Apodiformes

A dos apodiformes (Apodiformes) é unha orde de aves da subclase das neornites, e da infraclase dos neognatos (clado dos cipselomorfos), orde dos apodiformes e familia dos apódidos.^[1]

Apodiformes Apodiformes Rango fósil: paleoceno tardío - actualidade
Apus apus
Clasificación científica
Reino: Animalia Filo: Chordata Subfilo: Vertebrata Clase: Aves Subclase: Neornithes Infraclase: Neognathae (sen clasif.): Cypselomorphae Orde: Apodiformes Peters, 1940
Área de distribución dos apodiformes. Área de distribución dos apodiformes.
Familias
Véxase o texto
Sinonimia
Véxase o texto

A orde comprende 438 especies^[2] de egotelos, cirrios ou birrios, salanganas e colibrís.

Taxonomía

Descrición

A orde foi descrita en 1940 polo ornitólogo estadounidense James Lee Peters.^[3]

Etimoloxía

O nome científico Apodiformes está construído polos elementos apod- e -formes, unidos por un -i epentético para facilitar a pronuncia. O primeiro elemento está tirado da raíz do adxectivo do grego antigo ἄπους, ápous, "sen pés", "sen patas" (formado polo prefixo privativo ἄ- a-, e o nome πούς, ποδός, "pé", "pata"). E o segundo é un sufixo do latín científico que significa "en forma de", derivado do latín clásico forma, -ae, "forma".

Sinónimos

Este grupo coñeceuse tamén polos sinónimos:^[4]

• Apodi
• Trochil
• Trochiliformes

Familias

Segundo a clasificación de referencia do Congreso Ornitolóxico Internacional, a orde comprende as catro familias seguintes:^[5][4]

• Apodidae Olphe-Galliard 1887
• Aegothelidae Vigors & Horsfield, 1827
• Hemiprocnidae Oberholser 1906
• Trochilidae Vigors 1825

Variacións taxonómicas

Tradicionalmente considerábanse na orde tres familias: as dos egotelos, cirrios e salanganas (familia apódidos), os chamados cirrios arborícolas (familia hemiprócnidos) e os colibrís (familia troquílidos).^[6]

Na denominada taxonomía de Sibley-Ahlquist, proposta por Charles Sibley e Jon E. Ahlquist, baseada en estudos de hibridación ADN-ADN realizados a fins dos anos 1960 e durante os 1980,^[7] os colibrís foron separados dos apodiformes para formaren unha nova orde, a dos troquiliformes (Trochiliformes), cunha única familia, a dos troquílidos. Porén, colibrís, cirrios e salanganas teñen entre si moitas semellanzas anatómicas, e diversos autores non aceptaron dita separación.^[2][8]

Esta clasificación non é recoñecida pola maioría dos taxónomos actuais, que utilizan estudos de filoxenia molecular máis recentes.

Por outra parte, incorporáronse os egotelos (familia egotélidos), que durante moito tempo se clasificaron dentro da orde dos caprimulxiformes.^[9]

Características

Como o seu nome suxire ("sen patas", ver etimoloxía), as súas patas son moi pequenas e teñen unhas funcións moi limitadas. Os pés están cubertos con pel espida en lugar das escamas que teñen outras aves. Outra característica compartida polas súas especies son as ás longas cos úmeros cortos e robustos.^[10] A evolución das características das ás subministránlle aos colibrís uns instrumentos ideais para flotaren no aire.^[11]

Os colibrís, os cirrios e os egotelos comparten outras moitas similitudes anatómicas entre si.^[9] O egotelos aparentemente son converxentes cos caprimulxiformes, cos que están estreitamente relacionados, e que, para moitos autores, forman un clado dos cipselomorfos cos apodiformes.^[11]