árbores senlleiras:
O concello ten a súa base económica no sector gandeiro, agrícola e forestal. Está comunicado coa A-6 e estrutúrao de norte a sur a estrada comarcal AC-840, entre Betanzos e Agolada. Conta ademais cunha vía férrea, a que pasa de Lugo á Coruña e que ten estación en Cesuras, Oza e Piñoi. Oza-Cesuras fai de nó de comunicacións entre a costa e os concellos do interior, existe un importante sector de servizos.
- Artigo principal: Galería de imaxes de Oza-Cesuras.
Estación do ferrocarril
Ponte do ferrocarril
Sanatorio de tuberculosos, en ruínas, no Paraxón, Bragade.
Sanatorio de tuberculosos, en ruínas, no Paraxón, Bragade.
Bandeira con nome Oza-Cesuras.
Cartel nunha parada de autobús.
Bandeira de Oza-Cesuras na Regueira.
Marco de 1980 no cuadripunto entre Cesuras, Curtis, Vilasantar e Mesía.
.jpg)
- Para unha lista completa vexa lugares de Oza-Cesuras.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
