Gaita colombiana

A gaita colombiana ou kuisi^[1] é un instrumento musical aerófono da Costa Caribe colombiana de orixe indíxena,^[2][3] empregado en diferentes ritmos musicais dos chamados "música de gaita": gaita instrumental, porro, cumbia, merengue, puya, entre outros.^[1]

Gaita colombiana
Instancia de	tipo de instrumento musical
Subclase de	instrumento musical e frauta de tres buratos
Cultura	Cultura de Colombia
Produción
País de orixe	Colombia
[ Wikidata ]

Descrición

Gaiteiros no Festival do Porro, Córdoba

É unha especie de frauta construída a partir do corazón do cardón, cunha formación de cera de abellas e po de carbón nun dos seus extremos onde se fai unha fenda e se insire un apéndice cilíndrico, xeralmente a base dunha pluma de pato, a maneira de canle e boquilla, respectivamente, con entre 3 e 6 orificios na parte baixa do corpo.^[4]

Orixe

O uso máis antigo das kuisis atópase entre os koguis^[5] e os arhuacos da Serra Nevada de Santa Marta.

Clases

Entre as gaitas indíxenas áchanse:

• Gaita femia (kuisi bunsi en lingua kogui), de 5 orificios.^[6] Ten na súa estrutura cinco buratos tonais ou dixitais e a súa función está en levar o rexistro das notas ou melodía. Execútase normalmente por parellas.
• Gaita macho (kuisi sigi en lingua kogui), ten dous buratos dixitais e acompaña á gaita femia.^[6] A función deste instrumento limítase case sempre a marcar o compás a contrapunto, aínda que pode realizarse nel unha melodía completa, xa que a intensidade do sopro permite modificar a altura do son. Un gaitero interpreta a gaita macho cunha man e coa outra, á vez, a maraca. Os seus beizos só se separan da gaita para cantar.
• Gaita curta, de seis orificios, a cal adoita ter unha tesitura relativamente máis ampla. É utilizada como instrumento solista. Chamada tamén "machiembriá", "machiembriao" ou requinto.^[7][8]