From Wikipedia, the free encyclopedia
Այս տերմինը այլ իմաստներ ևս ունի, տե՛ս՝ Յուղ (նշանակություն)։
Ձիթապտղի յուղ, եվրոպական ձիթենու պտուղներից (ձիթապտուղներ ստացված բուսայուղ, լատին․՝ Olea europaea): Յուղաթթվային բաղադրության շնորհիվ իրենից ներկայացնում է եթերային օլեինաթթուներ պարունակող ճարպային յուղաթթուների խառնուրդ։ Ունի դարչնադեղնավունից մինչև կանաչադեղնավուն երանգավորում և թեթև դառնահամ։ Հալման ջերմաստիճանը +7 - +10 °C է՝ կախված յուղի ծագումից։
Հունաստանի, Իտալիայի և Իսպանիայի ազգային արտադրանքներից մեկն է համարվում։ Հնուց ի վեր այս յուղը միջերկրածովյան սննդակարգի բաղկացուցիչ մասն է եղել։ Հին ժամանակներում այն օգտագործել են տաճարներն ու մզկիթները լուսավորելու համար, ինչպես նաև քրիստոնեական և հրեական ծեսերի անցկացման ժամանակ (տե՛ս յուղ)։ Մինչև XIX դարի վերջը, Ռուսաստանում ամենաբարձր դասի ձիթապտղի յուղը կոչվում էր պրովանսյան, ամենացածրը` փայտայուղ։
Վայրի ձիթապտուղն աճում է Միջերկրական ծովի հյուսիսարևելյան մասում, ներառյալ Փոքր Ասիան։ Ծառի տնկման վայրն ու ժամանակը տարբեր երկրների գիտնականների համար տարատեսակ վեճերի առարկա են դարձել։ Հստակ հայտնի է, որ ձիթապտղի յուղի արտադրությունը ծառայել է որպես մինոյական քաղաքակրթության բարօրության հիմնասյուն[1]։ Կրետեում հայտնաբերված ձիթապտղի յուղի (պրոտո-ամֆորա) ամենահին անոթերը՝ ամֆորաները, թվագրվում են մ.թ.ա. 4-րդ հազարամյակի կեսերին։
Հին Եգիպտոսը ձիթապտղի յուղ էր գնում Կրետեից և Քանանից։ Այս յուղը հիշատակվում է Էբլայի արխիվային փաստաթղթերում (մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակ)։ Յուղը օգտագործվում էր ոչ միայն սննդի, այլև մաշկի խնամքի (հումք օճառի համար) և երկրպագության համար (վառելիք յուղային լամպերի համար)։ Մ.թ.ա. 8-րդ հազարամյակում փյունիկեցիները Կարթագենից ձիթապտուղ էին տանում Իսպանիայի ափեր, իսկ հին հույները՝ Իտալիա (տե՛ս Մեծ Հունաստան)։ Բույսի լատինական անվանումը (oleum) բխում է հին հունական ἔλαιον-ից[2]։
Ձիթենին հույների ազգային ծառն է[3]։ Հույները կարծում էին, որ այդ ծառը ստեղծել էր Աթենաս աստվածուհին։ Ըստ լեգենդի՝ Աթենք քաղաքն անվանել են ի պատիվ այս աստվածուհու, որովհետև Ատտիկեի բնակիչները աստվածուհու այս շնորհը նախընտրել էին աղի աղբյուրի փոխարեն, որով Պոսեյդոնը փորձում էր գայթակղել նրանց[4]։ Հիպոկրատը ճանաչել և ընդունել էր ձիթապտղի բժշկական հատկությունները։ Հելլենականության դարաշրջանում գիմնասիոների մարզիկները իրենց վրա քսում էին այդ յուղը։ Այնուամենայնիվ, Պլինիոս Ավագը նախապատվությունը տալիս էր Իտալիայից արտահանված յուղին։
Ֆրանսիացի բանաստեղծ Պիեռ-Ժոզեֆ Ամորը «Traité de l'olivier» գիրքը (Մոնպելիե, 1784 թվական) ամփոփել է այդ ժամանակաշրջանում ձիթապտղի պատմության և յուղի ստացման տարբեր եղանակների մասին կուտակած տեղեկություններով։ Այժմ այս արտադրանքի պատմության մասին մանրամասն տեղեկություններ են տրամադրում Ֆրանսիայում, Իսպանիայում, Հունաստանում և Միջերկրական ծովի այլ երկրներում գործող մասնագիտացված թանգարանները։
2010 թվականին աշխարհում ձիթայուղի գրեթե 44%-ը արտադրվում էր Իսպանիայում, հիմնականում Անդալուզիայի հարավային շրջանում[5]։ «Ես գիտեմ քո կախարդանքը, ձիթապտուղ, դու աշխարհի համար երկրից արյուն ես հայթայթում», -գրել է իսպանացի պոետ Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկան։ Իտալիան սպառում է արտադրված յուղի մեծ մասը և բացի այդ՝ այն ներմուծում է այլ երկրներից։ Հունաստանը ձիթայուղ արտադրող երրորդ խոշոր պետությունն է։ Հույները սպառում են զգալիորեն ավելի շատ ձիթապտղի յուղ, քան իտալացիներն ու իսպանացիները՝ մեկ անձի հաշվով տարեկան ավելի քան 20 լիտր[6]։ Եվրոպայից դուրս, ձիթապտղի յուղի հիմնական արտադրողներն են` Թունիսը, Մարոկկոն և Սիրիան[7]։
Ձիթապտղի միջազգային խորհուրդը (անգլ.՝ IOC), որի ղեկավար կենտրոնը գտնվում է Մադրիդում, վերահսկում է ամբողջ ձիթապտղի յուղի արտադրանքի 95%-ը[8]։ Այս կազմակերպությունը, աջակցություն ստանալով Եվրամիությունից, նպատակ ունի հանրահռչակելու ձիթայուղի արտադրանքն ամբողջ աշխարհում։ Եվրոպայից դուրս, որպես այս գործունեության արդյունք, ձիթայուղի սպառումը ամեն տարի կայունորեն աճում է։ Ձիթայուղի արտադրության և սպառման վիճակագրությունը աշխարհում՝
Երկիր | Արտադրանք, 1000 տոննա (2014 թվական[9]) | Արտադրանք, % (2005 թվական[10]) | Սպառում, % (2005 թվական[10]) | Մեկ անձի համար տարեկան միջին սպառումը, կգ[11] |
---|---|---|---|---|
Իսպանիա | 1 738,6 | 36 | 20 | 13,62 |
Իտալիա | 294,9 | 25 | 30 | 12,35 |
Հունաստան | 208,9 | 18 | 9 | 23,7 |
Թուրքիա | 73,9 | 5 | 2 | 1,2 |
Սիրիա | 100,6 | 4 | 3 | 6 |
Թունիս | 179,7 | 8 | 2 | 9,1 |
Մարոկկո | 137,4 | 3 | 2 | 1,8 |
Պորտուգալիա | 66,5 | 1 | 2 | 7,1 |
ԱՄՆ | 8 | 0,56 | ||
Ֆրանսիա | 4 | 1,34 |
Ձիթապտղի ծառի կյանքի միջին տևողությունը 500 տարի է, բայց որոշ ծառեր ապրում են մինչև 1500 տարի և ավելի։ Ենթադրվում է, որ Երուսաղեմի Ձիթենյաց լեռան վրա գտնվող ծառերը ավելի քան 2000 տարեկան են[12]։
Ձիթապտղի հում պտուղը ուտելու համար պիտանի չէ, քանի որ չափազանց դառն է։ Այդ դառնությունը անհետանում է միայն աղաջրի մեջ մի քանի շաբաթ թողնելուց հետո։ Դառնահամը հատուկ է անգամ էքստրակարգի ձիթապտղին՝ օլեուրոպրեինի պարունակության պատճառով։
Ձիթապտղի յուղը արտադրվում է տարբեր աստիճանի հասունության պտուղներից՝ կանաչից մինչև սև հասունացած, կամ մանուշակագույն։ Չհասունացած ձիթապտղի յուղը սովորաբար ունենում է ինտենսիվ համ, հասուն ձիթայուղի համը ավելի մեղմ է, իսկ արտադրանքի ծավալն ավելի մեծ[13]։
Ձիթենու պտուղները նախ մանրացնում են, այնուհետև զանգվածը դանդաղ խառնում, որից հետո դրանից քամում են յուղը։ Քամելու գործընթացը ավանդաբար իրականացրել են մամլիչներով, իսկ մեր ժամանակներում հիմնականում օգտագործում են ցենտրիֆուգներ։
Ձիթայուղը քամելուց հետո, ձիթապտղից մնացած քուսպից դուրս են բերում յուղ, ճիշտ է, այն ունենում է վատ որակ և միայն քիմիական մաքրման շնորհիվ կարող է որակը լավանալ։ Պիտակի վրայի անգլերեն cold բառը նշանակում է, որ յուղը ստանալուց հետո հումքը 25–27 °C-ից բարձր չի տաքացել. ավելի բարձր ջերմաստիճանի դեպքում յուղի համի և բույրի հետ կապված տեղի են ունենում անցանկալի փոփոխություններ։
Առաջին դասի ձիթայուղը (պիտակի վրա գրված է անգլ.՝ Extra Virgin Unfiltered Olive Oil) կամ առաջին դասի քամվածքը (պիտակի վրա գրված է իտալ.՝ Olio d'oliva extravergine, անգլ.՝ extra virgin olive oil, իսպ.՝ virgen extra) համարվում է ամենալավը։ Այդպիսի ձիթապտղի յուղում թթվայնությունը չպետք է գերազանցի 0.8%-ը[14][15]։
Բարձր է գնահատվում «Առաջնային սառնությամբ մզվածքով» ձիթապտղի «կաթիլային» յուղը (անգլ.՝ first cold press), չնայած այս հասկացողությունը բավականին պայմանականորեն է. յուղը տաքանում է ցանկացած ջերմաստիճանի տակ, նույնիսկ՝ «սառը սեղմման» ժամանակ։ Բացի այդ, ժամանակակից պայմաններում յուղը մշտապես քամվում է միայն մեկ անգամ։
Ստացված ձիթապտղի յուղը դասակարգվում է հետևյալ խմբերի՝
Քանակական անալիզը ցույց է տալիս յուղի թթվայնությունը՝ որոշված քաշի տոկոսով և նշում օրգանական թթուների պարունակությունը։ Դա նավթի քիմիական դեգրադացիայի չափում է. երբ յուղը քայքայվում է, նավթի թթվայնությունը մեծանում է։ Յուղի քիմիական դեգրադացիայի չափման ևս մեկ եղանակ է օրգանական պերօքսիդների մակարդակը որոշելը, որի արդյունքում որոշվում է յուղի օքսիդացման աստիճանը։
Յուղը համային հատկանիշներով տեսակավորելու համար մի խումբ պրոֆեսիոնալ համտեսողների կողմից որոշվում է դրա որակը։ Ստացված արդյունքը կոչվում է նաև «օրգանոլեպտիկ գնահատում»։
Ձիթապտղի միջազգային խորհուրդը (անգլ.՝ International Olive Council) աշխարհում միակ միջազգային միջկառավարական կազմակերպությունն է, որը զբաղվում է ձիթայուղի և սեղանին դրվող ձիթապտուղների հետ կապված բոլոր հարցերով։ Այն հիմնադրվել է 1959 թվականին Մադրիդում՝ ՄԱԿ-ի (անգլ.՝ United Nations) հովանու ներքո։ Մինչև 2006 թվականը կազմակերպությունը հայտնի էր որպես Ձիթայուղի միջազգային խորհուրդ կամ IOOC (Ձիթայուղի միջազգային խորհուրդ), այնուհետև անունը փոխվել է։ Խորհուրդը կարևոր դեր է խաղում ձիթապտղի արտադրության կայուն զարգացման գործում և ծառայում է որպես գլոբալ հարթակ՝ ընդհանուր ոլորտի քաղաքականության հարցերի քննարկման և առաջացող բոլոր խնդիրների լուծման համար։ Այդ նպատակով ՄՕԿ-ը մի շարք համակարգված միջոցներ է ձեռնարկում[16] : Արտադրողները, ովքեր հավատարիմ են IOC-ի չափանիշներին, պիտակների վրա նշում են յուղի հետևյալ տեսակները[17]՝
Չնայած իշխանությունների ջանքերին՝ ոստիկանությունը պարբերաբար բացահայտում է անբարեխիղճ մատակարարների, որոնք ձիթապտղի յուղը ջրիկացնում են կանճրակի յուղով, որն անհամեմատ էժան է։ 1981 թվականին ձիթայուղի փոխարեն վաճառված կանճրակի յուղի թունավորումից մոտավորապես 700 իսպանացի է մահացել[18]։ Հայտնի են դեպքեր, երբ Աֆրիկայի երկրներից ներկրվող յուղը վաճառվել է իտալական և իսպանական ապրանքանիշերի անվան տակ։ Որոշ գնահատականների արդյունքում պարզվել է, որ այս կամ այն տեսակի կեղծված յուղերը պարունակում են մինչև 40% բարձր կարգի յուղեր (extra virgin)[19]:
2008 թվականի մարտին Իտալիայի ոստիկանությունը ձերբակալել է քսաներեք մարդու, ովքեր իտալացիների անվան տակ զբաղվել էին այլ երկրներից ներմուծված յուղերի վաճառքով։ Մեկ ամիս անց առգրավել էին յոթ ձիթագործարաններ, որտեղ քլորոֆիլը խառնել էին արևածաղկի և սոյայի յուղերին, հետագայում որպես «առաջին կարգի ձիթայուղ» վաճառելու համար[20]։ 2012 թվականին Իսպանիայի ոստիկանությունը նմանատիպ մեղադրանքների հիման վրա ձերբակալել էր ևս իննսուն մարդու[21]։
Ժամանակի ընթացքում յուղերը փչանում են և արտանետվում։ Ձիթապտղի յուղը խորհուրդ է տրվում օգտագործել արտադրելուց հետո մեկ տարվա ընթացքում։ Մթնոլորտային ճնշման հետևանքով խոնավության կլանումից և օքսիդացումից պաշտպանելու համար խորհուրդ է տրվում այն պահել հերմետիկ փակ, սառը (բայց ոչ սառնարանում), մութ վայրում, որտեղ չեն լինի տարբեր հոտեր, քանի որ յուղը հեշտությամբ ներծծում է դրանք։ Եթե յուղը պահեն սառնարանում, ապա ժամանակի ընթացքում կարող է բնական նստվածք առաջացնել. դա չի ազդում յուղի որակի վրա, և այն տաքացնելուց հետո նստվածքն անհետանում է[22]։
Ձիթապտղի յուղը լայնորեն օգտագործվում է խոհարարության, կոսմետոլոգիայի, հիգիենայի մեջ (թանկարժեք օճառների արտադրության համար)։ Հին ժամանակներից ի վեր այն օգտագործվել է լուսավորության համար։ Քրիստոնեական մի շարք ավանդույթներում ձիթայուղը, որը նաև կոչվում է ձիթենու յուղ, համարվել է մի շարք ծեսերի անհրաժեշտ առարկա։ Հուդայական Խանուկա տոնը կապված է ձիթայուղի հետ, որն օգտագործվում է լուսավորության համար։
Ձիթապտղի յուղը սովորաբար օգտագործվում է միջերկրածովյան խոհանոցում, հատկապես իտալական խոհանոցում, հունական խոհանոցում և իսպանական խոհանոցում։ Ճարպաթթուների և պոլիֆենոլների բարձր պարունակության համար այն համարվում է դիետիկ արժեքավոր արտադրանք։
Ձիթապտղի յուղին հատուկ են ճարպաթթուները, մասնավորապես` օլեինաթթուների բարձր պարունակությունը։ Գիտնականները ենթադրում են, որ այդ թթուները իջեցնում են «վատ» խոլեստերինի մակարդակը և միևնույն ժամանակ բարձրացնում են «լավի» մակարդակը, սակայն գործողության ճշգրիտ մեխանիզմը դեռևս հաստատված չէ[23]։ Այն փաստը, որ միջերկրածովյան սննդակարգին հետևելը նվազեցնում է սրտանոթային հիվանդությունների ռիսկը, գիտնականները փորձում են բացատրել ձիթայուղում առկա ֆիտոստերոլների, պոլիֆենոլների, օլեոկանտալի պարունակությամբ[24]։
Երբեմն ձիթապտղի յուղը հանրությանը այնքան էլ ճիշտ չի ներկայացվում։ Ի տարբերություն բուսական այլ յուղերի՝ այն առավել օգտակար է[25]։ Կտավատի յուղի համեմատ ձիթապտղի յուղը չի պարունակում օմեգա 3 պոլիչհագեցած ճարպաթթուներ, իսկ վիտամին E-ի պարունակության տեսանկյունից մեծ հաշվով զիջում է արևածաղկի յուղին[26]։ Ինչպես բոլոր մյուս ճարպերը, ձիթապտղի յուղը հարուստ է նաև կալորիաներով, ուստի խորհուրդ է տրվում յուղը օգտագործել չափավոր։
2004 թվականին ԱՄՆ-ի Պարենի և դեղերի վարչությունը յուղ արտադրողներին և ներմուծողներին թույլ է տվել պիտակների վրա գրել այնպիսի տեղեկություններ, որոնք նշվում են ընկույզի և կանեփի սերմերի համար[27]։
«Սահմանափակ և ոչ անվերապահ գիտական ապացույցները ենթադրում են, որ օրական երկու ճաշի գդալ ձիթապտղի յուղի օգտագործումը կարող է նվազեցնել պսակային զարկերակային հիվանդության առաջացման վտանգը։ Ցանկալի արդյունքի հասնելու համար ձիթապտղի յուղը պետք է փոխարինի ճարպաթթուների նույն քանակությանը և չբարձրացնի օրվա ընթացքում սպառված կալորիաների ընդհանուր քանակը»։
Ստորև ներկայացված աղյուսակները հնարավորություն են տալիս տեսնել ավոկադոյի յուղի կազմությունը, հատկությունները և համեմատել այլ յուղերի հետ։
Տեսակ | Վերամշակում[30] | Հագեցած ճարպային թթուներ |
Մոնոչհագեցած ճարպաթթուներ | Պոլիչհագեցած ճարպաթթուներ | Այրման կետ | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ընդ․[28] | Օլեին թթու (ω-9) | Ընդ․[28] | α-լինոլեն․ (ω-3) | Լինոլեն․ (ω-6) | ω-6:3 հար․ | ||||
Նուշ | |||||||||
Ավոկադո[31] | 11.6 | 70.6 | 52-66[32] | 13.5 | 1 | 12.5 | 12.5:1 | 250 °C (482 °F)[33] | |
Բրազիլական ընկույզ[34] | 24.8 | 32.7 | 31.3 | 42.0 | 0.1 | 41.9 | 419:1 | 208 °C (406 °F)[35] | |
Կանոլա[36] | 7.4 | 63.3 | 61.8 | 28.1 | 9.1 | 18.6 | 2:1 | 238 °C (460 °F)[35] | |
Հնդկական ընկույզ | |||||||||
Իսպանական եղեսպակի սերմեր | |||||||||
Կակաոյի յուղ | |||||||||
Կոկոս[37] | 82.5 | 6.3 | 6 | 1.7 | 175 °C (347 °F)[35] | ||||
Եգիպտացորեն[38] | 12.9 | 27.6 | 27.3 | 54.7 | 1 | 58 | 58:1 | 232 °C (450 °F)[39] | |
Բամբակի սերմեր[40] | 25.9 | 17.8 | 19 | 51.9 | 1 | 54 | 54:1 | 216 °C (420 °F)[39] | |
Կտավատ[41] | 9.0 | 18.4 | 18 | 67.8 | 53 | 13 | 0.2:1 | 107 °C (225 °F) | |
Խաղողի կորիզ | 10.5 | 14.3 | 14.3 | 74.7 | - | 74.7 | very high | 216 °C (421 °F)[42] | |
Կանեփի սերմ[43] | 7.0 | 9.0 | 9.0 | 82.0 | 22.0 | 54.0 | 2.5:1 | 166 °C (330 °F)[44] | |
Vigna mungo | |||||||||
Մանանեխի յուղ | |||||||||
Ձիթապտուղ[45] | 13.8 | 73.0 | 71.3 | 10.5 | 0.7 | 9.8 | 14:1 | 193 °C (380 °F)[35] | |
Արմավենի[46] | 49.3 | 37.0 | 40 | 9.3 | 0.2 | 9.1 | 45.5:1 | 235 °C (455 °F) | |
Գետնանուշ[47] | 20.3 | 48.1 | 46.5 | 31.5 | 0 | 31.4 | շատ բարձր | 232 °C (450 °F)[39] | |
Պեկանի յուղ (պեկան) | |||||||||
Պերիլայի յուղ | |||||||||
Բրնձի թեփի յուղ | |||||||||
Կանճրակի յուղ (Կանճրակ)[48] | 7.5 | 75.2 | 75.2 | 12.8 | 0 | 12.8 | very high | 212 °C (414 °F)[35] | |
Քունջութ[49] | ? | 14.2 | 39.7 | 39.3 | 41.7 | 0.3 | 41.3 | 138:1 | |
Սոյա[50] | Մասամբ հիդր․ | 14.9 | 43.0 | 42.5 | 37.6 | 2.6 | 34.9 | 13.4:1 | |
Սոյա[51] | 15.6 | 22.8 | 22.6 | 57.7 | 7 | 51 | 7.3:1 | 238 °C (460 °F)[39] | |
Ընկույզի յուղ | |||||||||
Արևածաղիկ (ստանդարտ)[52] | 10.3 | 19.5 | 19.5 | 65.7 | 0 | 65.7 | very high | 227 °C (440 °F)[39] | |
Արևածաղիկ (< 60% լինոլեային)[53] | 10.1 | 45.4 | 45.3 | 40.1 | 0.2 | 39.8 | 199:1 | ||
Արևածաղիկ (> 70% օլենային)[54] | 9.9 | 83.7 | 82.6 | 3.8 | 0.2 | 3.6 | 18:1 | 232 °C (450 °F)[55] | |
Բամբակենի[56] | Հիդրոգ․ | 93.6 | 1.5 | 0.6 | 0.2 | 0.3 | 1.5:1 | ||
Արմավ[57] | Հիդրոգ․ | 88.2 | 5.7 | 0 | |||||
Սննդառական արժեքն արտահայտված է տոկոսներով (%) ըստ ընդհանուր ճարպի կշռի |
Նկար | Յուղ | Որակ | Այրման կետ[Ն 1] | |
---|---|---|---|---|
Նուշ - Նուշի յուղ | 221°C | 430°F[58] | ||
Ավոկադո - Ավոկադոյի յուղ | ռաֆինացված | 270°C | 520°F[59][55] | |
Մանանեխ - Մանանեխի յուղ | 250°C | 480°F[60] | ||
Կենդանական ճարպ - Ճրագու/Tallow | 250°C | 480°F | ||
Կարագ | 150°C | 302°F[61] | ||
Հալած յուղ - Կարագ | զտած | 250°C | 482°F[62] | |
Կանոլայի յուղ (կանոլա) | 220-230°C[63] | 428–446°F | ||
Կանոլայի յուղ (Սևուկ) | մամլած-մեխանիկական ճզմած | 190-232°C | 375-450°F[64] | |
Կանոլայի յուղ (կանոլա) | ռաֆինացված | 204°C | 400°F | |
Կանոլայի յուղ (կանոլա) | չռաֆինացված | 107°C | 225°F | |
Գերչակ - Գերչակի ձեթ | ռաֆինացված | 200°C[65] | 392°F | |
Կոկոս - Կոկոսի յուղ | ռաֆինացված, չոր | 232°C | 450°F[66] | |
Կոկոս - Կոկոսի յուղ | չռաֆինացված, չոր մեխ․ առաջնային ճզմամբ զտում | 177°C | 350°F[66] | |
Եգիպտացորեն - Եգիպտացորենի յուղ | 230-238°C[67] | 446-460°F | ||
Եգիպտացորեն - Եգիպտացորենի յուղ | չռաֆինացված | 178°C[65] | 352°F | |
Բամբակենի - Բամբակենու յուղ | ռաֆինացված, սպիտակեցրած, հոտազրկված | 220-230°C[68] | 428–446 °F | |
Կտավատ - Կտավատի յուղ | չռաֆինացված | 107°C | 225°F[55] | |
Խոզաճարպ - հալած խոզի յուղ | 190°C | 374°F[61] | ||
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ | ռաֆինացված | 199-243°C | 390-470°F[69] | |
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ | առաջնային զտմամբ | 210°C[65] | 410°F | |
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ | լրացուցիչ մաքրմամբ, ցածր թթվայնությամբ, բարձրորակ | 207°C | 405°F[55][70] | |
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ | լրացուցիչ զտմամբ | 190°C | 374°F[70] | |
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ | լրացուցիչ զտմամբ | 160°C | 320°F[55] | |
Արմավենազգիներ Արմավի յուղ | կոտրարտած | 235°C[71] | 455°F | |
Գետնանուշ - Գետնանուշի յուղ | ռաֆինացված | 232°C[55] | 450°F | |
Գետնանուշ - Գետնանուշի յուղ | 227-229°C[55][72] | 441-445°F | ||
Գետնանուշ - Գետնանուշի յուղ | չռաֆինացված | 160°C[55] | 320°F | |
Բրինձ - Բրնձի թեփի յուղ | ռաֆինացված | 232°C[73] | 450°F | |
Safflower oil | չռաֆինացված | 107°C | 225°F[55] | |
Safflower oil | կիսառաֆինացված | 160°C | 320°F[55] | |
Safflower oil | ռաֆինացված | 266°C | 510°F[55] | |
Քունջութ - Քունջութի ձեթ | չռաֆինացված | 177°C | 350°F[55] | |
Քունջութ - Քունջութի ձեթ | կիսառաֆինացված | 232°C | 450°F[55] | |
Սոյա - Սոյայի յուղ | 234°C[74] | 453°F | ||
Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ | չեզոք, մոմազերծ, գունաթափ & հոտազրկված | 252-254°C[75] | 486–489°F | |
Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ | կիսառաֆինացված | 232°C[55] | 450°F | |
Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ | 227°C[55] | 441°F | ||
Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ | չռաֆինացված, առաջնային զտում սառը մամլմամբ, հում | 107°C[76] | 225°F | |
Բարձր յուղայնությամբ արևածաղկի յուղ | ռաֆինացված | 232°C | 450°F[55] | |
Բարձր յուղայնությամբ արևածաղկի յուղ | չռաֆինացված | 160°C | 320°F[55] | |
Խաղող - Խաղողի կորիզների յուղ | 216°C | 421°F | ||
Բուսական յուղի խառնուրդ | ռաֆինացված | 220°C[70] | 428°F |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.