Tiocianato

O tiocianato ^[1][2] (tamén chamado sulfocianato, sulfocianuro ou rodanuro^[3]) é o anión [SCN]⁻. É a base conxugada do ácido tiociánico. Entre os seus derivados comúns están os sales incoloros tiocianato de potasio e tiocianato de sodio. Os compostos orgánicos que conteñen o grupo funcional SCN tamén se chaman tiocianatos. Antes utilizábase en pirotecnia o tiocianato de mercurio(II).

Modelo tridimensional do tiocianato.

O tiocianato é análogo ao ión cianato, [OCN]⁻, no cal o oxíxeno se substituíu por xofre. O [SCN]⁻ é un dos pseudohaluros, debido á similitude das súas reaccións coas dos ións haluro. O tiocianato coñecíase tamén como rodanuro (da palabra grega que significa rosa) debido á cor vermella dos complexos que forma co ferro. O tiocianato prodúcese por reacción de xofre elemental ou tiosulfato co cianuro:

8 CN⁻ + S₈ → 8 SCN⁻

CN⁻ + S₂O₃²⁻ → SCN⁻ + SO₃²⁻

A segunda reacción é catalizada polo encima sulfotransferase coñecido como rodanese (sic)^[4] e pode ser importante para a detoxificación do cianuro no corpo.

Estrutura, enlaces e coordinación

Estruturas de resonancia do ión tiocianato.

O tiocianato comparte a súa carga negativa aproximadamente por igual entre o xofre e o o nitróxeno. Como consecuencia, o tiocianato pode actuar como nucleófilo tanto no xofre coma no nitróxeno, polo que é un ligando ambidentado. O [SCN]⁻ pode tamén funcionar como ponte entre dous metais (M−SCN−M) ou entre tres (>SCN− ou −SCN<). As evidencias experimentais levan á conclusión xeral de que os metais de clase A (ácidos duros) tenden a formar complexos de tiocinato unidos polo nitróxeno, mentres que os metais de clase B (ácidos brandos) tenden a formar complexos de tiocianato unidos polo xofre. Ás veces están implicados outros factores, por exemplo, cinética e solubilidade, e pode darse isomería de enlace, por exemplo [Co(NH₃)₅(NCS)]Cl₂ e [Co(NH₃)₅(SCN)]Cl₂.^[5]

Tiocianatos orgánicos

Os derivados orgánicos e con metais de transición do ión tiocianato poden existir como "isómeros de enlace." Nos tiocianatos, o grupo orgánico (ou ión metálico) está unido ao xofre: o R−S−C≡N ten un enlace simple S-C e un triplo enlace C-N.^[6] Nos isotiocianatos, o substituínte está unido ao nitróxeno: o R−N=C=S ten un dobre enlace S-C e un dobre enlace C-N:

O feniltiocianato e o fenilisotiocianato son isómeros de enlace e están enlazados de forma diferente.

Os tiocianatos orgánicos son hidrolizados a tiocarbamatos na síntese de tiocarbamatos de Riemschneider.

Ensaio para o ferro (III)

Se engadimos [SCN]⁻ a unha solución que contén ións de ferro (III) (Fe³⁺), foórmase unha solución da cor do sangue debido á formación do [Fe(NCS)(H₂O)₅]²⁺.

• 
  O complexo de cor vermello sangue pentaaqua(tiocianato-N)ferro(III), [Fe(NCS)(H₂O)₅]²⁺, indica a presenza de Fe³⁺ na solución
• 
  Ensaio para o ferro(III).

Bioquímica do tiocianato en medicina

O tiocianato ^[7] ten un importante papel na biosíntese de hipotiocianito pola lactoperoxidase.^[8][9][10] Así a completa ausencia de tiocianato ^[11] ou de tiocianato reducido ^[12] no corpo humano (por exemplo, na fibrose quística) produce un dano ao sistema de defensa humano.^[13][14] O tiocianato é un potente inhibidor competitivo do simporter sodio-ioduro da tiroide.^[15]

O tiocianato é un metabolito do nitroprusiato de sodio (un potente vasodialtador)^[16].