Հայկանուշ Դանիելյան

Հայկանուշ Բաղդասարի Դանիելյան (դեկտեմբերի 3 (15), 1893^[1] կամ դեկտեմբերի 15, 1893(1893-12-15)^[2], Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն^[3][1] - ապրիլի 19, 1958(1958-04-19)^[3][1][2], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ^[3][1]), հայ օպերային երգչուհի (քնարակոլորատուրային սոպրանո), հայ դասական երգարվեստի վարպետ, ԽՍՀՄ Պետական մրցանակի դափնեկիր։ Հայ երգիչներից առաջինն է արժանացել ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստի կոչմանը (1939)^[4]։

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Դանիելյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Հայկանուշ Դանիելյան
Հիմնական տվյալներ
Ծնվել է	դեկտեմբերի 3 (15), 1893[1] կամ դեկտեմբերի 15, 1893(1893-12-15)[2] Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն[3][1]
Երկիր	Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Մահացել է	ապրիլի 19, 1958(1958-04-19)[3][1][2] (64 տարեկան) Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[3][1]
Գերեզման	Թոխմախի կենտրոնական գերեզմանատուն
Ժանրեր	օպերա
Մասնագիտություն	երաժշտության ուսուցիչ, քաղաքական գործիչ, դերասանուհի, օպերային երգչուհի և երգչուհի
Երգչաձայն	քնարակոլորատուրային սոպրանո[1]
Գործիքներ	վոկալ
Աշխատավայր	Թբիլիսիի օպերայի և բալետի թատրոն, Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոն[1], Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա[1] և Երևանի միջնակարգ մասնագիտական երաժշտական դպրոց Չայկովսկու անվան
Կրթություն	Սանկտ Պետերբուրգի կոնսերվատորիա (1920)[1]
Պարգևներ	և
Haykanush Danielyan Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Հայկանուշ Դանիելյանը ծնվել է Թիֆլիսում։ 1920 թվականին ավարտել է Պետրոգրադի կոնսերվատորիան։ 1920-1932 թվականներին երգել է Պետրոգրադի և Թիֆլիսի օպերային թատրոններում։ 1924 թվականին երգիչներ Լևոն Իսեցկու և Շարա Տալյանի հետ մասնակցել է Լենինականի օպերա-օպերետային խմբի ներկայացումներին, հանդես եկել համերգներով։ 1941-1951 թվականներին դասավանդել է Երևանի Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիայում, 1943-1948 թթ. եղել է վոկալի ամբիոնի վարիչ, 1949 թվականից՝ պրոֆեսոր։ 1949-1952 թվականներին եղել է Պյոտր Չայկովսկու անվան երաժշտական դպրոցի տնօրենը, 1932-1948 թթ.՝ Երևանի օպերայի և բալետի թատրոնի մեներգչուհի։ 1941 թվականին նկարահանվել է «Երևան» հեռուստաֆիլմերի ստուդիայում նկարահանած «Հայկական կինոհամերգ» ֆիլմում^[5][6]։

1941 թվականից եղել է ԽՄԿԿ անդամ։ 1946-1950 թթ. եղել է ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի 2-րդ գումարման պատգմավոր, Հայկական ԽՍՀ 1-ին և 3-րդ գումարման պատգամավոր։

Մահ

Մահացել է 1958 թվականի ապրիլի 19-ին Երևանում։ Թաղված է Թոխմախի գերեզմանատանը։

Կատարումներ

Հայկանուշ Դանիելյանի կատարումներն աչքի են ընկել կատարման վարպետությամբ, նուրբ արտահայտչամիջոցներով ու անմիջականությամբ։ Համերգային ծրագրում կատարել է հայ և արտասահմանցի կոմպոզիտորների՝ Չայկովսկու, Ռիմսկի-Կորսակովի, Ռախմանինովի, Գլազունովի երգերից ու ռոմանսներից։ Առանձնահատուկ ներշնչանքով է մեկնաբանել «Ծիծեռնակ», Կոմիտասի «Չինար ես», «Քելե-քելե», «Քելեր-ցոլեր» երգերը, Սպենդիարյանի «Առ սիրուհիս», Մելիքյանի «Սև կաքավիկ», «Ծիլ-ծիլա» և այլ ռոմանսներ^[7]։

Արա Սարգսյան, Մարտիրոս Սարյան, Հայկանուշ Դանիելյան, Ս. Մարտիրոսյան, Ավետիք Իսահակյան, Վաղարշ Վաղարշյան, 1945թ.

Փոստային նամականիշ՝ նվիրված 20-րդ դարի հայ մշակույթի նվիրյաներին՝ Համո Բեկնազարյան, Ալեքսանդր Թամանյան, Վահրամ Փափազյան, Վասիլ Թայիրով, Լեոնիդ Ենգիբարյան, Հայկանուշ Դանիելյան, Սերգեյ Համբարձումյան, Հրանտ Շահինյան, Թորոս Թորամանյան

Դերերգեր

• Ջիլդա՝ Ջուզեպպե Վերդիի «Ռիգոլետտո»
• Վիոլետա՝ Ջուզեպպե Վերդիի «Տրավիատա»
• Ռոզինա՝ Ջոակինո Ռոսսինիի «Սևիլյան սափրիչ»
• Բատերֆլայ՝ Ջակոմո Պուչչինիի «Չիո Չիո-սան»
• Անուշ՝ Արմեն Տիգրանյանի «Անուշ»
• Անտոնիդա՝ Միխայիլ Գլինկայի «Իվան Սուսանին»
• Մարգարիտ Վալուան՝ Ջակոմո Մեյերբերի «Հուգենոտներ»
• Օլիմպիա՝ Տիգրան Չուխաճյանի «Արշակ Բ»
• Մարգարիտ Վալուա՝ Ջակոմո Մեյերբերի Հուգենոտներ

Պարգևներ, մրցանակներ

• ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1939 թ.)
• Ստալինյան մրցանակ (1946 թ.) Մ. Գլինկայի «Իվան Սուսանին» օպերայում Անտոնիդայի և Ջակոմո Մեյերբերի Հուգենոտներ օպերայում Մարգարիտ Վալուայի դերերգի համար
• Լենինի շքանշան (4.11.1939 թ.)
• Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան (24.11.1945 թ.)
• «Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ

Հիշատակ

• Հայկանուշ Դանիելյանի անունով է կոչվում Երևանի Նոր Նորք վարչական շրջանի արվեստի դպրոցը^[8]։
• 2000 թվականին թողարկվել է փոստային նամականիշ՝ նվիրված 20-րդ դարի հայ մշակույթի նվիրյալներին՝ Համո Բեկնազարյան, Ալեքսանդր Թամանյան, Վահրամ Փափազյան, Վասիլ Թայիրով, Լեոնիդ Ենգիբարյան, Հայկանուշ Դանիելյան, Սերգեյ Համբարձումյան, Հրանտ Շահինյան, Թորոս Թորամանյան^[9]։

Տես նաև

• Հայկանուշ Դանիելյանի անվան արվեստի դպրոց

Պատկերասրահ

• Հայկանուշ Դանիելյանի տունը Երևանում
• 
• 
• 
• 
  Մարտիրոս Սարյանը պատկերում է Հայկանուշ Դանիելյանի դիմանկարը, 1946-1949

Մատենագիտություն

Մատենագիտություն 

• Концерт А. Б. Даниэлян // Заря Востока. Тифлис. 1925. 27 февраля
• Выступление А. Даниэлян // Коммунист. Ереван. 1935. 12 октября
• Айкануш Даниэлян // Сов. искусство. 1938. 18 июня
• Гаспарян С., Айкануш Даниэлян, Ереван, 1958 (на арм. яз.)
• Терзибашян В. Айкануш Даниэлян // Коммуннст. Ереван. 1938. 9 июня
• Даниэлян А. Большое счастье // Веч. Москва. 1939. 19 октября
• Межинский С. Прекрасная певица // Коммунист. Ереван. 1939. 24 октября
• Даниэлян А. Мои пожелания // Коммунист. Ереван. 1940. 1 января
• Даниэлян А. Мои учителя // Известия. 1940. 10 мая
• Данилов Д. Концерт народной артистки СССР А. Даниэлян // Бак. рабочий. 1941. 14 апреля
• Речь депутата Даниэлян А. Б. // Коммунист. Ереван. 1941. 30 марта
• Концерт Айкануш Даниэлян и Бюль-Бюля в воинской части // Коммунист. Ереван. 1944. 22 июля
• Домбаев К. А. Б. Даниэлян // Коммуннст. Ереван. 1946. 27 марта
• Матхашян А. Наша гордость // Коммунист. Ереван. 1946. 25 января
• Народная артистка // Сов. искусство. 1946. 11 января
• Даниэлян А. Музыка должна служить народу! // Коммунист. Ереван. 1948. 21 февраля
• Юбилейный вечер А. Б. Даниэлян // Коммуннст. Ереван. 1954. 4 марта
• Даниэлян Айкануш Багдасаровна // Театр. энциклопедия. - М., 1963. Т. 2. С. 294
• Восканян С. Корифей оперной сцены // Коммунист. Ереван. 1965. 16 декабря
• Восканян С. Светлый талант // Коммунист. Ереван. 1968. 15 декабря
• Сазандарян Т. Айкануш Даниэлян // Театр. 1968. № 5. С. 45
• Ее немеркнущий талант // Коммунист. Ереван. 1969. 22 января
• Худабашян К. Прекрасное и лучезарное // Коммунист. Ереван. 1973. 23 декабря
• Даниэлян Айкануш Багдасаровна // Муз. энциклопедия. - М., 1974. Т. 2. С. 144-145
• Тигранов Г. Великая певица // Тигранов Г. Артисты, спектакли, музыка. - Ереван. 1983. С. 80-82