Pirofosfato

En química, os pirofosfatos son os anións, sales, e ésteres do ácido pirofosfórico. O anión abréviase como PP_i e fórmase pola hidrólise do ATP na que se orixina AMP nas células, reacción denominada pirofosforólise

ATP → AMP + PP_i

Pirofosfato
Anión pirofosfato
Outros nomes Difosfato ou dipolifosfato
Identificadores
PubChem	644102
ChemSpider	559142
DrugBank	DB04160
ChEBI	CHEBI:18361
Imaxes 3D Jmol	Image 1
SMILES [O-]P(=O)([O-])OP(=O)([O-])[O-]
InChI InChI=1S/H4O7P2/c1-8(2,3)7-9(4,5)6/h(H2,1,2,3)(H2,4,5,6)/p-4 Key: XPPKVPWEQAFLFU-UHFFFAOYSA-J InChI=1/H4O7P2/c1-8(2,3)7-9(4,5)6/h(H2,1,2,3)(H2,4,5,6)/p-4 Key: XPPKVPWEQAFLFU-XBHQNQODAI
Propiedades
Fórmula molecular	P2O74−
Se non se indica outra cousa, os datos están tomados en condicións estándar de 25 °C e 100 kPa.

Anión pirofosfato ou PPi.

O termo pirofosfato tamén designa aos ésteres formados pola reacción de condensación dun composto biolóxico fosforilado cun fosfato inorgánico.

Como aditivo alimentario ten o número E450.

O anión pirofosfato ten unha estrutura P₂O₇⁴⁻, e é un anhídrido de ácido do fosfato. É inestable en solución acuosa e hidrolízase rapidamente formando dúas moléculas de fosfato inorgánico (HPO₄²⁻ ou P_i):

P₂O₇⁴⁻ + H₂O → 2 HPO₄²⁻

abreviadamente:

PP_i + H₂O → 2 P_i

A reacción contraria tamén é posible se subministramos enerxía. De feito, o nome de pirofosfato, co prefixo piro, que significa lume, procede de que se pode obter pirofosfato quentando os fosfatos (hidroxenofosfatos), segundo a reacción:

${\displaystyle \mathrm {2\ HPO_{4}^{2-}\longrightarrow (P_{2}O_{7})^{4-}+H_{2}O} }$

Desde o punto de vista do enlace entre fosfatos, requírense dúas reaccións de fosforilación para obter a hidrólise do ATP a AMP e PP_i.

AMP + ATP → 2 ADP

2 ADP + 2 P_i → 2 ATP

A síntese do tetraetil pirofosfato foi descrita por primeira vez en 1854 por Philip de Clermonunt nunha reunión da Academia Francesa de Ciencias.

O pirofosfato no organismo

A hidrólise dos enlaces anhidro dos fosfatos dos nucleótidos e do pirofosfato é a forma máis común de liberar enerxía na célula, que é usada para impulsar reaccións químicas e diversos traballos biolóxicos. En ausencia de catálise encimática a hidrólise espontánea do pirofosfato, do ADP ou do ATP é extremadamente lenta excepto en medios moi ácidos.^[1]

Cando un nucleótido vai pasar a formar parte dun ácido nucleico, chega como nucleósido trifosfato, pero na reacción, catalizada por unha polimerase, libérase pirofosfato e o nucleótido incorpórase ao ácido nucleico como monofosfato. O contrario da polimerización é a pirofosforólise.

O PP_i aparece no fluído sinovial, plasma sanguíneo, e urina en niveis suficientes para bloquear a calcificación e pode ser un inhibidor natural da formación de hidroxiapatito no fluído extracelular.^[2] As células poden canalizar o PP_i intracelular no fluído extracelular.^[3] Coñécese unha canle non encimática da membrana plasmática para o pirofosfato chamada ANK, que se utiliza para manter os niveis extracelulares de PP_i.^[3] O funcionamento defectuoso desta canle está asociado con niveis extracelulares baixos de PP_i e niveis intracelulares elevados.^[2] A ectonucleótido pirofosfatase/fosfodiesterase 1 pode funcionar elevando a concentración de PP_i extracelular.^[3]

Exemplos

Sales de pirofosfato

Nome	Fórmula	Outro nome
dihidroxenopirofosfato de disodio	Na2H2P2O7	E 450i
hidroxenopirofosfato de trisodio	Na3HP2O7	E 450ii
pirofosfato de tetrasodio	Na4P2O7	E 450iii

Ésteres de pirofosfato

Nome	Fórmula
pirofosfato de dimetilalilo
adenosina difosfato

Véxase tamén

• ATP
• Enlace anhidro
• Ácido fosfórico
• Pirofosfatase inorgánica