ITunes
media pleer hám mediateka programmalıq támiynatı From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
iTunes — bul Apple tárepinen islep shıǵarılǵan media pleyer, media kitapxana hám mobil qurılmalardı basqarıw (MDM) utilitası. Ol macOS hám Windows operaciyalıq sistemalarında isleytuǵın jeke kompyuterlerde cifrlı multimediyanı satıp alıw, oynatıw, júklep alıw hám shólkemlestiriw ushın qollanıladı hám CDlerden qosıqlardı kóshirip alıw, sonday-aq dinamikalıq, aqıllı pleylistlerden kontent oynatıw ushın da paydalanılıwı múmkin. Ol dawıstı optimallastırıw hám iTunes kitapxanaların sımsız bólisiw opciyaların óz ishine aladı.
iTunes 2001-jılı 9-yanvarda Apple bas direktorı Stiv Djobs tárepinen járiyalandı. Onıń dáslepki hám tiykarǵı baǵdarı muzıka bolıp, Mac paydalanıwshılarınıń muzıka kollekciyaların shólkemlestiriw hám saqlaw imkaniyatın usınatuǵın kitapxanası bar edi. 2003-jılı cifrlı muzıkanı satıp alıw hám júklep alıw ushın iTunes Store qosılıwı hám programmanıń Windows versiyasınıń shıǵıwı menen, ol Appledıń iPod media pleyerleri liniyasında muzıkanı basqarıw hám basqa funkciyalardı sazlaw ushın keń tarqalǵan quralǵa aylandı, bul keyinirek iPhone hám iPad shıǵarılǵanda da dawam etti. 2005-jıldan baslap Apple óziniń tiykarǵı muzıka funkciyaların cifrlı video, podkastlar, elektron kitaplar hám iOS App Store dúkanınan satıp alınǵan mobil qosımshalar menen qollap-quwatlawdı keńeytti. 2011-jılı iOS 5 shıqqannan berli, bul qurılmalar iTunesqa azıraq ǵárezli bolıp qaldı, degen menen onı mazmunın rezervlew ushın ele de paydalanıwǵa boladı.
Dáslepki jılları jaqsı qabıl etilgenine qaramastan, iTunes óziniń dáslepki muzıkaǵa baǵdarlanǵan funkciyalarınan tısqarı funkciyalardı qamtıǵan, paydalanıwshı tájiriybesiniń tolıp ketkenligi ushın barǵan sayın kóbirek sınǵa ushıradı. macOS Catalina isleytuǵın Mac-lardan baslap, iTunes bólek qosımshalar, yaǵnıy Muzıka, Podkastlar hám TV menen almastırıldı, al Finder hám Apple Devices qurılmalardı basqarıw múmkinshiliklerin óz qolına aldı[1][2][3]. Bul ózgeris Windows yamasa eski macOS versiyalarında isleytuǵın iTunesqa tásir etpedi[4].
2024-jıldıń fevral ayında Windows ushın iTunestıń kópshilik funkciyaları Apple TV, Muzıka hám Apple Devices qosımshalarına bólindi. Qosımshalar ornatılǵanda, iTunes ele de podkastlar hám audiokitaplar ushın qollanıladı, sebebi házirgi waqıtta Apple Podkastlarınıń Windows versiyası joq[5]. Windows ushın iTunes ele de qollap-quwatlanadı hám ele de qáwipsizlik hám iOS qurılma drayverlerin jańalawların aladı.
Remove ads
Tariyxı
1999-jılı Casady & Greene tárepinen shıǵarılǵan SoundJam MP, keyingi jılı Apple onı satıp alǵanda «iTunes» dep qayta ataldı. Programmalıq támiynattıń tiykarǵı baǵdarlamashıları satıp alıwdıń bir bólimi retinde Appleǵa ótti hám SoundJam-nıń paydalanıwshı interfeysin ápiwayılastırdı, CDlerdi jazıw múmkinshiligin qostı hám onıń jazıp alıw funkciyası menen temanı qollap-quwatlawın alıp tasladı[6][7]. iTunestıń birinshi versiyası, reklama retinde «Dúnyadaǵı eń jaqsı hám eń ańsat paydalanılatuǵın Jukebox programmalıq támiynatı»[8] dep atalǵan, 2001-jılı 9-yanvarda járiyalandı[9]. iTunestıń keyingi relizleri kóbinese jańa apparatlıq támiynat qurılmaları menen birge keldi hám basqıshpa-basqısh «aqıllı pleylistler», iTunes Store hám jańa audio formatlar sıyaqlı jańa funkciyalardı qollap-quwatlawdı óz ishine aldı.
Platformanıń qoljetimliligi
Apple 2003-jılı 16-oktyabrde Windows ushın iTunestı shıǵardı[10].
2018-jılı 26-aprelde iTunes Windows 10 ushın Microsoft Store dúkanında shıǵarıldı,[11] bul tiykarınan onı tek Microsoft Storedan programmalıq támiynat ornatıwǵa ruqsat beretuǵın etip sazlanǵan Windows 10 qurılmalarına ornatıwǵa múmkinshilik beriw ushın edi[12]. Basqa platformalar ushın Windows versiyalarınan ayırmashılıǵı, ol dúkanda tarqatıw ushın texnikalıq talaplar sebepli kóbirek ǵárezsiz (Bonjour sıyaqlı fon járdemshi xızmetlerin ornatpaydı) hám Apple Programmalıq támiynat jańalanıwı ornına dúkan arqalı avtomatik túrde jańalanadı[13].
iTunestıń roli ǵárezsiz qosımshalar, Apple Muzıka, Apple Podkastlar, Apple Kitaplar hám Apple TV menen almastırıldı; macOS 10.15 Catalina-dan baslap iPhone, iPod hám iPad basqarıwı Finderge integraciyalandı hám Windows 10-nan baslap Apple Devices retinde payda boldı[14][15].
Remove ads
Muzıka kitapxanası
iTuneste muzıka kitapxanası bar. Hár bir trektiń metamaǵlıwmat dep atalatuǵın atributları bar, olardı paydalanıwshı redaktorlay aladı, sonıń ishinde atqarıwshınıń, albomnıń hám janrdıń atın, shıǵarılǵan jılın, muqabasın hám basqa qosımsha sazlawlardı ózgertiw[16][17]. Programmalıq támiynat cifrlı audio treklerdi importlawdı qollap-quwatlaydı, olardı keyin iOS qurılmalarına ótkiziwge boladı,[18]sonday-aq CD-lerden kontentti kóshirip alıwdı da qollap-quwatlaydı[19][20]. iTunes WAV, AIFF, Apple Lossless, AAC hám MP3 audio formatların qollap-quwatlaydı[21]. Ol audio CD-ler ushın trek atları dizimin usınıw ushın Gracenote muzıka maǵlıwmatlar bazasın paydalanadı. Paydalanıwshılar CD-den kontentti kóshirip alǵanda, iTunes qosıqlardı Gracenote xızmeti menen sáykeslendiriwge háreket etedi. Óz betinshe basıp shıǵarılǵan CDler yamasa belgili emes dawıs jazıw kompaniyalarınıń CDleri ushın iTunes ádette treklerdi tek nomerlengen jazıwlar («Trek 1» hám «Trek 2») retinde belgili emes atqarıwshınıń atı joq albomında kórsetedi, bul maǵlıwmatlardı qoldan kirgiziwdi talap etedi[22].
Fayl metamaǵlıwmatları paydalanıwshılardıń kitapxanalarında, sonıń ishinde albom, atqarıwshı, janr, kompozitor hám basqalar sıyaqlı qatarlarda kórsetiledi[23]. Paydalanıwshılar túrli qatarlardı iske qosıwı yamasa óshiriwi múmkin, sonday-aq kórinis sazlawların ózgerte aladı[24].
Arnawlı pleylistler
2004-jılı usınılǵan[25] «Party Shuffle» kitapxanadan tosınnan oynaw ushın treklerdi tańlaytuǵın edi, degen menen paydalanıwshılar qosıqtı ótkizip jiberip, dizimdegi keyingisine ótiw ushın túymeni basa alatuǵın edi[26]. Bul funkciya keyinirek «iTunes DJ» dep qayta ataldı,[27] sońınan pútkilley toqtatıldı, onıń ornına ádewir ápiwayı «Up Next» funkciyası keldi, ol «iTunes DJ» funkciyalarınıń ayırımların joǵaltqan[28].
2008-jılı iTunes 8-de usınılǵan «Genius» paydalanıwshınıń kitapxanasınan «bir-birine júdá sáykes keletuǵın» qosıqlardan avtomat túrde pleylist jarata aladı[29]. «Genius» paydalanıwshınıń kitapxanası haqqındaǵı informaciyanı Appleǵa anonim túrde jiberedi hám waqıt ótiwi menen óziniń usınıs sistemasın jetilistiredi. Ol sonıń menen birge kitapxanadaǵı «boslıqlardı» toltırıw ushın satıp alıwlardı da usınıwı múmkin[30]. Bul funkciya 2009-jılı iTunes 9 menen jańalanıp, belgili bir muzıka janrlarına tiykarlanǵan pleylistler jaratatuǵın «Genius Mixes» funkciyasın usındı[31][32].
«Aqıllı pleylistler» – bul maǵlıwmatlar bazası sorawına uqsas, sáykeslestirilgen tańlaw kriteryaları dizimine tiykarlanıp kitapxananı avtomat túrde filtrlewge sazlanıwı múmkin bolǵan pleylistler toparı. Aqıllı pleylistti basqarıw ushın bir neshe kriteryalar kirgiziliwi múmkin[33]. Tańlaw kriteryalarına mısallar retinde Rojdestvo muzikası sıyaqlı janr, jaqında oynalmaǵan qosıqlar yamasa belgili bir waqıt aralıǵında paydalanıwshı eń kóp tıńlaǵan qosıqlar kiredi[34].
Kitapxana menen bólisiw
«Home Sharing» (Úyde bólisiw) funkciyası arqalı paydalanıwshılar ózleriniń iTunes kitapxanasın sımsız bólise aladı[35]. Kompyuterdiń qorǵanıw diywalları tarmaq trafigine ruqsat beriwi kerek, al paydalanıwshılar iTunes sazlawlar menyusında bólisiwdi arnawlı túrde iske qosıwı kerek. Sonday-aq, Internetsiz kontentti ótkere alatuǵın iOS qosımshaları da bar[36]. Sonıń menen birge, paydalanıwshılar tarmaqqa jalǵanǵan saqlaw sistemasın ornata aladı hám sol saqlaw sistemasına qosımsha arqalı jalǵana aladı[37].
Dawıstı qayta islew
iTunes dawıstı qayta islew funkciyaların, mısalı, ekvalizaciya, «dawıstı jaqsılaw» hám crossfade (birewinen ekinshisine áste ótiw) sıyaqlı funkciyalardı óz ishine aladı. Sonday-aq, Sound Check dep atalatuǵın funkciya da bar, ol kitapxanadaǵı barlıq qosıqlardıń oynatıw dawısın birdey dárejege normallastıradı[38][39].
Remove ads
Onlayn muzıka funkciyası
iTunes Store
2003-jılı 28-aprelde usınılǵan iTunes Music Store paydalanıwshılarǵa qosıqlardı satıp alıwǵa hám júklep alıwǵa múmkinshilik berdi, iske qosılǵanda 200,000 trek qoljetimli boldı. Birinshi háptede klientler bir millionnan aslam qosıq satıp aldı. Satıp alınǵan muzıka cifrlı huqıqlardı basqarıw (DRM) dep atalatuǵın shifrlaw qatlamı FairPlay menen qorǵalǵan edi[40]. Satıp alınǵan fayllardı oynata alatuǵın qurılmalardı shekleytuǵın DRM-di qollanıw,[41] qorǵaw mexanizmin alıp taslaw háreketlerin oyattı[42]. Aqırında, 2007-jıldıń fevral ayında bas direktor Stiv Djobstıń muzıka sanaatına jollaǵan ashıq xatınan keyin,[43] Apple 2007-jıldıń aprel ayında iTunes Store-da DRM-sız muzıka toplamın usındı,[44] sonnan keyin 2009-jıldıń yanvar ayında pútkil muzıka katalogın DRM-sız shıǵardı[45].
iTunes in the Cloud hám iTunes Match
2011-jıldıń iyun ayında Apple «iTunes in the Cloud» (Bulttaǵı iTunes) járiyaladı, onda muzıka satıp alıwları Appledıń serverlerinde saqlanıp, jańa qurılmalarda avtomatik júklep alıw ushın qoljetimli etildi. Paydalanıwshı iyelik etetuǵın muzıka ushın, mısalı, CD-lerden kóshirilgen kontent ushın, kompaniya «iTunes Match» funkciyasın usındı, ol kontentti Appledıń serverlerine júkley aladı, onı óz katalogı menen sáykeslendire aladı, sapasın 256 kbit/s AAC formatına ózgerte aladı hám onı basqa qurılmalarda qoljetimli ete aladı[46][47].
Internet radio, iTunes Radio hám Apple Music
iTunes dáslep shıqqanda, ol Kerbango Internet radio tuner xızmetin qollap-quwatlaytuǵın edi[48]. 2013-jıldıń iyun ayında kompaniya iTunes Radio dep atalatuǵın biypul muzıka aǵımı xızmetin járiyaladı[49]. 2015-jıldıń iyun ayında Apple jazılıwǵa tiykarlanǵan muzıka aǵımı xızmeti Apple Music-ti járiyaladı hám keyinirek oǵan iTunes Radio funkciyasın biriktirdi. Apple Music tárepinen iTunes arqalı usınılǵan muzıka trekleri 256 kbit/s AAC anıqlıǵında qoljetimli. Apple Music qosımshası sonıń menen birge janlı muzıka radio stanciyası bolǵan Apple Music 1-di de biriktiredi[50].
Basqıshpa-basqısh toqtatıw
2024-jılǵa kelip, Apple iTunestıń ornına úsh arnawlı qosımsha, Muzıka, Podkastlar hám TV-ge ótiwdi basqıshpa-basqısh ámelge asırmaqta, biraq iTunes Store ele de saqlanıp qaladı[51].
Remove ads
Basqa ózgeshelikler
Video
2005-jıldıń may ayında iTunes 4.8 shıǵarılıwı menen iTunes-ke video qollap-quwatlawı usınıldı,[52][53] degen menen ol albom satıp alıwlarınıń bir bólimi bolǵan bonus funkciyaları menen sheklengen edi[54]. Keyingi oktyabr ayında Apple iTunes Storedan satıp alınǵan video kontentti satıp alıw hám kóriwdi qollap-quwatlaytuǵın iTunes 6-nı usındı[55]. Iske qosılǵanda, dúkanda ABC tarmaǵınıń «Úmitsiz úy biykeleri» (Desperate Housewives) hám «Joǵalǵanlar» (Lost) sıyaqlı ataqlı shouları, sonday-aq Disney kanalınıń «Bul Reyven» (That's So Raven) hám «Zek penen Kodidiń Syuita Ómiri» (The Suite Life of Zack & Cody) serialları usınıldı. Bas direktor Stiv Djobs baspasózge bılay dedi: «Biz video ushın muzıka ushın islegenimizdi islep atırmız — biz onı satıp alıwdı hám júklep alıwdı, kompyuterińizde oynatıwdı hám iPodıńızda ózińiz benen alıp júriwdi ańsat hám qoljetimli etip atırmız».
2008-jılı Apple hám tańlanǵan kinostudiyalar «iTunes Digital Copy» (iTunes cifrlı nusqası) funkciyasın usındı, bul tańlanǵan DVD hám Blu-ray disklerinde iTunes hám oǵan baylanıslı media pleyerlerde cifrlı nusqa alıwǵa múmkinshilik berdi[56][57][58].
Podkastlar
.svg)
2005-jıldıń iyun ayında Apple iTunes-ti podkastlardı qollap-quwatlaw funkciyası menen jańaladı[59][60]. Paydalanıwshılar podkastlarǵa jazıla aladı, jańalanıw jiyiligin ózgerte aladı, qansha epizod júklep alıwdı hám neshewin óshiriwdi belgiley aladı.
Qosıqlarǵa uqsas, «Aqıllı pleylistler» pleylisttegi podkastlardı basqarıw ushın paydalanılıwı múmkin, sáne hám tıńlanǵan sanı sıyaqlı kriteryalardı belgilep[61].
Apple podkastingtiń dáslepki rawajlanıwınıń tiykarǵı túrtki bolıwshısı dep tán alınadı[62].
Qosımshalar
2008-jılı 10-iyulda Apple óziniń iOS operaciyalıq sisteması ushın jergilikli mobil qosımshalardı usındı. iOSta arnawlı App Store qosımshası qosımshalardı kóriw, júklep alıw, jańalaw hám basqasha basqarıw ushın dúkan retinde xızmet etti, al kompyuterlerdegi iTunes-te bólek qosımsha ornına arnawlı qosımshalar bólimi bar edi[63]. 2017-jıldıń sentyabr ayında Apple iTunes-ti 12.7 versiyasına jańalap, sol processte App Store bólimin alıp tasladı[64][65]. Keyingi ayda App Store funkciyasın saqlap qalǵan iTunes 12.6.3 shıǵarıldı, 9to5Mac basılımı bul ekinshi relizdiń Apple tárepinen «ishki qosımshalardı jaylastırıw menen shuǵıllanatuǵın ayırım biznesler ushın zárúr» dep poziciyalanǵanın atap ótti[66][67].
iTunes U
2007-jıldıń may ayında Apple iTunes Store arqalı AQSHtıń eń jaqsı kolledjlerinen alınǵan universitet lekciyaların jetkerip beretuǵın «iTunes U» iske qosılǵanın járiyaladı[68][69]. 2017-jıldıń avgust ayındaǵı iTunes 12.7 versiyası menen iTunes U kollekciyaları Podkastlar qosımshasınıń bir bólimine aylandı[70]. 2020-jılı 10-iyunda Apple iTunes U 2021-jıldıń aqırında toqtatılatuǵının rásmiy túrde járiyaladı[71].
Apple mobil qurılmaları menen baylanısıw
iTunes dáslepki iPhone hám iPad qurılmaların aktivlestiriw ushın talap etilgen. 2008-jıldıń iyun ayındaǵı iPhone 3G-den baslap, aktivlestiriw iTunes-ti talap etpedi, satıw noqatında aktivlestiriwdi paydalandı[72]. Keyingi iPhone modelleri iTunes-ti paydalanbay-aq óz betinshe aktivlestirilip, sazlanıwı múmkin.
iTunes sonıń menen birge paydalanıwshılarǵa ózleriniń Apple mobil qurılmalarınıń mazmunın, mısalı muzıka, súwretler, videolar, qońıraw dawısları hám qurılma sazlawların rezervlewge hám qayta tiklewge,[73] sonday-aq qurılmalarınıń programmalıq támiynatın (firmware) qayta tiklewge de múmkinshilik beredi. Biraq, iTunes 12.7 versiyasınan baslap, qosımshalar endi iTunes járdeminde satıp alınıp, ornatıla almaydı.
Ping
2010-jıldıń sentyabr ayında iTunes 10 shıǵarılıwı menen Apple iTunes Ping-ti járiyaladı, onı bas direktor Stiv Djobs «sociallıq muzıka ashılıwı» dep sıpatladı. Onda Facebooktı esletetuǵın profiller hám basqa paydalanıwshılardı baqlaw múmkinshiligi sıyaqlı funkciyalar bar edi[74]. Ping 2012-jıldıń sentyabr ayında toqtatıldı[75].
Remove ads
Sın
Qáwipsizlik
The Telegraph basılımı 2011-jıldıń noyabr ayında Appledıń 2008-jıldan berli ruqsatsız úshinshi táreplerge paydalanıwshılardıń iTunes programmalıq támiynatına «jańalanıwlar» ornatıwǵa múmkinshilik beretuǵın qáwipsizlik kemshiliginen xabardar ekenin xabarladı. Apple bul máseleni Telegraphtıń esabatınan aldın dúzetti hám ǵalaba xabar qurallarına «Paydalanıwshılarımızdıń qáwipsizligi hám qupıyalılıǵı júdá áhmiyetli» dep ayttı, degen menen bunı qáwipsizlik izertlewshisi Brayan Krebs gúman astına aldı, ol basılımnıń aytıwınsha: «Belgili bir qáwipsizlik izertlewshisi Appleǵa bul qáwipli kemshilik haqqında 2008-jıldıń ortasında eskertken edi, biraq kompaniya bul kemshilikti dúzetiw ushın 1,200 kúnnen aslam kútti»[76].
Programmalıq támiynattıń buzılıwı
iTunes Appledıń onı muzıka pleyerinen hámmesin qamtıytuǵın multimedia platformasına aylandırıw háreketleriniń bir bólimi retinde isinip ketkenligi ushın bir neshe ret ayıplanǵan[77][78][79][80]. PC Worldtıń burınǵı redaktorı Ed Bott kompaniyanı uqsas ámeliyatları ushın Windowsqa qarsı reklama hújimlerindegi ekijúzlilikte ayıpladı[81].
Remove ads
Derekler
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads