ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា

ព្រះនគរស៊ីអយុធ្យា ^{[lower-alpha ១]} ឬក្នុងស្រុក និងសាមញ្ញ អយុធ្យា គឺជា ខេត្ត មួយនៅកណ្តាល ( ឆាងវ៉ាត ) នៃ ប្រទេសថៃ ។ ខេត្តជិតខាងគឺ (ពីខាងជើងតាមទ្រនិចនាឡិកា) អាងទង លពបុរី បទុមធានី នន្ទបុរី នគរបឋម និង សុវណ្ណបុរី ។

Phra Nakhon Si Ayutthaya พระนครศรีอยุธยา
Province
[[File:<div class="thumb tmulti tnone center"><div class="thumbinner" style="width:292px;max-width:292px;border:none"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:290px;max-width:290px"><div class="thumbimage" style="height:171px;overflow:hidden"> Wat Chaiwatthanaram at night Wat Phutthaisawan Old steam locomotive at Ban Phachi Junction ទំព័រគំរូ:Ill, Nakhon Luang district Ladchado floating market in Phak Hai district |250px|none|alt=|ជើងមេឃនៃPhra Nakhon Si Ayutthaya]]
ទង់ ត្រា
បាវចនា: ราชธานีเก่า อู่ข้าวอู่น้ำ เลิศล้ำกานท์กวี คนดีศรีอยุธยา เลอคุณค่ามรดกโลก ("The old capital. Breadbasket. Excellent literature. The good people of Ayutthaya. The treasured world heritage.")
Map of Thailand highlighting Phra Nakhon Si Ayutthaya province Map of Thailand highlighting Phra Nakhon Si Ayutthaya province
Country	Thailand
Capital	Ayutthaya
រដ្ឋាភិបាល
• Governor	Niwat Rungsakorn (since October 2022)
ផ្ទៃក្រឡា[១]
• សរុប	២៥៥៧ គម2 (៩៨៧ ម៉ាយ ការ)
ចំណាត់ថ្នាក់ផ្ទៃក្រឡា	Ranked 63rd
ប្រជាជន (2018)[២]
• សរុប	៨១៧,៤៤១
• ចំណាត់ថ្នាក់	Ranked 30th
• សន្ទភាព	៣២០.០/km2 (៨២៩/sq mi)
• ចំណាត់ថ្នាក់សន្ទភាព	Ranked 11th
Human Achievement Index[៣]
• HAI (2022)	0.6770 "high" Ranked 3rd
GDP[៤]
• Total	baht 404 billion (US$13.3 billion) (2019)
ល្វែងម៉ោង	ICT (ម.ស.ស.+7)
Postal code	13xxx
Calling code	035
ក្រមអ.ម.អ. ៣១៦៦	TH-14

សព្វនាម

ឈ្មោះ ​អយុធ្យា ​មក​ពី​ពាក្យ​សំស្ក្រឹត អយោធ្យា ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង ​រាមាយណៈ ដែល​មាន​ន័យ​ថា "ទីក្រុង​ដែល​មិន​អាច​ឈ្នះ​បាន"។ តាម​វេយ្យាករណ៍ ពាក្យ​នេះ​ត្រូវ​បាន​ផ្សំ​ឡើង​ដោយ​ព្យញ្ជនៈ អ- 'មិន' + យោធ្យ 'ចាញ់' (ពីឫស យុធ- 'ប្រយុទ្ធ') + អា ដែលជាបច្ច័យស្រី។

សុខភាព

មន្ទីរពេទ្យសំខាន់របស់អយុធ្យាគឺ មន្ទីរពេទ្យអយុធ្យា ដែលដំណើរការដោយ ក្រសួងសុខាភិបាលសាធារណៈ ។

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

ការពិពណ៌នាអំពី វិធីសាស្រ្តរបស់សៀម សម្រាប់ការបង្កើត ការ៉េវេទមន្ត នៅក្នុងឆ្នាំ 1693 របស់ Simon de la Loubère ទំនាក់ទំនងប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីនៃព្រះរាជាណាចក្រសៀម ។

អយុធ្យាត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៣៥០  ដោយ ព្រះបាទឧទង ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការបង្កើតអយុធ្យាគឺចាស់ជាងសតវត្សទី 14 ឆ្ងាយណាស់។ ភស្ដុតាង​បាន​បង្ហាញ​ថា តំបន់​នោះ​មាន​ប្រជាជន​រួច​ហើយ​ក្នុង​អំឡុង​សម័យ ​មន ទ្វារវតី ។ ប្រភពបានរៀបរាប់បន្ថែមទៀតថា ប្រហែលឆ្នាំ៨៥០នៃគ.ស ខ្មែរ បានកាន់កាប់តំបន់នោះ ហើយបានបង្កើតបន្ទាយមួយនៅទីនោះ ដោយដាក់ឈ្មោះវាថា អយោធ្យា បន្ទាប់ពីទីក្រុងហិណ្ឌូដ៏ពិសិដ្ឋបំផុតមួយនៃប្រទេសឥណ្ឌាដែលមានឈ្មោះដូចគ្នា។ ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ដើម​អយុធ្យា​គឺ​ជា​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ទាក់ទង​នឹង​ការ​តាំង​ទីលំនៅ​របស់​ខ្មែរ​នេះ។ ^{[៥] [៦]} ស្របគ្នានោះ ព្រះអង្គម្ចាស់ ដាំរ៉ុង ក៏យល់ស្របថា មានទីក្រុងមួយឈ្មោះថា អយុធ្យា ដែលខ្មែរបានគ្រប់គ្រងពី ក្រុងលពបុរី ត្រង់ចំណុចដែលទន្លេទាំងបីប្រសព្វគ្នា។ ^[៧] ផែនទីកំណាយបង្ហាញដានពី បារាយណ៍ បុរាណមួយ (អាងស្តុកទឹក) នៅជិតចុងភាគនិរតីនៃ វត្តយ៉ៃមង្គល ដែលអាចត្រូវបានសាងសង់នៅលើអតីតប្រាសាទបុរាណខ្មែរដ៏សំខាន់មួយ។ ^[៨]

អយុធ្យាគឺជារាជធានីរបស់ប្រទេសថៃ (ដែលពេលនោះហៅថាសៀម) អស់រយៈពេល 417 ឆ្នាំចាប់ពីឆ្នាំ 1350 រហូតដល់ក្នុង សង្រ្គាមភូមា-សៀម (1765-1767) វាត្រូវបានបណ្តេញចេញដោយកងទ័ព ភូមា នៅឆ្នាំ 1767 ។ ក្នុង​សម័យ​នេះ សម័យ​អយុធ្យា ឬ ​អាណាចក្រ​អយុធ្យា ដែល​ជា​ទូទៅ​គេ​ហៅ​ថា​សម័យ​អយុធ្យា អាណាចក្រ​អយុធ្យា​ត្រូវ​បាន​គ្រប់​គ្រង​ដោយ​ស្តេច​៣៣​អង្គ​នៃ​រាជវង្ស​៥​ផ្សេង​គ្នា។ ព្រះរាជាណាចក្របានក្លាយជាអ្នកលេងដ៏សំខាន់ក្នុងតំបន់ និងជាមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្មនៃបូព៌ា ដែលជាចំណុចប្រជុំរបស់ពាណិជ្ជករអឺរ៉ុប និងពាណិជ្ជករអាស៊ី។ ក្សត្រដែលគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងសម័យអយុធ្យារួមមាន ព្រះបាទនរេសួន មហាក្សត្រ ដែលបានរំដោះក្រុងអយុធ្យាពីការកាន់កាប់របស់ភូមាដំបូង និងបានចាប់ផ្ដើមរជ្ជកាលនៃការសញ្ជ័យ និង ព្រះបាទនរាយណ៍ ដែលផ្តួចផ្តើមទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយបារាំងក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទល្វីសទី XIV ។ រជ្ជកាលរបស់ទ្រង់គឺជាយុគមាសនៃពាណិជ្ជកម្ម និងវប្បធម៌។

ទីក្រុងនេះមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រ។ ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនខែនៃឆ្នាំ វាលទំនាបទឹកជំនន់នៅជុំវិញទីក្រុងនឹងត្រូវបានជន់លិចដោយទន្លេជាច្រើននៅជុំវិញទីក្រុង។ ដូច្នេះ​ការ​ឡោមព័ទ្ធ​របស់​ខ្មាំង​សត្រូវ​មិន​អាច​ទៅ​រួច​ទេ ហើយ​ត្រូវ​បង្ខំ​ឱ្យ​ដក​ថយ។ អត្ថប្រយោជន៍នេះគឺជាកត្តារួមចំណែកក្នុងការលុកលុយរបស់ភូមាដែលបរាជ័យជាច្រើន។

ប្រាសាទបុរាណនៅក្នុង ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្ត្រអយុធ្យា បានចូលជា បេតិកភណ្ឌពិភពលោក របស់អង្គការយូណេស្កូ ចាប់តាំងពីខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩១។ ខេត្តនេះក៏ជាផ្ទះរបស់វិមានរដូវក្តៅ Bang Pa-in ផងដែរ។

ដើម​ឡើយ​មាន​ឈ្មោះ​ថា ក្រុងកែវ (​กรุงเก่า) ​ឈ្មោះ​ជា​ព្រះនគរ​ស៊ី​អយុធ្យា​ក្នុង​ឆ្នាំ១៩២៦ ^[៩]

និមិត្តសញ្ញា

ក្បាលព្រះពុទ្ធដុះពេញដើម ឧទុម្ពរ វត្តមហាធាតុ ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្ត្រអយុធ្យា

តាមរឿងព្រេង ព្រះបាទ រាមាធិបតីទី១ បាន រកឃើញ សំបកខ្យង មួយយ៉ាងស្អាតកប់ក្នុងដី ហើយបានជ្រើសរើសទីតាំងនោះជាកន្លែងសម្រាប់រាជធានីរបស់ព្រះអង្គ។ បន្ទាប់​មក គាត់​បាន​ដាក់​សំបក​លើ​ថាស​ថ្មើរជើង ហើយ​បាន​សង់​ព្រះពន្លា​នៅ​ជុំវិញ​នោះ។ ត្រា​បង្ហាញ​ព្រះពន្លា​នេះ​ជាមួយ​នឹង​ដើម​ខេត្ត​នៅ​ពី​ក្រោយ។

ផ្កាខេត្តគឺ អង្គាសដី ( RTGS : dok sano ) Sesbania aculeata, និង ​ដើម​ខេត្ត ​គឺ ​ដើម​ឈើ​ក្រអូប ( Cordia dichotoma ) ។ បង្គា​ទន្លេ​យក្ស ( Macrobrachium rosenbergii ) ជា​សត្វ​ចិញ្ចឹម​ក្នុង​ទឹក​ខេត្ត។ ពាក្យស្លោក រាជធានីចាស់ ราชธานีเก่า อู่ข้าวอู่น้ำ อู่น้ำ เลิศล้ำกานกวี คนดีศรีอยุธยา เลอมรดกโลก អាចប្រែថា "រាជធានីចាស់ ធុងបាយ អក្សរសិល្ប៍ល្អ មនុស្សល្អ អយុធ្យា សម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក"។

ការបែងចែករដ្ឋបាល

រដ្ឋបាលខេត្ត

ផែនទីនៃខេត្ត



</br> ជាមួយ ១៦ ស្រុក

ខេត្ត​នេះ​ត្រូវ​បាន​បែង​ចែក​ចេញ​ជា​ដប់ប្រាំមួយ​ស្រុក ( អំពី ​), 209 ស្រុក​( ​តាម​បន់ ​) និង 1,328 ភូមិ ( muban ) ។ អយុធ្យាគឺជាខេត្តតែមួយគត់ក្នុងចំនោមខេត្តនៃប្រទេសថៃដែលស្រុកនៃអាសនៈរបស់ខ្លួនមិនត្រូវបានគេហៅថា ស្រុកមឿងអយុធ្យា ដូចគ្រោងការណ៍ទូទៅដែលបានណែនាំនោះទេប៉ុន្តែជា ស្រុក Phra Nakhon Si Ayutthaya :

ព្រះនគរស៊ីអយុធ្យា ថារៀ នគរហ្លួង Bang Sai (1404) Bang Ban បាងប៉ាអ៊ីន បាងប៉ាហាន ផាក់ ហៃ

ផាជី ឡាត ប៊ូវហ្លួង វ៉ាង ណូយ សេណា Bang Sai (1413) អ៊ុត មហារ័ត្ន Ban Phraek