Samherji

Samherji hf. er íslenskt sjávarútvegsfélag. Samherji er eitt af umfangsmestu fyrirtækjum í íslenskum sjávarútvegi og byggir rekstur sinn meðal annars á „sjófrystingu, landvinnslu á bolfiski, fiskeldi og markaðs- og sölustarfsemi“.^[1] Árið 2019 átti Samherji 6,8% af aflahlutdeild í íslenskri útgerð samkvæmt kvótakerfinu; næstmest íslenskra útgerðarfyrirtækja á eftir HB Granda.^[2] Í gegnum eignarhlut sinn í Síldarvinnslunni og fleiri smærri félögum á félagið alls um 16 prósent af fiskveiðikvóta landsins.^[3]

Samherji hf.
Rekstrarform	Hlutafélag
Stofnað	1972
Staðsetning	Glerárgötu 30, 600 Akureyri, Íslandi
Lykilpersónur	Þorsteinn Már Baldvinsson forstjóri Eiríkur S. Jóhannsson(en) stjórnarformaður
Starfsemi	Sjávarútvegsfélag
Vefsíða	samherji.is

Vilhelm Þorsteinsson EA 11, nýtt skip Samherja til uppsjávarveiða.

Fjórir aðaleigendur Samherja, þau Þorsteinn Már Baldvinsson, Helga Steinunn Guðmundsdóttir, Kristján Vilhelmsson og Kolbrún Ingólfsdóttir, framseldu börnum sínum meirihluta af hlutabréfum sínum í fyrirtækinu í maí 2020.^[4]

Samherjaskjölin

Þann 12. nóvember árið 2019 birti WikiLeaks þúsundir gagna og tölvupósta frá starfsmönnum Samherja sem gáfu til kynna að fyrirtækið hefði greitt milljónir króna í mútufé til stjórnmálamanna og embættismanna í Namibíu í skiptum fyrir aðgang að fiskveiðikvóta á miðum Namibíu.^[5] Sama dag staðhæfði Jóhannes Stefánsson, fyrrum starfsmaður Samherja í Namibíu, í viðtali í þættinum Kveiki á Ríkisútvarpinu, að formaður og stærsti hluthafi fyrirtækisins, Þorsteinn Már Baldvinsson, hefði skipað mútugreiðslurnar.^[6] Þann 13. nóvember sögðu sjávarútvegsráðherra og dómsmálaráðherra Namibíu, Bernhardt Esau og Sacky Shanghala, af sér vegna tengsla þeirra við málið.^[7] Þorsteinn Már steig tímabundið til hliðar sem forstjóri fyrirtækisins þegar innri rannsókn hófst á ætluðum brotum þess og Björgólfur Jóhannsson^(en) tók við til bráðabirgða.^[8] 27. mars 2020 tók Þorsteinn Már aftur við sem forstjóri^[9] og Björgólfur lét af störfum þann 12. febrúar 2021.^[10]

Eftir að Samherjaskjölin voru birt gaf Samherji frá sér yfirlýsingu þar sem Jóhannes Stefánsson var sakaður um að standa á bak við mútugreiðslurnar og staðhæft var að aðrir stjórnendur félagsins hefðu ekki vitað af þeim.^[11] Jóhannes viðurkenndi að hafa átt þátt í mútugreiðslunum^[12] en frekari gögn hafa leitt í ljós að hann stýrði aldrei bankareikningum Samherja á Kýpur, þar sem greiðslurnar fóru í gegn, og að hinar meintu mútugreiðslur héldu áfram í þrjú ár eftir að Jóhannes hætti störfum hjá fyrirtækinu.^[13]

Frá því að fjölmiðlar byrjuðu að fjalla um málefni Samherja í Namibíu árið 2019 hefur fyrirtækið haldið uppi sérstöku teymi, svokallaðri „skæruliðadeild“, með það að markmiði að koma óorði á blaðamenn sem skrifuðu um Namibíumálið. Meðal annars hefur deildin skrifað og ritstýrt skoðanapistlum og færslum á samfélagsmiðlum sem síðan hafa verið birt undir nafni skipstjóra hjá fyrirtækinu til þess að gefa þá ásýnd að sjálfssprotin grasrótarhreyfing sé á móti fréttaflutningnum.^[14] Þá hefur deildin rannsakað persónuhagi annarra gagnrýnenda fyrirtækisins, til að mynda rithöfundarins Hallgríms Helgasonar, í leit að upplýsingum til að draga úr trúverðugleika þeirra,^[15] og reynt að hafa áhrif á formannskjör Blaðamannafélags Íslands.^[16]