Chicoria

A chicoria (Cichorium intybus) é unha planta herbácea perenne da familia das asteráceas, de follas ásperas pode acadar o metro de altura, medra en abas pedregosas e terreos estériles sempre que lle dea o sol. Cómense as súas follas tenras e coa súa raíz prepárase unha infusión, tamén denominada chicoria, con propiedades medicinais que se consumiu profusamente ata mediados do século XX.

Chicoria
Cichorium intybus in Otto Wilhelm Thomé, 1885
Clasificación científica
Reino: Plantae División: Magnoliophyta Clase: Magnoliopsida Subclase: Asteridae Orde: Asterales Familia: Asteraceae Subfamilia: Cichorioideae Tribo: Cichorieae Subtribo: Cichoriinae[1] Xénero: Cichorium L. Especie: C. intybus
Nome binomial
Cichorium intybus L. Sp.Pl.2: 813, 1, 1753
Centros de produción Centros de produción

Chicoria

Valor nutricional por 100 g
Enerxía	96 kJ (23 kcal)
Carbohidratos	4.7 g
Azucres	0.7 g
Fibra alimentaria	4 g
Graxas	0.3 g
Proteínas	1.7 g
Vitaminas	Cantidade %DV†
Vitamina A equiv. beta-caroteno luteína zeaxantina	36% 286 μg 32% 3430 μg 10300 μg
Tiamina (B1)	5% 0.06 mg
Riboflavina (B2)	8% 0.1 mg
Niacina (B3)	3% 0.5 mg
Ácido pantoteico (B5)	23% 1.159 mg
Vitamina B6	8% 0.105 mg
Ácido fólico (B9)	28% 110 μg
Vitamina C	29% 24 mg
Vitamina E	15% 2.26 mg
Vitamina K	283% 297.6 μg
Minerais	Cantidade %DV†
Calcio	10% 100 mg
Ferro	7% 0.9 mg
Magnesio	8% 30 mg
Manganeso	20% 0.429 mg
Fósforo	7% 47 mg
Potasio	9% 420 mg
Sodio	3% 45 mg
Cinc	4% 0.42 mg
Ligazón á base de datos USDA
Units μg = microgramos • mg = miligramos IU = Unidades internacionais
†As porcentaxes son aproximadas empregando a recomendación de US para os adultos. Fonte: Base de datos USDA Nutrient

Aspecto xeral.

Flor co seu pedúnculo longo, rexo e estriado.

Aquenios

Descrición

É unha herba robusta perenne, máis ou menos pubescente, que pode acadar 1 metro de altura. De profunda raíz única, cónica, grosa e pivotante. Amosa numerosas ramificacións; as follas basais son espatuladas, semicarnosas, suavemente dentadas, e as situadas na parte superior do talo se encontran reducidas a brácteas. A floración, entre xullo e setembro, dá lugar a inflorescencias liguladas de cor azul-lila máis ou menos intensa e incluso rosa ou branca, sostidas por un pedúnculo longo, rexo e estriado lonxitudinalmente; a flor ten a particularidade de non se abrir máis que a pleno sol, e seguir a traxectoria deste ao igual que os tornasois. Son hermafroditas, de reprodución autógama a maioría das veces. O froito é un aquenio poligonal, cunha coroa (papo) moi curta de miúdas escamas.

Usos

Gastronomía

Dende o século XVII a infusión da súa raíz torrada utilízase coma sucedáneo do café ou como adulterante deste último, un uso particularmente frecuente nas ocasións en que as restricións ao transporte impediron a importación de produtos tropicais e que levou á expansión do seu cultivo durante as Guerras Napoleónicas.

Como vexetal de ensalada o seu uso remóntase só ao século XIX, pois o marcado sabor amargo da intibina que contén fai que as follas maduras non sexan polo xeral aptas para o consumo.

Medicina

Dende a Idade Media C. intybus emprégase coma menciña; co nome de solsequim aparece xa nas leis agrarias ditadas por Carlomagno. Paracelso recomendábaa en emplastos para as irritacións da pel, e en infusión para tratar enfermidades do sistema dixestivo e do fígado, e como estimulante da bile. Esta planta tamén pode utilizarse para lavaxe de eccemas, aínda que en persoas proclives pode provocar reaccións alérxicas.

Propiedades

• estimula o funcionamento axeitado do fígado;
• estimula a secreción da bile,
• desintoxicante e depurativa (colagogos e coleréticos);
• cicatrizante;
• sedante;
• diurética.
• expulsión de vermes intestinais.

Táxones infraespecíficos

Todos os descritos son considerados meros sinónimos.^[2]

Taxonomía

Cichorium intybus foi descrita por Carl von Linné e publicado en Species Plantarum, vol. 2, p. 813 en 1753.^[3]

Sinonimia:

• Cichorium balearicum Porta
• Cichorium byzantinum Clementi
• Cichorium caeruleum Gilib. nom. invalid.
• Cichorium cosnia C.B.Clarke
• Cichorium cicorea Dumort.
• Cichorium commune Pall.
• Cichorium divaricatum Heldr. ex Nyman non Schousb.
• Cichorium glabratum C.Presl
• Cichorium glaucum Hoffmanns. & Link
• Cichorium hirsutum Gren.
• Cichorium illyricum Borb.
• Cichorium intybus f. alba Farw.
• Cichorium intybus subsp. balearicum (Porta) Gand.
• Cichorium intybus var. callosum (Pomel) Maire
• Cichorium intybus f. crispum Makino
• Cichorium intybus subsp. foliosum (Hegi) Janch.
• Cichorium intybus var. foliosum Hegi
• Cichorium intybus var. glabratum (C.Presl) Batt.
• Cichorium intybus subsp. glabratum (C.Presl) Arcang.
• Cichorium intybus var. glabrum (C.Presl) Gren. & Godr.
• Cichorium intybus subsp. glaucum (Hoffmanns. & Link) Tzvelev
• Cichorium intybus var. longipes Faure & Maire
• Cichorium intybus var. radicosum Alef.
• Cichorium intybus f. rubicunda Farw.
• Cichorium intybus f. sativum (DC.) Bisch.
• Cichorium intybus subsp. sylvestre
• Cichorium intybus var. eglandulosum Freyn & Sint.
• Cichorium intybus var. indivisum Vis.
• Cichorium officinale Gueldenst.
• Cichorium perenne Stokes
• Cichorium rigidum Salisb. nom. illeg.
• Cichorium sylvestre (Tourn.) Lam. nom.illeg.
• Cichorium sylvestre Garsault nom. invalid.
• Endivia hortensis Hill^[4][5]