នីហ្សេ

From Wikipedia, the free encyclopedia

នីហ្សេ
Remove ads

ប្រទេសនីហ្សេ ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា សាធារណរដ្ឋនីហ្សេ (ភាសាហូសា៖ Jamhuriyar Nijar និងភាសាបារាំង៖ République du Niger) គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅតំបន់អាហ្វ្រិកខាងលិច។ ប្រទេសនីហ្សេជាឯកត្តរដ្ឋដែលមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងប្រទេសលីប៊ីនៅភាគឦសាន ប្រទេសឆាដនៅភាគខាងកើត ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ានៅភាគខាងត្បូង ប្រទេសបេណាំងនិងបួគីណាហ្វាសូនៅភាគនិរតី ប្រទេសម៉ាលីនៅភាគខាងលិច និងប្រទេសអាល់ហ្សេរីនៅភាគពាយ័ព្យ។ ប្រទេសនេះគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីជិត ១,២៧០,០០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ដែលធ្វើឱ្យវាក្លាយជាប្រទេសដែលគ្មានព្រំដែនជាប់សមុទ្រធំបំផុតទីពីរនៅទ្វីបអាហ្វ្រិកដោយនៅពីក្រោយតែប្រទេសឆាដប៉ុណ្ណោះ។ ទឹកដីនីហ្សេប្រមាណជាង ៨០% គឺស្ថិតនៅក្នុងវាលខ្សាច់សាហារ៉ា។ ប្រទេសនេះមានប្រជាជនភាគច្រើនជាឥស្លាមសាសនិកដោយស្ថិតនៅខ្ទង់ ២៥ លាននាក់ ដោយពួកគេភាគច្រើននិយមរស់នៅប៉ែកខាងត្បូង និងខាងលិចនៃប្រទេស។ ទីក្រុងនីយ៉ាមីគឺជារដ្ឋធានីនៃប្រទេសនីហ្សេដោយមានទីតាំងស្ថិតនៅចុងភាគនិរតីនៃប្រទេសជាប់ទន្លេនីហ្សេ

ព័ត៌មានសង្ខេប Jamhuriyar Nijar (ភាសាហូសា), រដ្ឋធានី និង ទីក្រុងធំបំផុត ...
Remove ads

នៅកំឡុងពេលដែលសាសនាឥស្លាមបានរាលដាលចូលមកក្នុងតំបន់នៃប្រទេសនីហ្សេបច្ចុប្បន្ន ទឹកដីប្រទេសនីហ្សេនេះគឺត្រូវបានព័ទ្ធជុំវិញដោយរដ្ឋប្រទេសមួយចំនួនដូចជា ចក្រភពកានែម-បរនូ និងចក្រភពម៉ាលីជាដើម មុនពេលត្រូវកាត់ចូលជាផ្នែកមួយនៃស៊ុលតង់ចក្រអៀរ និងចក្រភពសុនហ្កៃ។ ទឹកដីនីហ្សេត្រូវបានបារាំងចូលមកធ្វើអាណានិគមកិច្ចក្នុងអំឡុងសម័យប្រញាយទ្វីបអាហ្រ្វិក ហើយបានក្លាយជាទឹកដីអាណានិគមផ្លូវការនៅក្នុងឆ្នាំ១៩២២។ ចាប់តាំងពីបានទទួលឯករាជ្យពេញលេញកាលពីឆ្នាំ១៩៦០ មក ប្រទេសនីហ្សេមានបទពិសោធន៍ឆ្លងកាត់រដ្ឋប្រហារចំនួនប្រាំ និងរបបគ្រប់គ្រងដោយយោធាចំនួនបួនលើក។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញទីប្រាំពីរ និងចុងក្រោយបំផុតនៃប្រទេសនីហ្សេត្រូវបានអនុម័តនៅក្នុងឆ្នាំ២០១០ ដោយបង្កើតជាប្រព័ន្ធសេរីពហុបក្ស និងឯកត្តរដ្ឋអាស្រ័យពាក់កណ្តាលប្រធានាធិបតី។ បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារថ្មីៗបំផុតនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ប្រទេសនេះត្រូវធ្លាក់ក្រោមរបបគ្រប់គ្រងយោធាជាថ្មីម្តងទៀត។

សង្គមនីហ្សេគឺជាសង្គមចម្រុះជាតិសាសន៍ដែលជាលទ្ធផលនៃឯករាជ្យភាពរបស់ក្រុមជនជាតិ និងតំបន់មួយចំនួនពីអតីតកាល។ ជនជាតិហូសាគឺជាក្រុមជនជាតិដែលមានចំនួនច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេស ដោយចំនួននៃជនជាតិនេះមានជាងពាក់កណ្តាលនៃចំនួនប្រជាជនសរុប។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ភាសាហូសាគឺជាភាសាផ្លូវការ និងមានប្រជាជននិយាយច្រើនជាងគេ ខណៈភាសារបស់ក្រុមជនជាតិ ១០​ ផ្សេងទៀតត្រូវបានរដ្ឋទទួលស្គាល់ជាភាសាជាតិ។

យោងតាមរបាយការណ៍សន្ទស្សន៍ភាពក្រីក្រពហុវិមាត្រ (MPI) របស់អង្គការសហប្រជាជាតិនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ បានបង្ហាញឱ្យឃើញថានីហ្សេជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសក្រីក្របំផុតនៅលើពិភពលោក។[១១] តំបន់បៃតង និងតំបន់មិនមែនវាលលំហនៃប្រទេសនេះត្រូវទទួលរងនូវគ្រោះរាំងស្ងួតទៅតាមរដូវ ខណៈវាលលំហបានកំពុងរីកធំឡើងបន្តិចម្តងៗ។ សេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសនេះភាគច្រើនពឹងផ្អែកលើវិស័យកសិកម្មចិញ្ចឹមជីវិត ជាមួយនឹងការនាំចេញនូវផលិតផលកសិកម្មមួយចំនួននៅតំបន់ភាគខាងត្បូងដែលមិនសូវស្ងួតស្ងែង ក៏ដូចជាការនាំចេញនូវវត្ថុធាតុដើមកម្រមួយចំនួនដូចជា រ៉ែអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមជាដើម។ ប្រទេសនីហ្សេបច្ចុប្បន្នត្រូវប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាច្រើនដែលបានរារាំងដល់ដំណើរអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិដូចជា ទីតាំងភូមិសាស្ត្រនៅកណ្ដាលវាលលំហគ្មានជាប់ដែនសមុទ្រណាមួយ អត្រាអក្ខរកម្មទាប ចលនាបះបោរជីហាដ និងរួមជាមួយអត្រាបង្កើតកូនខ្ពស់បំផុតមួយនៅលើពិភពលោក ដោយសារតែមិនមានការគ្រប់គ្រងកំណើតនាំឱ្យកំណើនប្រជាជនហក់ស្ទុះឡើងហូសប្រមាណ។[១២]

Remove ads

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

រដ្ឋប្រហារឆ្នាំ២០២៣

នាថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ រដ្ឋប្រហារមួយត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយផ្នែកនៃកងទ័ព។ ប្រធានាធិបតី ម៉ូហាមេដ បាហ្សូម ត្រូវបានបណ្តេញចេញ ហើយស្ថាប័ននយោបាយត្រូវបានព្យួរ។ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិសម្រាប់ការការពារមាតុភូមិបានកាន់អំណាច។ ឧត្តមសេនីយ អាប់ដុលរ៉ាហាម៉េដ ជីអានី អតីតប្រមុខឆ្មាំប្រធានាធិបតីតាំងពីឆ្នាំ២០១១ គឺជាប្រមុខរដ្ឋបច្ចុប្បន្ន។ មេដឹកនាំនៃសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចនៃរដ្ឋអាហ្រ្វិកខាងលិចបានជួបគ្នានៅថ្ងៃទី៣០ ខែកក្កដា នៅទីក្រុងអាប៊ូចា ក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសមួយបានថ្លែងឱសានវាទរយៈពេលមួយសប្តាហ៍ទៅកាន់ពួកភុតស្ឆីស (putschists) ក្នុងប្រទេសនីហ្សេ ដើម្បីស្ដារឡើងវិញនូវសណ្តាប់ធ្នាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយបញ្ជាក់ថាមិនលុបចោល "ការប្រើប្រាស់កម្លាំង" ។ ការផ្អាក "រាល់ប្រតិបត្តិការពាណិជ្ជកម្ម និងហិរញ្ញវត្ថុ" ក៏ត្រូវបានសម្រេចផងដែរ។

Remove ads

ភូមិសាស្ត្រ

លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ

Thumb
តំបន់ធីលឡាបេរីភាគខាងជើងនៃប្រទេសនីហ្សេ
Thumb
ផែនទីប្រទេសនីហ្សេ

នីហ្សេ គឺជាប្រទេសគ្មានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងសមុទ្រទេដែលស្ថិតនៅអាហ្វ្រិកខាងលិច ដែលមានទីតាំងនៅតាមព្រំដែនរវាងតំបន់សាហារ៉ា និងអនុសាហារ៉ា មានព្រំប្រទល់ជាប់ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា និងបេនីននៅភាគខាងត្បូង ប្រទេសប៊ូគីណាហ្វាសូ និងម៉ាលីនៅភាគខាងលិច ប្រទេសអាល់ហ្សេរី និងលីប៊ីនៅភាគខាងជើង និងប្រទេសឆាដនៅភាគខាងកើត។ នីហ្សេស្ថិតនៅចន្លោះរយៈទទឹង១១° និង ២៤°N និងបណ្តោយ ០° និង ១៦°E។ តំបន់របស់វាមានទំហំ ១,២៦៧,០០០គីឡូម៉ែត្រការ៉េ (៤៨៩,១៩១ម៉ាយ៍) ដែលក្នុងនោះ ៣០០គីឡូម៉ែត្រការ៉េជាផ្ទៃទឹក។ នេះធ្វើឱ្យប្រទេសនេះតិចជាងពីរដងនៃទំហំរបស់ប្រទេសបារាំង និងជាប្រទេសធំជាងគេទី២១ របស់ពិភពលោក។ នីហ្សេ មានព្រំប្រទល់ជាប់ប្រទេសចំនួនប្រាំពីរ និងមានបរិវេណសរុប ៥៦៩៧គីឡូម៉ែត្រ។ ព្រំដែនវែងជាងគេបំផុតគឺជាមួយ នីហ្សេរីយ៉ា ទៅខាងត្បូង (១,៤៩៧គីឡូម៉ែត្រ) និងត្រូវបានបន្តដោយប្រទេសឆាដទៅខាងកើត នៅចម្ងាយ ១,១៧៥គីឡូម៉ែត្រ ប្រទេសអាល់ហ្សេរីទៅភាគខាងជើង-ពាយ័ព្យ (៩៥៩គីឡូម៉ែត្រ) និងម៉ាលីនៅចម្ងាយ៨២១គីឡូម៉ែត្រ។ ប្រទេសនីហ្សេ មានព្រំប្រទល់ជាប់នៅភាគនិរតីរបស់វាជាមួយប្រទេសប៊ូគីណាហ្វាសូ នៅ៦២៨គីឡូម៉ែត្រ និង បេនីននៅ ២៦៦គីឡូម៉ែត្រ និងទៅភាគខាងជើង-ឦសាន ប្រទេសលីប៊ី នៅ៣៥៤គីឡូម៉ែត្រ។ ផ្ទៃដីរបស់នីហ្សេភាគច្រើនជាវាលទំនាបវាលខ្សាច់ និងវាលខ្សាច់ ជាមួយនឹងផ្ទះល្វែងរហូតដល់វាលស្រែវាលស្មៅនៅភាគខាងត្បូង និងភ្នំនៅភាគខាងជើង។ ចំណុចទាបបំផុតនៅនីហ្សេ គឺ ទន្លេនីហ្សេ ដែលមានកម្ពស់២០០ម៉ែត្រ (៦៥៦ហ្វីត) ។ ចំណុចខ្ពស់បំផុតគឺ ម៉ូតអ៊ីដោដាល-អេន-តេកេស (Mont Idoukal-n-Taghès) នៅលើភ្នំអែ៊ក (Aïr) នៅកម្ពស់២,០២២ ម៉ែត្រ។

រដ្ឋបាល

Thumb
ផែនទីនៃនាយកដ្ឋាន(ខេត្ត)នៃប្រទេសនីហ្សេ។ តាមផែនការរៀបចំឡើងវិញនៃឆ្នាំ១៩៩៩-២០០៦ នាយកដ្ឋានត្រូវបានដាក់ឈ្មោះឡើងវិញថា "តំបន់" ។ នាយកដ្ឋាន​ឈ្មោះ​ឥឡូវ​នេះ​សំដៅ​ទៅ​លើ​អង្គភាព​រដ្ឋបាល​ថ្នាក់​ក្រោម​ដែល​ពីមុន​ជា "​តំបន់​អារក្ស​" ។

ប្រទេសនីហ្សេត្រូវបានបែងចែកជា៧តំបន់ និងមួយរដ្ឋធានី។ តំបន់ទាំងនេះត្រូវបានបែងចែកទៅជា ៣៦នាយកដ្ឋាន។ បច្ចុប្បន្ននាយកដ្ឋានទាំង ៣៦ត្រូវបានបែងចែកទៅជាឃុំនៃប្រភេទផ្សេងៗគ្នា។ គិតត្រឹមដំណាក់ឆ្នាំ២០០៦ មានឃុំចំនួន២៦៥ រួមទាំងឃុំ/សង្កាត់ (សង្កាត់ក្រុង៖ ជាផ្នែករងនៃទីក្រុងធំៗ) ឃុំជនបទ នៅតំបន់ដែលមានប្រជាជនតិច និងប្រកាសរដ្ឋបាល សម្រាប់តំបន់វាលខ្សាច់ដែលគ្មានមនុស្សរស់នៅ ឬតំបន់យោធា។ឃុំជនបទ អាចមានភូមិ និង ការតាំងទីលំនៅជាផ្លូវការ ចំណែកឃុំ/ក្រុងត្រូវបានបែងចែកជាត្រីមាស។ អនុផ្នែកនីហ្សេត្រូវបានប្តូរឈ្មោះនៅឆ្នាំ២០០២ ក្នុងការអនុវត្តគម្រោងវិមជ្ឈការ ដែលបានចាប់ផ្តើមដំបូងក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨។ ពីមុននីហ្សេត្រូវបានបែងចែកទៅជា ៧នាយកដ្ឋាន ៣៦ខណ្ឌ និងឃុំ។ ផ្នែករងទាំងនេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយមន្ត្រីដែលត្រូវបានតែងតាំងដោយរដ្ឋាភិបាលជាតិ។ ការិយាល័យទាំងនេះនឹងត្រូវបានជំនួសនៅពេលអនាគតដោយក្រុមប្រឹក្សាជាប់ឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្រិតនីមួយៗ។ នាយកដ្ឋានមុនឆ្នាំ២០០២ (ប្តូរឈ្មោះជាតំបន់) និងស្រុករដ្ឋធានីគឺ:

នីអាមី ជាស្រុករដ្ឋធានី (Niamey)

តំបន់អាហ្គាដេស (Agadez Region)

តំបន់ឌីហ្វា (Diffa Region)

តំបន់ដូស្សូ (Dosso Region)

តំបន់ម៉ារ៉ាឌី (Maradi Region)

តំបន់ធីឡាបេរី (Tillabéri Region)

តំបន់ហ្ស៊ីនដឺ (Zinder Region)

តំបន់តាហូអា (Tahoua Region)

Remove ads

ឯកសារយោង

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads