Արքայական դղյակ

Արքայական դղյակ^[1] (լեհ.՝ Zamek Królew ski w Warszawie) , Վարշավայում (Լեհաստան) գտնվող ճարտարապետական և պատմական հուշարձան։ Ազգային մշակույթի հուշարձան։ Մտցված է Լեհաստանի թանգարանների պետական ցուցակի մեջ։ 1980 թվականից Արքայական դղյակը Վարշավայի պատմական կենտրոնի հետ միասին մտցվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկ։ 1994 թվականից Լեհաստանի պատմական հուշարձան է^[2]։

Արքայական դղյակ
Արքայական դղյակը Վարշավայում
Տեսակ	թագավորական պալատ, դղյակ, թանգարան և տեսարժան վայր
Ճարտարապետ	Giovanni Battista Trevano?
Ստեղծում	1598
Երկիր	Լեհաստան
Բնակավայր	Վարշավա
Փողոց	Castle Square? (4)
Շինության ձև	դղյակ
Ոճ	Գոթիկա
Պատվիրատու	Սիգիզմունդ III Վազա
Ներկա վիճակ	Վերականգնվել է 1971-1984, կանգուն
կայք
Royal Castle, Warsaw Վիքիպահեստում

'
*
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգություն
Երկիր	Լեհաստան
Տիպ	Մշակութային
Չափանիշներ	II, IV
Ցանկ	ՅՈՒՆԵՍԿՕ֊ի ցանկ
Աշխարհամաս**	Եվրոպա
Ընդգրկման պատմություն
Ընդգրկում	1980  (4-րդ նստաշրջան)
Համար	30
* Անվանումը պաշտոնական անգլերեն ցանկում ** Երկրամասը ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դասակարգման
Համաշխարհային ժառանգություն

Գրադարանի մասնաշենքը և դղյակը «Ճարմանդի տակ»

Պատմություն

Արքայական դղյակը Մազովեցկի իշանների միջնադարյան դղյակի տեղում 1598-1618 թվականներին կառուցել է Լեհաստանի թագավոր և Լիտվայի մեծ իշխան Սիգիզմունդ III Վազան։ Դղյակը կառուցվել է արհեստական բարձունքի վրա, ունեցել է հնգանկյունի տեսք և քաղաքի շինություններից առանձնացել է 60 մետր բարձրությամբ Սիգիզմունդի աշտարակով, որի համար նախատիպ են հանդիսացել (ըստ որոշ հեղինակների) Սմոլենսկի ամրաշինական կառույցները։

Դղյակը թալանվել է 17-րդ դարի կեսի շվեդական արշավանքի և Հյուսիսային պատերազմի ժամանակ։ Թեև Յան Սոբեսկին և Ավգուստ III-ը ֆինանսավորել են դղյակի վերականգնման աշխատանքները, բայց խարխլված կառույցի լրիվ վերականգնումը կապվում է Ստանիսլավ Պոնյատովսկու անվան հետ։ Նրա նախաձեռնությամբ Վիսլայի ափի երկայնքով կառուցվել է դղյակի կլասիցիզմի ոճով նոր ժամանակակից թևը, իսկ հին ամրոցում կառուցվել են մի շարք նոր դահլիճներ և այլ կառույցներ, ներառյալ հիմնական դղյակը բարոկկոյի ոճով կառուցված «Ճարմանդի տակի» դղյակին միացնող գրադարանի երկար մասնաշենքը։

1829 թվականի (մայիսի 12), մայիսի 24-ին Արքայական դղյակի Սենատորների դահլիճում տեղի է ունեցել Նիկոլայ I-ի թագադրումը Լեհական թագավորության գահին։

Երկու համաշխարհային պատերազմների արանքում դղյակը՝ տարբեր դարերի և ոճերի կառույցների խառնուրդը, մանրակրկիտ վերանորոգվել է, և այստեղ է տեղափոխվել Լեհաստանի նախագահ Իգնացի Մոսցիցկին։ Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի սկզբին գերմանացիները ականապատել են դղյակը և ենթարկել պլանավորած և անխնա ավերածության։

Պատերազմից հետո մինչև 1971 թվականը դղյակի տեղը դատարկ է մնացել։ 1971 թվականին Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետության սեյմը վերջնական հրաժարվել է դղյակի տեղում նոր կառավարական շենք կառուցել և որոշել է ըստ մնացած հատվածների և լուսանկարների վերականգնել դղյակը, նրան տալ այն տեսքը, որ նա ունեցել է 17-րդ դարում։ Վերականգնողական աշխատանքները տևել են մինչև 1988 թվականը։ Կուբիցկու կամարասրահը օգտագործման է հանձնվել 2009 թվականին^[3]։

Այժմ դղյակում թանգարան է, որտեղ այլոց հետ մեկտեղ ցուցադրվում են Ռեմբրանդ վան Ռեյնի և Յան Մատեյկոի կտավները, Բելոտտոյի Հին Վարշավայի տեսարանները, նաև Տադեուշ Կոստյուշկոյի աճյունասափորը։

Ներքին հարդարանք

• 
  Պատգամավորների պալատ
• 
  Դղյակի կապելլա
• 
  Կանալետոյի նկարների դահլիճ
• 
  Գահի դահլիճ
• 
  Ազգային դահլիճ
• 
  Ընդհանուր ժողովի դահլիճ
• 
  Խորհրդակցությունների սենյակ
• 
  Մարմարե սենյակ

Ծանոթագրություններ

1. Большая российская энциклопедия (2006). Варшава. Москва: Большая российская энциклопедия. էջեր 614–617. ISBN ISBN 5-85270-333-8.. {{cite book}}: Check |isbn= value: invalid character (օգնություն)(չաշխատող հղում)
2. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 r. w sprawie uznania za pomnik historii (Monitor Polski, 1994).
3. «Arkady Kubickiego w Zamku Królewskim otwarte». wyborcza.pl. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.

Գրականություն

• M. M. Drozdowski, A. Zahorski Historia Warszawy, PWN, Warszawa 1975.
• Aleksander Król, Zamek Królewski w Warszawie. Od końca XIII wieku do roku 1944, PIW, Warszawa 1971.
• Bohdan Guerquin, Zamki w Polsce, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1974.
• Andrzej Rottermund, Zamek Królewski w Warszawie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2002, ISBN 83-221-0746-3.
• Agnieszka Sypek, Robert Sypek: Zamki i warownie ziemi mazowieckiej. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2002, s. 26-36. ISBN 83-88542-34-6.
• Lileyko Jerzy (1980). Vademecum Zamku Warszawskiego (լեհերեն). Warsaw. ISBN 83-223-1818-9.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
• Stefan Kieniewicz, ed. (1984). Warszawa w latach 1526–1795 (Warsaw in 1526–1795) (լեհերեն). Warsaw. ISBN 83-01-03323-1.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արքայական դղյակ» հոդվածին։