នីហ្សេរីយ៉ា

ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា (ភាសាអង់គ្លេស៖ Nigeria) ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា សាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធនីហ្សេរីយ៉ា (Federal Republic of Nigeria) គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អាហ្រ្វិកខាងលិច។ វាត្រូវជាប្រទេសដែលមានចំនួនប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅទ្វីបអាហ្រ្វិក។ នីហ្សេរីយ៉ាមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រនៅរវាងវាលលំហសាហែលទៅភាគខាងជើង និង ឈូងសមុទ្រគីនេនៅភាគខាងត្បូងក្នុងមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក ដោយគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីសរុប ៩២៣,៧៦៩ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ និងមានប្រជាជនជាង ២១១ លាននាក់។ នីហ្សេរីយ៉ាមានព្រំដែនជាប់នឹងប្រទេដនីហ្សេនៅភាគខាងជើង ប្រទេសឆាដនៅភាគឦសាន កាមេរូននៅភាគខាងកើត និងបេណាំងនៅភាគខាងលិច។ នីហ្សេរីយ៉ាគឺជា សាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធ ដែលមានរដ្ឋចំនួន ៣៦ និងដែនដីរដ្ឋធានីសហព័ន្ធមួយពោលគឺទីក្រុង អាប៊ូសា។ ទីក្រុងធំបំផុតនៅក្នុងប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ាគឺទីក្រុងឡាហ្គោសដែលជាទីក្រុងមួយក្នុងចំណោមទីក្រុងធំៗទាំងអស់នៅលើពិភពលោក និងធំបំផុតទីពីរប្រចាំទ្វីបអាហ្វ្រិក។

សាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធនីហ្សេរីយ៉ា

Federal Republic of Nigeria (ភាសាអង់គ្លេស) Jamhuriyar Taraiyar ta Najeriya (ភាសាហូសា) Orílẹ̀-èdè Olómìniira Àpapọ̀ Nàìjíríà (ភាសាយ៉ូរូបា) Ọ̀hàńjíkọ̀ Ọ̀hànézè Naìjíríyà (ភាសាអ៊ីកបូ)
ទង់ជាតិ វរលញ្ឆករ
បាវចនា "Unity and Faith, Peace and Progress" "សាមគ្គីភាព និងទំនុកចិត្ត, សន្តិភាព និងវឌ្ឍនភាព"
ភ្លេងជាតិ "Arise, O Compatriots" ក្រោកឡើង ឱ! ជនរួមជាតិទាំងអស់ ​
ទីតាំងប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា (ក្រហម) នៅលើភូគោល
រដ្ឋធានី	អាប៊ូសា 9°4′N 7°29′E
ទីក្រុងធំបំផុត	ឡាហ្គោស
ភាសាផ្លូវការ	ភាសាអង់គ្លេស
ភាសាជាតិ	ភាសាហូសា ភាសាអ៊ីកបូ ភាសាយ៉ូរូបា
ភាសា​ដ៏​ទៃ​ទៀត[១]	ជាង ៥២៥ ភាសា[២] រួមមាន៖ បញ្ជី បាស្សាងេ បេរ៉ូម បូហ្សេ ប៊ូរ៉ា អេប៊ីរ៉ា អេដូ អេហ្វីក អេលេមេ អ៊ីសាន អេត្សាកូ ហ្វូលហ្វូលដេ គ្បាយី ហ្គោកាណា ហ៊ូម៉ូណូ ហ្យាម អ៊ីអ៊ីប៊ីអូ អ៊ីដូម៉ា អ៊ីហ្កាឡា អ៊ីហ្កេដេ អ៊ីចោ អ៊ីក្វេរេ អ៊ីសូកូ អ៊ីត្សេគីរី អ៊ូក្វានី អ៊ីហ្សេរេ ជូ ជូគូន កានូរី ការ៉ៃការ៉ៃ ម៉ារហ្គី នីហ្សេរីយ៉ាពីដជីន អិនហ្គាស នូពេ គូប៉ា អូបូឡូ អូហ្គោនី អូគ្រីកា អុកបា អូរ៉ុន ទីវ ត្យាប អ៊ូរហូបូ ហ្វៀរ...
ក្រុមជនជាតិ (ឆ្នាំ ២០១៨)[៣]	៣០% ហូសា ១៥.៥% យ៉ូរូបា ១៥.២% អ៊ីកបូ ៦% ហ្វូឡា ២.៤% ទីវ ២.៤% កានូរី ២.៧% អ៊ីប៊ីប៊ីអូ ២.៨% អ៊ីចោ ២៤.៧% ជនជាតិផ្សេងៗ
រដ្ឋាភិបាល	សាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធប្រធានាធិបតីនិយម
- ប្រធានាធិបតី	មូហាំម៉ាឌូ ប៊ូហារី
- អនុប្រធានាធិបតី	យេមី អូស៊ីនបាចូ
- ប្រធានព្រឹទ្ធសភា	អាម៉េដ ឡាវ៉ាន
- ប្រធានសភាតំណាងរាស្រ្ត	ហ្វេមី ក្បាចាប៊ីអាមីឡា
- ប្រធានចៅក្រម	តានកូ មូហាំម៉ាដ
នីតិបញ្ញត្តិ	រដ្ឋសភា​
- សភាជាន់ខ្ពស់	ព្រឹទ្ធសភា
- សភាជាន់ទាប	សភាតំណាងរាស្រ្ត
ទទួលឯករាជ្យ  ពីសហរាជាណាចក្រ
- សេចក្តីប្រកាស	១ តុលា ១៩៦០
- ប្រកាសជាសហព័ន្ធ	១ តុលា ១៩៦៣
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញបច្ចុប្បន្ន	២៩ ឧសភា ១៩៩៩
ក្រឡាផ្ទៃ
- ផ្ទៃសរុប	៩២៣,៧៦៩ គ.ម២   (ទី៣២)
- ផ្ទៃទឹក (%)	១.៤
ប្រជាជន
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២១)	២១១,៤០០,៧០៨[៤] (ទី៧)
- ជំរឿន (ឆ្នាំ ២០០៦)	១៤០,៤៣១,៦៩១
- ដង់ស៊ីតេ	២១៨ នាក់/គ.ម២   (ទី៤២)
GDP (PPP)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២១)
- សរុប	១.១១៦ ទ្រីលានដុល្លារ[៥] (ទី២៥)
- ក្នុងម្នាក់	៥,២៨០ ដុល្លារ (ទី១២៩)
GDP (ចារឹក)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២១)
- សរុប	៥១៤.០៤៩ ពាន់លានដុល្លារ[៥] (ទី២៧)
- ក្នុងម្នាក់	២,៤៣២ ដុល្លារ (ទី១៣៧)
ជីនី (២០២០)	៣៥.១[៦] មធ្យម
HDI (២០១៩)	០.៥៣៩[៧] ទាប · ទី១៦១
រូបិយវត្ថុ	ណៃរ៉ា (₦) (NGN)
ល្វែងម៉ោង	UTC+០១:០០ (WAT)
ទិសបើកបរ	ស្ដាំ[៨]
កូដហៅទូរស័ព្ទ	+២៣៤
ដែនកម្រិតខ្ពស់	.ng

នីហ្សេរីយ៉ា គឺជាទីលំនៅរបស់រដ្ឋនិងអាណានិគមជនជាតិដើមភាគតិចជាច្រើនចាប់តាំងពីសហសវត្សទី២ មុនគ្រឹស្តសករាជដោយមានអរិយធម៌ន័ក នៅសតវត្សទី១៥ មុនគ្រឹស្តសករាជ ដែលជាការសម្គាល់ការបង្រួបបង្រួមផ្ទៃក្នុងជាលើកដំបូងនៅក្នុងប្រទេស។ រដ្ឋទំនើបមានដើមកំណើតពីអាណានិគមរបស់អង់គ្លេសនៅសតវត្សទី១៩ ដោយយករូបរាងទឹកដីបច្ចុប្បន្នជាមួយនឹងការបញ្ចូលគ្នានៃអាណាព្យាបាលនីហ្សេរីយ៉ាខាងត្បូង និងអាណាព្យាបាលនីហ្សេរីយ៉ាភាគខាងជើង ក្នុងឆ្នាំ១៩១៤។ ជនជាតិអង់គ្លេសបានបង្កើតរចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋបាល និងផ្លូវច្បាប់ ខណៈពេលដែលកំពុងអនុវត្តការគ្រប់គ្រងដោយប្រយោល តាមរយៈការដឹកនាំបែបប្រពៃណីនៅក្នុងតំបន់នីហ្សេរីយ៉ា។ នីហ្សេរីយ៉ាបានក្លាយជាសហព័ន្ធឯករាជ្យជាផ្លូវការនៅថ្ងៃទី១ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៦០។ វាបានឆ្លងកាត់សង្រ្គាមស៊ីវិលពីឆ្នាំ១៩៦៧ ដល់ឆ្នាំ១៩៧០ បន្ទាប់មកដោយការបន្តបន្ទាប់នៃរបបផ្តាច់ការយោធា និងរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលដែលជាប់ឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ រហូតដល់សម្រេចបាននូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យស្ថិរភាពនៅក្នុងការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីឆ្នាំ១៩៩៩។ ការបោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ២០១៥ គឺជាលើកទីមួយដែលប្រធានាធិបតីដែលកំពុងកាន់អំណាចនឹងចាញ់ការបោះឆ្នោតឡើងវិញ។

នីហ្សេរីយ៉ា គឺជារដ្ឋពហុជាតិសាសន៍មួយដែលរស់នៅដោយក្រុមជនជាតិភាគតិចជាង២៥០ ដែលនិយាយ៥០០ ភាសាខុសៗគ្នា ដែលទាំងអស់កំណត់អត្តសញ្ញាណជាមួយនឹងវប្បធម៌ចម្រុះ។ ក្រុមជនជាតិភាគតិចធំជាងគេទាំងបីគឺ ហូសានៅភាគខាងជើង យ៉ូរូបានៅភាគខាងលិច និងអ៊ីកបូ នៅភាគខាងកើត រួមជាមួយនឹងជាង៦០% នៃចំនួនប្រជាជនសរុប។ ភាសាផ្លូវការគឺភាសាអង់គ្លេសដែលត្រូវបានជ្រើសរើសដើម្បីជួយសម្រួលដល់ការរួបរួមភាសានៅកម្រិតជាតិ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា ធានានូវសេរីភាពខាងសាសនា ហើយវាជាជម្រកសម្រាប់ប្រជាជនម៉ូស្លីម និង គ្រិស្តសាសនាធំជាងគេមួយចំនួនរបស់ពិភពលោកក្នុងពេលដំណាលគ្នា។ នីហ្សេរីយ៉ាត្រូវបានបែងចែកជាពាក់កណ្តាលរវាងអ្នកកាន់សាសនាឥស្លាម ដែលភាគច្រើនរស់នៅភាគខាងជើង និងគ្រិស្តសាសនា ដែលភាគច្រើនរស់នៅភាគខាងត្បូង។ សាសនាជនជាតិដើម ដូចជាជនជាតិដើមរបស់ អ៊ីកបូ និងយ៉ូរូបា គឺស្ថិតនៅក្នុងជនជាតិភាគតិច។

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

ភូមិសាស្ត្រ

មើលផងដែរ

• ប្រទេសនៅអាហ្វ្រិក