Wallis e Futuna

Wallis e Futuna esas esas insulala teritorio che Pacifiko qua, pos 2003, esas transmara ensemblo (collectivité d'outre-mer) de Francia. Ol konsistas ek 3 insuli kun volkanal origino che Suda Pacifiko, inter Fidji e Samoa. Segun la demografiala kontado di 2023, ol havis habitanti.

Wallis e Futuna Wallis et Futuna (Franca) Uvea mo Futuna (Walisana) Transmara ensemblo di Francia Plajo che laguno di insulo Wallis. Chefurbo Matāʻutu Maxim granda urbo Matāʻutu Surfaco 274 km² Habitanti Denseso di habitantaro 11 151 (2023) 40,7 hab./km² Prezidanto di Francia Administristo Emmanuel Macron Jean-Francis Treffel Horala zono UTC12 TNP (yaro) US$ 212 milioni (2019) Reto http://www.wallis-et-futuna.pref.gouv.fr/

Historio

Ruini de fuorto Talietumu, konstruktita por rezistar Tongan invado.

Unesma restaji pri homala habitado en l'insuli esis objekti de tale nomizita "kulturo Lapita", de cirkume 850 til 800 yari aK. L'insuli esis eskalo por navigado inter Fidji e Samoa. Polineziani koloniigis l'insuli nun nomizita Wallis e Futuna cirkume la yaro 1000. Dum l'invadi da Tongani, inter la 15ma e la 16ma yarcenti, lokala habitanti rezistis, e konstruktis kelka fuorti, di qui uli esas partale integra. Tamen, li ank aceptis similigo. Futuna mantenis multe de lua originala kulturo, kontre ke en Wallis la socio, la linguo e la kulturo modifikesis multe.

Nederlandani Willem Schouten e Jacob Le Maire deskovris l'insuli Futuna en 1617, dum lia cirkum-navigado. Li nomizis Futuna Hoornse Eylanden, homajo a Nederlandana urbo Hoorn, de ube li departis. To pose tradukesis a la Franca kom "Isles de Horne".

Insul-grupo Wallis - la situo di la chef-urbo - okupesis en 1842 dal Franci, qui establisis protektorato super amba grupi en 1887.

Geografio

Lago Lalolalo.

Wallis e Futuna jacas cirkume 2/3 de la disto inter Havayi e Nova-Zelando, cirkume 480 km norde de Fidji. La teritorio inkluzas l'insulo Uvéa, la maxim populoza del insul-grupo. La maxim alta punto dil teritorio esas Monto Puke, kun 524 metri di altitudo. La lago Lalolalo jacas an l'insulo Uvéa e formacas perfekta cirklo. Ne existas importanta fluvii.

L'insuli havas varma e pluvoza klimato de novembro til aprilo, kun tropikala sturmi. Existas milda sezono de mayo til oktobro, asociita kun l'alizei de sud-este. La mezavalora yarala pluvo-quanto varias de 2500 til 3000 mm. L'aerala humideso esas sempre alta, super 80%, e la mezavalora yarala temperaturo esas 26°C.

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Wallis e Futuna