mezin - Wikiwand

Bilêvkirin

Rengdêr

Zêdetir agahî Pozîtîv, Komparatîv ...

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
mezin	mezintir	herî mezin (merkezî) tewrî mezin (rojavayî) mezintirîn (soranîzm)

mezin

gir, girs, zexm, ne biçûk
Fîl heywanên mezin in.
berfireh yan bilind
Behreke mezin.

Xaniyekî mezin.
bitemen, bi temenê xwe zêdetir
Birayê mezin û birayê biçûk.
giring, muhim, tesîrker, bibandor, zîrek, jêhatî
Qezayeke mezin.

Zanayên mezin.
dilovan, birehim, dilnerm, hestiyar, dilnazik
Ya Xudê tu yê mezinî, li min bibore.

Qurban tu yê mezinî li min bibore.

Ji wêjeya klasîk

Dîrhemek bêt serfê Mewlûda Nebî
Xêrekî mezin ji bo hasil dibî
Hem ji Şeyxan bû rîwayet ev xeber — ()

Nêzîk

Jê

(lêker) mezin bûn
(lêker) mezin kirin
mezinahî
mezinatî
mezinayî
(navdêr) mezinbûn
(rengdêr) mezinbûyî
(navdêr) mezingirtin
mezinî
(navdêr) mezinkirin
(rengdêr) mezinkirî

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî .

Hevreha belûçî (), farisiya navîn , farisî (), avestayî (), sanskrîtî () (mahā́), ermenî () (mêç) hîtîtî (, “gelek, pirr”), yûnaniya kevn (, “mezin”), latînî (“mezin”) û (“hêja, bihagiran”), îtalî/portugalî/spanî magno, îngilîzî (bixwîne: maç "gelek, pirr"), swêdî ("gelek, pirr"), danmarkî meget ("gelek, pirr"), albanî madh...

Di kurdî de paşgira -in lê hatiye zêdekirin lê forma mes-/mez- jî di mestir/meztir û mestirîn / meztirîn de hê maye. Guhartoya bi paşgira -in di zimanên din ên îranî de ji bo dêwan anku bûnewerên mîtolojîk ên mezin tê karanîn; binêre avestayî (, “mezin, dêw, bûnewerên mezin”), farisî () û navê Mazenderan ji (, “mezin, dêw”) + (, “derî”) + -an.

Bo guherîna *ǵ ya proto-hindûewropî bi Z di zimanên îranî de, bidin ber peyva zanîn, zer.

Bo guherîna wateya peyvan di navbera "mezin" û "gelek" de bidin ber tirkî () û oyxurî (, “mezin”).

Di nav zaravayên kurdî de peyv tenê di kurmancî de maye. Hin caran ew di soraniya nivîskî de tê dîtin lê ew ji kurmancî hatiye neqilkirin wek çawa ku hevwateya wê ya soranî gewre jî neqlî kurmanciya nivîskî bûye. Di nav zimanên îranî de ji bilî kurmancî herwiha di belûçî de jî maye lê wek din ji zimanên din ketiye.

Bi forma xwe ya yûnanî wek mega- ketiye piraniya zimanan û zimanê kurdî jî. Bo nimûne: megaloman, megatrend...

Çavkanî

(2003): , Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, , r. 379.
, Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî [""], Moskova, 2001-2010, r. 632
.
The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/

Bi zaravayên din

Xwarîn: ,
Lekî: ,
Soranî: ، zil, mezin, çatir
Zazakî: ,

Werger

Abxazî: → ()
Afrîkansî: →
Akadî: → ()
Albanî: →
Almanî: →
Altayiya başûrî: → ()
Asamî: → (), → ()
Astûrî: →
Avarî: → ()
Azerî: →
Baskî: →
Başkîrî: → ()
Batakiya mandaîlîng: →
Belarusî: → ()
Bengalî: → ()
Bextiyarî: → ()
Bretonî: →
Bruneyî:
Bulgarî: → ()
Burmayî: → (), → ()
Buryatî: → (), → ()
Çamicuroyî:
Çeçenî: → ()
Çekî: →
Çerokî: → ()
Çîkasawî: → , →
Çînî:
Hakkayî: → ()

Mandarînî: → ()

Min dongî: → ()

Dunganî: () (大)

Minnanî: → ()

Kantonî: → ()
Çoktawî: →
Çuvaşî: → ()
Danmarkî: →
Diyirbalî:
Dolganî: → ()
Dusuniya navendî: →
Elwîrî-wîderî: ()
Endonezyayî: → , → , →
Erebî: → ()
Erebiya misrî: → ()
Ermenî: → ()
Erzayî: → ()
Esperantoyî: →
Estonî: →
Evenkî: ()
Eweyî: →
Farisî: → (), → (), → (), → (), → ()
Ferî: →
Fîjî: →
Fînî: → , →
Fransî: → , →
Friyolî: → , →
Frîsî: →
Gaelîka skotî: →
Gagawzî: →
Galîsî: →
Gotî: → ()
Gurcî: → ()
Guwaranî: → , → , →
Hadzayî: →
Haîtî: →
Hawayî: →
Hawsayî: →
Hindî: → ()
Hîtîtî: → ()
Holendî: → , →
Iştihardî: ()
Îbranî: → ()
Îdoyî: →
Îgboyî: →
Îngilîziya kevn: →
Îngilîzî: → , → , → , → , (5) →
Îngriyî: →
Îngûşî: → ()
Înterlîngua: → , →
Înuîtî: →
Îrlendiya kevn: →
Îrlendî: →
Îstriyotî:
Îtalî: → , →
Îzlendî: →
Japonî: → ()
Javayî: →
Kalalîsûtî: →
Kalmîkî: → ()
Kannadayî: → ()
Karaçay-balkarî: → ()
Karaxanîdî: (), (), ()
Karelî: →
Kaşûbî: →
Katalanî: → , →
Katawbayî:
Keçwayî: → , →
Ketî:
Kirgizî: → ()
Kîngalî: → (), → ()
Komî-zîriyî: → ()
Koreyî: → (), → ()
Kornî: →
Korsîkayî: →
Koryakî: (), ()
Kriya bejayî: → (), → ()
Kumikî: → ()
Ladînoyî: →
Lakotayî: →
Lamboyayî:
Latgalî: →
Latînî: → , →
Latviyayî: →
Lawsî: → (), → ()
Lîtwanî: →
Lueyî: ()
Luksembûrgî: →
Luriya bakurî: → ()
Luriya başûrî: → ()
Makedonî: → n ()
Malayalamî:
Malezî: → , → , →
Maltayî: →
Mançûyî: [skrîpt hewce ye] ()
Manksî: →
Maorî: → , → p
Maratî: → nt ()
Mariya rojhilatî: → ()
Mînangkabawî: → , → , → , →
Mecarî: →
Misrî:

(),

()
Mongolî: → (), → ()
Nahwatlî: →
Napolîtanî: →
Navajoyî: →
Nepalî: → ()
Normandî: → , →
Norwecî:
Norweciya bokmålî: →

Norweciya nînorskî: →
Ojibweyî: → , → , →
Okînawanî: → ()
Oksîtanî: → , →
Oromoyî: →
Osmanî: → (), → ()
Oygurî: → ()
Ozbekî: →
Papyamentoyî: →
Peştûyî: → (), → ()
Polonî: → , →
Portugaliya kevn:
Portugalî: →
Pumpokolî:
Puncabî: → (), → ()
Qazaxî: → (), → ()
Rapanuyî: →
Ratahanî:
Romancî: → , → , →
Romanyayî: →
Rusî: → (), → (), → ()
Rusînî: → ()
Samiya bakurî: →
Samiya înarî: →
Samiya kildînî: → ()
Samogîtî: →
Sanskrîtî: → (), → ()
Santalî: → ()
Sebwanoyî: →
Sicîlî: →
Sierra mîwokiya navendî:
Sirboxirwatî: → / →
Sîlhetî: → (), → ()
Slaviya kevn: → ()
Slaviya rojavayî ya kevn: ()
Slovakî: →
Slovenî: →
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: →

Sorbiya jorîn: →
Spanî: →
Sundanî: →
Svanî: → ()
Swahîlî: →
Swêdî: →
Şorî: ()
Tacikî: → ()
Tagalogî: →
Talişî: → ()
Tamîlî: → (), → ()
Taşelhitî: → ()
Tayî: → (), → , →
Telûgûyî: → ()
Teterî: → (), → ()
Tigrînî: → ()
Tirkî: → , →
Tirkmenî: →
Tupînambayî: , , (t-), (t-)
Tuvanî: → ()
Udmurtî: → ()
Urdûyî: → ()
Ûkraynî: → ()
Venîsî: → , →
Vepsî: →
Viyetnamî: → , → , →
Walonî: →
Weylsî: →
Xakasî: → ()
Ximêrî: → ()
Yakutî: → ()
Yamanayî:
Yidîşî: → ()
Yûnaniya kevn: → ()
Yûnanî: → ()
Yûnanî: → (), → ()
Zêlandî: →
Zhuangî: →
Zuluyî: →
Zuniyî: →