Historia Augusta

Historia Augusta est series semi-historica aut potius mythistorica^[1] vitarum imperatorum Romanorum ab Hadriano Carum usque, ab auctore incerto saeculi IV exeunte conscripto. Praetenditur opus scriptum fuisse a sex auctoribus temporis Diocletiani et Constantini I, scilicet Aelius Lampridius, Aelius Spartianus, Iulius Capitolinus, Vulcacius Gallicanus, Trebellius Pollio, Flavius Vopiscus.

Veri fontes operis

• Marius Maximus, biographus imperatorum a Nerva Caracallam usque
• Vergilius, fons litterarius e cuius operibus hausa sunt verba et sententiae necnon oracula fictiva de sorte imperatorum
• Suetonius, qui in libros De vita Caesarum formulam vitarum imperialium invenit; "emendatissimus et candidissimus scriptor" "cui familiare fuit amare brevitatem" (HA "Quadrigae tyrannorum" 1.1-2)
• Aurelius Victor, De Caesaribus
• Herodianus, Ab excessu Divi Marci
• Dexippus, Historiae
• ut creditur, auctor ignotus historicus vel biographicus ab Hadriano Elagabalum usque
• ut creditur, historia a quibusdam sub nomine Enmannsche Kaisergeschichte reconstructa

Fontes ficticii

In hoc opere vel quadraginta scriptores citati sunt, quorum triginta quinque ficticii,^[2] scilicet: Iulius Atherianus, Onesimus, Acholius, Iunius sive Aelius Cordus, Aurelius Apollinaris qui carmen iambicum scripserit ad laudationem imperatoris Cari,^[3] Aurelius Festivus libertus tyranni Domitiani Aureliani,^[4] Gallus Antipater "ancilla honorum et historicorum dehonestamentum",^[5] Turdulus Gallicanus "homo sincerissimus et honestissimus" et auctor Ephemeridum,^[6] Apollonius Syrus auctor de oraculo imperatore Hadriano dato suppositicius,^[7] Aemilius Parthenianus "qui adfectatores tyrannidis iam inde a veteribus historiae tradidit",^[8] Caelestinus,^[9] Nicomachus qui epistolam Zenobiae e lingua Syriaca converterit,^[10] Callicrates Tyrius qui, si credimus auctori, omina de imperatore futuro Aureliano conscripserit,^[11] Gargilius Martialis,^[12] Dagellius Fuscus,^[13] Helius Maurus,^[14] Encolpius,^[15] Septiminus,^[16] Fabius Marcellinus,^[17] Aelius Sabinus,^[18] Aurelius Verus,^[19] Fabius Ceryllianus,^[20] Fulvius Asprianus,^[21] Maeonius Astyanax,^[22] Lollius Urbicus,^[23] Suetonius Optatianus,^[24] Valerius Marcellinus.^[25]

Insuper citantur ephemerides et epistolae Aureliani, epistola Probi, epistolae et oratio Cari, epistola Maximini, alia multa.

Index vitarum

• Hadrianus
• Aelius
• Antoninus Pius
• Marcus Antoninus Philosophus
• Verus
• Avidius Cassius
• Commodus Antoninus
• Helvius Pertinax
• Didius Iulianus
• Severus
• Pescennius Niger
• Clodius Albinus
• Antoninus Caracallus
• Antoninus Geta
• Opilius Macrinus
• Diadumenus Antoninus
• Antoninus Heliogabalus
• Alexander Severus
• Maximini duo (Maximinus Thrax, Iulius Verus Maximus)
• Gordiani tres (Gordianus I, Gordianus II, Gordianus III)
• Maximus et Balbinus
• Valeriani duo (Valerianus I, Valerianus II)
• Gallieni duo (Gallienus I, Gallienus II)
• Tyranni triginta (Cyriades, Postumus, Postumus iunior, Lollianus, Victorinus, Victorinus iunior, Marius, Ingenuus, Regilianus, Aureolus, Macrianus, Macrianus iunior, Quietus, Odenatus, Herodes, Meonius, Ballista, Valens, Valens superior, Piso, Aemilianus, Saturninus, Tetricus senior, Tetricus iunior, Trebellianus, Herennianus, Timolaus, Celsus, Zenobia, Victoria sive Vitruvia, Titus, Censorinus)
• Divus Claudius
• Divus Aurelianus
• Tacitus
• Probus
• Quadrigae tyrannorum (Firmus, Saturninus, Proculus, Bonosus)
• Carus et Carinus et Numerianus

Editiones

• E. Hohl, Scriptores Historiae Augustae. Lipsiae 1965. [Textus Latine]
• D. Magie, The Scriptores Historiae Augustae. Londinii (reimpr. Cambridge, Mass.), 1921-1932. [Textus cum versione Anglica]