Иттрий
Атомдық нөмірі 39 химиялық элемент From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Иттрий (лат. Ytterіum; Y) — элементтердің периодтық жүйесінің ҚҚҚ тобындағы элемент, сирек жер элементтеріне жатады; ат. н. 39; ат. м. 88,91. Табиғатта тұрақты бір изотопы бар (⁸⁹Y). Күмістей ақ түсті металл, тығыздығы 4,47 г/см³; балқу t 1500 °С; қайнау t 2927 °C. И-ді 1794 жылы финн химигі Ю.Гадолин (1760 – 1852) иттербий “жері” (И. оксиді) түрінде ашқан.
Итрий қышқылмен, галогендермен, сутекпен, қайнаған сумен әрекеттеседі. Циркон, сфен, апатит, эфдиалит, уранинит минералдарында кездеседі және оларды өңдеу кезінде алынады. И. Fe, Nі, Tі, Cr, Mo-ге легирлеуші қоспа ретінде, ядролық реакторлардың құралымдық материалы ретінде пайдаланылады. Синтететикалық итрий (алюминийлі гранат) радиоэлектроникада және зергерлік өнеркәсіпте қолданылады.
Иттрий ауасында тығыз қорғаныш оксидті плёнкамен жабылады. 370-425 °C кезінде тотықтың тығыз қара пленкасы пайда болады. Жинақы металл қайнаған суда ауа оттегімен тотығады, минералды қышқылдармен, сірке қышқылымен жауап береді, фторлы сутегімен жауап бермейді. Иттрий қыздыру кезінде галогендермен, сутегімен, азотпен, күкіртпен және фосформен өзара әрекеттеседі. Y2O3 оксиді негізгі қасиеттерге ие, ол Y(ол)3 негізі жауап береді.
Remove ads
Сілтемелер
«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том
|
Бұл — химия бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads