Տնտեսական համագործակցության կազմակերպություն
From Wikipedia, the free encyclopedia
Տնտեսական համագործակցության կազմակերպություն (անգլ.՝ Economic Cooperation Organization, ECO), Եվրասիական քաղաքական և տնտեսական միջկառավարական կազմակերպություն, որը հիմնադրվել է 1985 թվականին Թեհրանում Իրանի, Պակիստանի և Թուրքիայի ղեկավարների կողմից։ Այն հարթակ է տրամադրում զարգացումը բարելավելու ուղիները քննարկելու և առևտրի ու ներդրումային հնարավորությունները խթանելու համար։ ECO-ն ժամանակավոր կազմակերպություն է ՄԱԿ-ի կանոնադրության ներքո[1]։ Նպատակը ապրանքների և ծառայությունների միասնական շուկայի ստեղծումն է, ինչպես Եվրոպական միությունը[2]։ Խորհրդային Միության փլուզումից հետո ECO-ն ընդլայնվեց՝ ներառելով Աֆղանստանը, Ադրբեջանը, Ղազախստանը, Ղրղզստանը, Տաջիկստանը, Թուրքմենստանը և Ուզբեկստանը 1992 թվականին։
Ստեղծում | 1985 | |
---|---|---|
Գլխավոր քարտուղար | Yahya Maroofi, Hadi Soleimanpour, Shamshad Ahmad, Önder Özar, Abdolrahim Gavahi, Halil İbrahim Akça | |
Պաշտոնական լեզու | անգլերեն | |
Երկիր | Իրան | |
Դուստր ընկերություն | ECO Trade and Development Bank, ECO Science Foundation | |
Համագործակցություն | Conference on Interaction and Confidence-Building Measures in Asia | |
Գլխամասի վայր | Թեհրան | |
Նախորդողը | Regional Cooperation for Development | |
Պաշտոնական կայք | www.eco.int | |
Պաշտոնական դիտորդի կարգավիճակ կազմակերպությունում | Միացյալ ազգերի կազմակերպության գլխավոր ասամբլեա, Իսլամական վեհաժողով կազմակերպություն |
ECO-ի ներկայիս շրջանակն արտահայտվում է հիմնականում առանձին և լիովին ինքնիշխան անդամ պետությունների միջև երկկողմ համաձայնագրերի և արբիտրաժային մեխանիզմների տեսքով։ Սա ECO-ին նմանեցնում է Հարավարևելյան Ասիայի պետությունների ասոցիացիային, քանի որ այն կազմակերպություն է, որն ունի իր գրասենյակները և բյուրոկրատիան ինքնիշխան անդամ երկրների միջև առևտրի իրականացման համար։ Այն բաղկացած է Ֆերգանայի հովտի պատմականորեն ինտեգրված գյուղատնտեսական շրջանից, որը թույլ է տալիս առևտուր և ընդհանուր գյուղատնտեսական արտադրություն իրականացնել Ղրղզստանի, Տաջիկստանի և Ուզբեկստանի միջև սահմանամերձ շրջանում։ Պակիստանն ազատ առևտրի համաձայնագրեր ունի ինչպես Աֆղանստանի, այնպես էլ Իրանի հետ, որոնք իրականացման փուլում են։
2017 թվականին Թուրքիայի և Իրանի միջև ազատ առևտրի համաձայնագիրն առաջարկվել է ստորագրել ապագայում[3], ի լրումն առաջարկվող Պակիստանի և Թուրքիայի ազատ առևտրի համաձայնագրի[4]։ Աֆղանստան-Պակիստան տարանցիկ առևտրի համաձայնագիրը կոչված է հեշտացնելու ապրանքների և ծառայությունների առևտուրը Կենտրոնական Ասիայի համար ինչպես Աֆղանստանով, այնպես էլ Պակիստանով[5]։ Դա ի լրումն Աշխաբադի համաձայնագրի, որը բազմամոդալ տրանսպորտի համաձայնագիր է Կենտրոնական Ասիայի երկրների միջև[6]։ Անդամների միջև հետագա համագործակցությունը նախատեսվում է Իրան-Պակիստան գազամուղի, ինչպես նաև Թուրքմենստան-Աֆղանստան-Պակիստան գազամուղի տեսքով։ Ընթացիկ խողովակաշարերը ներառում են Թավրիզ-Անկարա խողովակաշարը, ի լրումն նախատեսված Պարսկական խողովակաշարի։ Սա լրացնում է նավթի և գազի փոխադրմանը Կենտրոնական Ասիայի երկրներից, ինչպիսիք են Ղազախստանը և Թուրքմենստանը՝ Իրանում, Պակիստանում, Թուրքիայում և դրանից դուրս ընթացող արդյունաբերականացման մատակարարման համար։ Պակիստանը նախատեսում է դիվերսիֆիկացնել նավթի և գազի մատակարարման իր աղբյուրը Կենտրոնական Ասիայի երկրներ, այդ թվում՝ Ադրբեջանի հետ նավթի ներկրման պայմանագրերը[7]։
ECO-ի քարտուղարությունն ու մշակութային բաժինը գտնվում են Իրանում, տնտեսական բյուրոն՝ Թուրքիայում, իսկ գիտական բյուրոն՝ Պակիստանում։