Proteína C reactiva

A proteína C reactiva (CRP polas súas siglas en inglés^[1] ou proteína reactiva con C) é unha proteína que se encontra no sangue, que aumenta a súa concentración en resposta á inflamación, é dicir, é unha proteína da fase aguda. A súa función fisiolóxica é unirse á fosfocolina que se expresa na superficie de células moribundas ou mortas (e nalgúns tipos de bacterias) para activar o sistema do complemento por medio do complexo C1Q.^[2]

Non confundir con Proteína C, Péptido C, ou Proteína quinase C.

Proteína C reactiva
Identificadores
Símbolo	CRP
Símbolos alt.	MGC149895; MGC88244; PTX1
Entrez	1401
HUGO	2367
OMIM	123260
RefSeq	NM_000567
UniProt	P02741
Outros datos
Locus	Cr. 1 q21.23

Proteína C reactiva.

A proteína C reactiva sintetízase no fígado^[3] en resposta a factores liberados polos macrófagos e adipocitos.^[4] Forma parte da familia proteica da pentraxina.^[3] Non está relacionada co péptido C ou proteína C. A proteína C reactiva foi o primeiro receptor de recoñecemento de padrón (PRR) que se identificou.^[5]

Historia e nomenclatura

A proteína C reactiva (CRP) foi denominada así porque se descubriu orixinalmente como unha substancia que se encontraba no soro sanguíneo de pacientes con inflamación aguda, que reaccionaba co C-polisacárido do pneumococo, polo que o seu nome significa "proteína reactiva co C-polisacárido do pneumococo".

Foi descuberta por William S. Tillett e T. Francis en 1930,^[6] e pensouse inicialmente que era unha secreción patoxénica, xa que a súa concentración no soro era elevada en pacientes de diversas enfermidades, incluído o cancro.^[3] O posterior descubrimento da súa síntese hepática demostrou que era unha proteína humana nativa.^[7][8][9]

Xenética e bioquímica

O xene CRP está localizado no cromosoma 1 humano (1q21-q23). É unha proteína formada por 224 residuos de aminoácidos^[10] cunha masa molecular do monómero de 25106 Da. A proteína ten forma de disco anular e é pentámera (con 5 subunidades). É membro da familia proteica das pentraxinas.

Funcións

A resposta de fase aguda prodúcese nunha gran variedade de doenzas inflamatorias crónicas, como as infeccións bacterianas, virais, ou fúnxicas, doenzas reumáticas e outras doenzas inflamatorias, cancros, e lesións nos tecidos ou necrose. Estas condicións causan a liberación de interleucina-6 e outras citocinas, producidas principalmente polos macrófagos^[3] e adipocitos.^[4], o que orixina a síntese da CRP e de fibrinóxeno no fígado. A CRP é 50.000 veces máis alta do normal en casos de inflamación aguda, como nas infeccións. Elévase por riba dos niveis normais en 2-6 horas, e presenta un pico ás 48 hours. A súa vida media é constante, e, por tanto, o seu nivel está determinado principalmente pola cantidade que se produza (que depende da gravidade da causa que a orixinou). Cando decae a resposta de fase aguda, a CRP diminúe e ten unha vida media relativamente curta de 18 horas. Faise unha medición do nivel de CRP en casos de enfermidades infecciosas e inflamatorias. Obsérvase un incremeento de CRP rápido e agudo en inflamacións, infeccións, traumas e necrose dos tecidos, cancros, e trastornos autoinmunes. Como hai un gran número de enfermidades moi diversas que poden incrementar a produción da CRP, un nivel elevado de CRP non serve como diagnóstico dunha enfermidade específica, pero un nivel elevado de CRP fai sospeitar da presenza dunha enfermidade inflamatoria, como a artrite reumatoide, polimialxia reumática ou artrite de célula xigante.

A función fisiolóxica da CRP é unirse á fosfocolina, que se expresa na superficie das células moribundas ou xa mortas (e nalgúns tipos de bacterias) para activar o sistema do complemento. A CRP únese á fosfocolina das células danadas e de microbios e potencia a fagocitose por parte dos macrófagos. Crese que colabora coa unión do sistema do complemento con células danadas propias e as alleas ao organismo e potencia a fagocitose dos macrófagos mediada por opsoninas, que expresan receptores para a CRP. Tamén se cre que xoga un papel importante na inmunidade innata, como un sistema de defensa temperán contra as infeccións. Deste xeito, a CRP participa na eliminación das células necróticas ou apoptóticas.

Outro marcador da fase aguda é o amiloide sérico A, que responde rapidamente en similares circunstancias.^[3]

Importancia clínica

Cancro

O papel da inflamación no cancro non se comprende ben. Atopouse que as persoas con cancro de colon teñen unha concentración de CRP de 2,69 miligramos por litro, e nas que non o teñen a media é de 1,97 miligramos por litro, o que é unha diferenza estatisticamene significativa.^[11] Estes datos concordan con estudos previos que indicaban que as drogas antiinflamatorias non eseroideas podían diminuír o risco de cancro de colon.^[12]

Enfermidades cardiovasculares

Recentes investigacións suxiren que os pacientes con niveis basais elevados de CRP teñen un maior risco de padecer diabetes,^[13][14] hipertensión arterial e enfermidades cardiovasculares.^[15] Aínda que os resultados dalgúns estudos non están claros e son parcialmente contraditorios,^[16][17] e outros polo momento só foron demostrados en modelos animais.^[18]

Fibrose e inflamación

A escleroderma, polimiosite, e dermatomiosite a miúdo non orixinan ningunha resposta de CRP. Os niveis de CRP non adoitan ser elevados tampouco no lupus eritematoso sistémico a non ser que haxa serosite ou sinovite. Pode haber elevación do nivel de CRP en ausencia de inflamación clinicamente significativa na insuficiencia renal. O nivel de CRP é un factor de risco independente para a enfermidade aterosclerótica. Os pacientes con altas concentracións de CRP tañen maior risco de accidentes cerebrovasculares, infarto de miocardio, e enfermidades vasculares periféricas graves.^[19]

Apnea do sono obstrutiva

Os niveis de CRP (e de interleucina-6) están elevados na apnea do sono obstrutiva en comparación con suxeitos obesos de control.^[20]

Uso para o diagnóstico

A CRP utilízase principalmente como marcador da inflamación. Ademais da insuficiencia hepática, coñécense poucos factores que interfiran coa produción de CRP.^[3]

Para determinar o progreso dunha enfermidade ou a efectividade dun tratamento pode ser útil medir e facer gráficas dos valores da CRP. O sangue analízase no laboratorio seguindo varios métodos que permiten a determinación da CRP, como ELISA, inmunoturbidimetría, inmunodifusión rápida, e aglutinación.

Rangos de referencia para análises de sangue, nos que se mostran os niveis de CRP en cor castaña amarelada no centro.

A proba de CRP de grande sensibilidade (hs-CRP) mide niveis baixos de CRP utilizando nefelometría láser. A proba proporciona resultados en 25 minutos cunha sensibilidade de menos de 0,04 mg/L.

A concentración normal no soro dun humano adulto é xeralmente menor de 10 mg/L, incrementándose lentamente coa idade. Atópanse niveis altos ao final do embarazo, inflamacións leves e infeccións virais (10–40 mg/L), infalamción activa, infección bacteiana (40–200 mg/L), infeccións bacterianas graves e queimaduras (>200 mg/L).^[21]

A CRP reflicte de forma máis sensible e precisa a resposta de fase aguda que a velocidade de sedimentación globular (VSG, ou eritrosedimentación). Como a vida media da CRP é constante, os seus niveis dependen da súa velocidade de produción, que depende da gravidade da doenza. Nas primeiras 24 h, a velocidade de sedimentación globular pode ser normal e a CRP elevada. A CRP volve ao normal máis rapidamente que a VSG en resposta á terapia.

Cardioloxía

Como resultado da invasión de leucocitos e a inflamación nas paredes arteriais, orixínanse danos arteriais. A CRP é un marcador xeral para a inflamación e infección, polo que pode usarse como un marcador aproximado de risco de enfermidade cardíaca. Como a elevación dos niveis de CRP poden causala moitos factores, non é un indicador moi específico do prognóstico.^[22] Non obstante, un nivel por riba de 2,4 mg/L foi asociado cunha duplicación do risco de episodios coronarios comparado con niveis inferiores a 1 mg/L;^[3] porén, o grupo de estudo neste caso constaba de pacientes que foran diagnosticados de anxina de peito inestable, polo que non está claro se uns niveis elevados de CRP teñen valor preditivo para os episodios coronarios agudos na poboación xeral de todas as idades. Actualmente, a CRP non se recomenda como unha proba para o exame das enfermidades cardiovasculares para adultos con risco medio e sen síntomas.^[23]

Segundo a American Heart Association e os CDC defínense os seguintes grupos de risco:^[24]

• Risco baixo: menos de 1,0 mg/L
• Risco medio: 1,0 a 3,0 mg/L
• Risco alto: por riba de 3,0 mg/L

Pero esta proba de CRP de alta sensibilidade non se debe usar soa, senón que debería combinarse coa presenza de elevados niveis de colesterol, LDL-C, triglicéridos, e glicemia. O fumar, a hipertensión arterial e a diabetes incrementan tamén o risco de ter unha enfermidade cardiovascular.