Lingua lakota

A lingua lakota (tamén chamada lakhota, teton, teton sioux) é unha lingua síux falada pola tribo síux dos lakota. É considerada unha lingua separada, malia que é mutuamente intelixible con outras dúas linguas (cf. dakota occidental e oriental), e é considerada por moitos lingüistas unha das tres variedades da lingua síux. A lingua lakota é o idioma dunha das maiores comunidades lingüísticas nativo americanas dos Estados Unidos, con aproximadamente 6.000 falantes. A maioría deles viven nos estados das grandes chairas, en Dacota do Norte e Dacota do Sur.^[3]

Junior Garcia, un activista e mestre da Nación Lakota, falando a lingua.

Lakota Lakȟótiyapi
Pronuncia:	[lakotijapi]
Falado en:	Estados Unidos Canadá (algúns falantes)
Rexións:	Dacota do Norte e Dacota do Sur, norte de Nebrasca, sur de Minnesota e norte de Montana
Total de falantes:	2 100, 29% da poboación étnica (1997)
Familia:	Síux  Síux occidental   Síux do val do Mississippi    Dakota     Síux      Lakota
Escrita:	Alfabeto Curley[1]
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	---
ISO 639-3:	lkt
Mapa
Status
O lakota está clasificado como en perigo crítico polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[2]

Foi usada por primeira vez na escritura por misioneiros cara ao ano 1840, e dende entón evolucionou para reflectir as necesidades e usos contemporáneos.

Fonoloxía

Vogais

O lakota ten cinco vogais orais, /i e a o u/, e tres vogais nasais, /ĩ ã ũ/ (foneticamente [ɪ̃ ə̃ ʊ̃]). O /e/ e o /o/ son máis abertos que as vogais cardinais correspondentes, máis achegado ó [ɛ] e ó [ɔ]. Ortograficamente, as vogais nasais son escritas ⟨ƞ⟩, ⟨ŋ⟩ ou ⟨n⟩; historicamente, eran escritos con ogonek, ⟨į ą ų⟩.^[4]

		Anterior	Central	Posterior
Pechada	oral	i		u
	nasal	iŋ		uŋ
Media		e		o
Aberta	oral		a
	nasal		aŋ

Consoantes

		Bilabial	Dental	Alveolar	Postalveolar	Velar	Uvular[5][6]	Glotal
Nasais		m [m]		n [n]
Oclusivas e africadas	Xordas	p [p]	t [t]		č [tʃ]	k [k]		’ [ʔ]
	Sonoras	b [b]				g [ɡ]
	Exectivas	p’ [pʼ]	t’ [tʼ]		č’ [tʃʼ]	k’ [kʼ]
Fricativa	Xorda			s [s]	š [ʃ]		ȟ [χ]
	Sonora			z [z]	ž [ʒ]		ǧ [ʁ]
	Exectiva			s’ [sʼ]	š’ [ʃʼ]		ȟ’ [χʼ]
Aproximantes		w [w]		l [l]	y [j]			h [h]