Estado cliente

Un estado cliente é un estado controlado a nivel económico, político ou militar por outro máis poderoso en asuntos internacionais. Trátase dunha relación bilateral, normalmente benéfica e con obrigas mutuas, mais diferentes.^[1]

Ao longo da historia, moitos estados practicaron o clientelismo. Fixérono principalmente fronte a países cuxa subordinación podían asegurar sen teren que asumir o custo. Algunhas modalidades son o estado satélite, estado asociado, estado monicreque, neocolonia, protectorado, estado vasalo e estado tributario.

Exemplos

• Persia e as cidades-estado da Grecia antiga practicaban o clientelismo con estados menos poderosos, como Atenas coa liga de Delos ou Esparta coa liga do Peloponeso. Posteriormente, Filipo II de Macedonia impuxo a liga de Corinto.

• A República Romana creou gran cantidade de estados clientes posteriormente absorbidos polo Imperio.^[2][3]

• Corea (baixo a dinastía Koryo ou Goryeo) foi un estado cliente do Imperio Mongol no século XIII, e do Xapón a finais do século XIX e principios do século XX.

• O Imperio Otomán tiña varios estados vasalos e estados tributarios, polo xeral localizados na periferia do imperio. Malia estaren baixo soberanía do goberno imperial, este non exercía control directo por diversas razóns. Algúns destes estados serviron como Estados tapón.

• Francia, trala Revolución, favoreceu o xurdimento de "repúblicas irmás" en Italia, Suíza, Bélxica e os Países Baixos, que se converteron en estados clientes durante o I Imperio. Unha situación similar enfrontárona España e dous estados creados por Napoleón: o Gran Ducado de Varsovia e a Confederación do Rin.

• Os estados principescos da India eran nominalmente soberanos da India británica. Non eran gobernados directamente polo Reino Unido, senón por gobernantes nativos. Seguían un esquema de goberno indirecto, suxeito a unha alianza subsidiaria e a suzeranía da Coroa Británica.^[4]

• Durante a segunda guerra mundial, Francia converteuse, baixo o goberno de Vichy, nun estado cliente da Alemaña nazi. Esta tamén estabeleceu estados cliente nos territorios conquistados no leste, como a República Eslovaca, o Estado independente de Croacia e a Serbia de Nedić.

• Françafrique é o nome co que se coñece a relación de Francia coas súas ex-colonias africanas, e ás veces tamén ás ex-colonias belgas.^[5] Nos últimos tempos, o termo é utilizado en ocasións como crítica á presunta relación neocolonial entre Francia e esas ex-colonias. Os países involucrados fornecen petróleo e minerais importantes para a economía gala. Ademais, existen empresas francesas con intereses comerciais en varios países africanos. Aínda por riba, os países francófonos de África axudan a soster a imaxe de Francia como potencia mundial, pois emiten votos de apoio ás iniciativas francesas na ONU.^[6]

• Durante a guerra fría, o termo "estado cliente" adoitaba referirse aos gobernados por réximes autoritarios afíns aos EUA ou á URSS. Cada superpotencia influía nas decisións políticas destes.

Exemplos de estados cliente dos Estados Unidos nese período:

• • Guatemala
  • O Salvador
  • Nicaragua baixo o somocismo (1937-1979)
  • Cuba baixo o réxime de Fulgencio Batista (1952-1959)
  • Chile baixo a ditadura militar de Augusto Pinochet (1973-1990)
  • Vietnam do Sur
  • Indonesia baixo o réxime de Suharto (1967-1998)
  • Irán baixo o xa Mohammad Reza Pahlavi (1941-1979)
  • Cambodia baixo Lon Nol
  • Filipinas baixo o réxime de Ferdinand Marcos (1965-1986)
  • Arabia Saudita

Exemplos de estados cliente da Unión Soviética nese período:

• • Os países do Pacto de Varsovia
  • Cuba baixo o castrismo
  • Angola
  • Mozambique
  • Afganistán
  • Vietnam

• Corea do Norte tense visto como un estado cliente de República Popular da China desde o colapso da Unión Soviética en 1991.^[7]

• Algunhas fontes consideran que Nauru é un estado cliente de Australia, xa que depende en gran medida do seu apoio económico e utiliza o dólar australiano. Tamén alberga chegadas non autorizadas de solicitantes de asilo a Australia conforme a Solución Pacífico.^[8] Nunha columna do xornal británico The Guardian, Ben Doherty escribiu:

"Nauru é un estado cliente en todos os sentidos, pois funciona só polo seu veciño rico. Pero a súa dependencia da xenerosidade australiana fai que o seu goberno dependa totalmente dos intereses do benfeitor, mesmo a expensas da súa propia xente".

Amais, describiu Nauru como un "pequeno e empobrecido estado cliente no medio do Océano Pacífico".^[9]