From Wikipedia, the free encyclopedia
Էստոնիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն (էստ․՝ Sotsiaaldemokraatlik Erakond, SDE), Էստոնիայում սոցիալ-դեմոկրատական[2] քաղաքական կուսակցություն, որը ներկայումս ղեկավարում է Ինդրեկ Սարը[4]։
Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն Sotsiaaldemokraatlik Erakond | |
---|---|
Տեսակ | կուսակցություն |
Երկիր | Էստոնիա |
Առաջնորդ | Ինդրեկ Սաար |
Հիմնադրված | 1990 թվականի սեպտեմբերի 8 |
Գաղափարախոսություն | |
Քաղաքական հայացք | Կենտրոն-ձախամետ |
Պաշտոնական գույն(եր) | Կարմիր |
Շտաբ | Տոոմպուիեստեե 16, Տալլին 10137 |
Միջազգային պատկանելություն | Սոցիալիստական ինտերնացիոնալ |
Ռիյգիկոգու | 10 / 101 |
Եվրոպական խորհրդարան | 2 / 7 |
Կայք | sotsid.ee |
Social Democratic Party (Estonia) Վիքիպահեստում |
Նախկինում կուսակցությունը հայտնի էր որպես Մոդեռատորների ժողովրդական կուսակցություն (էստ․՝ Rahvaerakond Mõõdukad)[5]։ SDE-ն անդամակցում է Եվրոպական սոցիալիստների կուսակցությանը 2003 թվականի մայիսի 16-ից, իսկ 1990 թվականի նոյեմբերից մինչև 2017 թվականը անդամակցում էր Սոցիալիստական ինտերնացիոնալին[6]։
Վերակառուցման ընթացքում Էստոնիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունը (ԷՍԴԿ, Eesti Sotsiaaldemokraatlik Partei) ստեղծվել է 1990 թվականին որպես Էստոնիայի սոցիալ-ժողովրդավարական շարժումների միավորում։ Շարժումները եղել են Էստոնիայի դեմոկրատական աշխատավորական կուսակցությունը, Էստոնիայի սոցիալ-դեմոկրատական անկախության կուսակցությունը, Էստոնիայի ռուսական սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունը և Էստոնիայի սոցիալիստական կուսակցության արտաքին ասոցիացիան (Էստոնիայի սոցիալիստական բանվորական կուսակցության իրավահաջորդը աքսորում)։ ԷՍԴԿ-ի առաջին ղեկավարը Մարջի Լաուրիստինն էր։ Նրանք 1990 թվականին վերականգնեցին իրենց կապերը Սոցիալիստական ինտերնացիոնալի հետ։ ԷՍԴԿ-ն ընտրական դաշինք ստեղծեց ագրարային Էստոնիայի գյուղական կենտրոնամետ կուսակցության հետ (ձևավորվել է 1990 թվականին) 1992 և 1995 թվականների ընտրությունների համար։ 1996 թվականին՝ ընտրական պարտությունից հետո, այս երկու կուսակցությունները վերջապես միավորվեցին և իրենց անվանեցին «Մոդեռատորներ» ( Mõõdukad ): 1999 թվականի սեպտեմբերին կայացած իր 20-րդ համագումարում Մոդեռատորները դարձան Սոցիալիստական ինտերնացիոնալի լիիրավ անդամ[7]։
1999 թվականին Մոդեռատոևները և կենտրոնամետ աջ Ժողովրդական կուսակցությունը, որը ստեղծվել է 1998 թվականի մայիսին, Գյուղացիների կուսակցության և Հանրապետականների և պահպանողականների ժողովրդական կուսակցության հետ միաձուլումից հետո, ստեղծեցին «Մոդեռատորների ժողովրդական» կուսակցությունը (Rahvaerakond Mõõdukad)։ Տպավորիչ թվացող անհավանական որոշումը կայացվեց 1999 թվականի մայիսի 29-ին, որոշ արտասահմանյան մեկնաբաններ զուգահեռներ անցկացրին «աջամետ սոցիալիստների» հետ[8]։ Նույն թվականի նոյեմբերին միավորումը պաշտոնապես հաստատվեց կուսակցության ընդհանուր ժողովի կողմից։
Մոդեռատորները և Ժողովրդական կուսակցությունը համատեղ ցուցակ ունեին 1999 թվականի խորհրդարանական ընտրություններում և ստեղծեցին կառավարական կոալիցիա «Պրո Պատրիա» միության և Ռեֆորմիստական կուսակցության հետ։ 2003 թվականին Մոդեռատոր ժողովրդական կուսակցությունը միացավ Եվրոպական սոցիալիստների կուսակցությանը։ 2003 թվականին՝ ընտրություններում պարտվելուց հետո, կուսակցությունը 2004 թվականի փետրվարի 7-ին իրեն վերանվանեց Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն (SDE):
Այն 2004 թվականի եվրոպական խորհրդարանական ընտրություններում ամենահաջողակ կուսակցությունն էր՝ հավաքելով ազգային քվեների 36.8%-ը (որոնց մեծ մասը բաժին էր ընկնում իրենց առաջատար թեկնածու Թոոմաս Հենդրիկ Իլվեսին) և ունենալով 3 պատգամավոր Եվրոպական խորհրդարանում։
2005 թվականի մայիսի 10-ին նրանց միացան նախկին սոցիալ-լիբերալներ Պիտեր Կրեյցբերգը և Սվեն Միկսերը։ Նոյեմբերի 28-ին նախկին սոցիալ-լիբերալ Մարկ Սուսաարը կրկին միացավ SDE-ին։ Կուսակցությունը ընդդիմությունում էր 2002 թվականից ի վեր, բայց նրանք մասնակցեցին բանակցություններին՝ որպես ընդհանուր այլընտրանքային նախագահի թեկնածու Առնոլդ Ռոտելի կողմնակից։ SDE-ի ղեկավար Թոոմաս Հենդրիկ Իլվեսը ընտրվել է 2006 թվականի սեպտեմբերի 23-ին որպես Էստոնիայի հաջորդ նախագահ։ Բացի Սոցիալ-դեմոկրատներից նրան աջակցում էին Էստոնիայի ռեֆորմիստական կուսակցության, «Պե Պատրրիա» միության և «Res Publica»-ի պատգամավորները)։
2005 թվականի հոկտեմբերի 16-ին տեղական ինքնակառավարման մարմինների ավագանու վերջին ընտրություններից հետո խոշոր քաղաքներում կուսակցությունը ընդդիմության մեջ է։ Կուսակցությունը տարածքների մեծ մասում բարելավել է իր դիրքերը։ Տալլինում այն համատեղ ցուցակ կազմեց ագրարային Ժողովրդական միության հետ, որը 63 մանդատներից ստացել է 6 մանդատ՝ հավաքելով 11,1% ձայն։ Համեմատելով 2003 թվականի Տալլինում տեղական ինքնակառավարման խորհրդի ընտրությունների հետ՝ SDE-ն և Ժողովրդական միությունը ստացան մանդատներ։ 2003 թվականի ընտրություններում SDE-ն ստացել էր ձայների 4,9%-ը, իսկ Ժողովրդական միությանը՝ 3,4% ձայներ, որոնք երկուսն էլ ցածր էին ընտրական 5% շեմից։ SDE- ն այսօր ներկայացված է տեղական 206 խորհրդերից 65 տեղական խորհրդում և ղեկավարվում է տեղական 20 խորհուրդներում։ 2003 թվականի ընտրություններից հետո կուսակցությունը ներկայացված էր 247-ից 104 տեղական խորհուրդներում։
2007 թվականին Էստոնիայի խորհրդարանական ընտրություններում SDE-ի նպատակը 101-ից առնվազն 17 մանդատ ստանալն էր։ Ներկայիս Ռիյգիկոգուի անկուսակցական անդամ Լինա Տանիսոնը առաջադրվեց որպես իրենց ցուցակի թեկնածու։
2007 թվականի ապրիլին սոցիալ-դեմոկրատները միացան կոալիցիոն կառավարությանը, որը ղեկավարվում էր Էստոնիայի ռեֆորմիստական կուսակցության կողմից։
2011 թվականի մարտի 6-ին կայացած խորհրդարանական ընտրություններում SDE-ն ստացավ ձայների 17,1%-ը և 19 մանդատ։
Էստոնիայում փոքրիկ ռուսական կուսակցությունը միացավ SDE-ին 2012 թվականին։
Վարչապետ Անդրուս Անսիպի հրաժարականից հետո 2014 թվականի մարտի 26-ին երդվեց նոր կառավարությունը, որի ընթացքում Ռեֆորմիստական կուսակցությունը սոցիալ-դեմոկրատների հետ կոալիցիայի մեջ[9]։
2014 թվականի մայիսի 25-ին կայացած եվրոպական ընտրություններում SDE-ն հավաքեց ազգային քվեների 13,6%-ը՝ ընտրվելով Եվրախորհրդարանի մեկ անդամ[10]։
2015 թվականի մարտի 1-ին կայացած խորհրդարանական ընտրություններում SDE-ն ստացավ ձայների 15.2%-ը և Ռիյգիկոգուում՝ 15 մանդատ[11]։ Ռեֆորմիստականների և «Իսամաա»-յի հետ կոալիցիայի ձևավորումից հետո պատգամավոր Եվգենի Օսինովսկին հայտարարեց, որ ինքը մարտահրավեր է նետելու Սվեն Միկսերին կուսակցության համագումարում 2015 թվականի մայիսի 30-ին[12]։ Միկսերը, այնուամենայնիվ, համագումարում ընտրություններից առաջ հրաժարական տվեց, և Օսինովսկին ընտրվեց որպես կուսակցության նոր ղեկավար[13]։ 2016 թվականի նոյեմբերի 7-ին Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունը և «Իսամաա»-ն հայտարարեց, որ իրենք խնդրում են վարչապետ Թաավի Ռոիվասին պաշտոնաթող լինել և պլանավորում են բանակցել նոր մեծամասնական կառավարության շուրջ[14]։ Նոյեմբերի 9-ին կայացած վստահության հաջորդ քվեի ժամանակ Ռիյգիկոգուի մեծամասնությունը կողմ քվեարկեց վարչապետի կառավարությունը պաշտոնաթող անելու օգտին[15]։
2016 թվականի նոյեմբերի 23-ին երդվեց նոր կոալիցիոն կառավարությունը, որը բաղկացած էր Էստոնիայի Կենտրոնական կուսակցությունից, SDE-ից և «Իսամաա»-յից[16]։
1992–1994, 1994–1995, 1999–2002, 2007–2009 թվականներին նրանք մասնակցեցին երեք կենտրոնամետ կառավարությունների՝ այսօրվա Հայրենական միության և Ռեֆորմիստական կուսակցության հետ։ Սոցիալ-դեմոկրատները 1992-1994 թվականների Մարտ Լաառի առաջին կառավարության, 1994-1995 թվականների Անդրես Տարանդի կառավարության և 1999-2002 թվականների Մարտ Լաառի երկրորդ կառավարության կազմի մեջ են։
Պատգամավոր, ընտրատարածք[17]
2019 թվականից ի վեր SDE-ն ունի 2 պատգամավոր
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.