dies

Latine

Appellatio pronuntiatusque

API: /ˈdi.eːs/

(classice)

Syllabificatio phonetica: di·ēs — morphologica: dies

Notatio

A lingua prisca Indoeuropaea *dieus “caelum candidum”. Ab origine hoc verbum et Iuppiter, Iovis idem verbum fuit.

Articulus principalis: dies (notatio)

Nomen substantivum

di|ēs, -ēī masc.fem.; interdum fem. in sg.

1. √ Tempus inter solis ortum et occasum; oppositum nocti.
2. Spatium 24 horarum, a media nocte usque ad mediam noctem.
3. Dies vel tempus certum cum relatione alicui evento (saepe f in sg)

   quaedam diēs fēminīna scrībitur, sed quisquis diēs masculīnus

4. Spatium 24 horarum, olim a solis occasu usque ad solis occasum.

Declinatio

mf.	sing.	plur.
nom.	diēs	diēs	I
gen.	diēī	diērum	II
dat.	diēī	diēbus	III
acc.	diem	diēs	IV
abl.	diē	diēbus	VI
voc.	diēs	diēs	V

Dictiones collatae

Antonyma · contraria

1. nox

Dictiones derivatae

Composita

• dies natalis, dies mortis, dies febris
• diēs Sōlis, diēs Lūnae, diēs Mārtis, diēs Mercuriī, diēs Iovis, diēs Veneris, diēs Sāturnī
• meridies

Collocationes

• nulla dies sine linea

Translationes

√ Tempus inter solis ortum et occasum	dilatare ▼

√ Tempus inter solis ortum et occasum	collabi ▲

Anglice: midday (en) Abasce: амш (ab) ‎(āmš) Africanice: dag (af) Albaruthenice: дзень (be) ‎(dzjenʹ) Anglice: day (en), daytime (en) Anglica Antiqua: dæȝ (ang) Arabice: يَوْم‎‎ (ar) f ‎(yawm) Aragonice: día (an) Armenice: օր (hy) ‎(ōr) Aromanice: duã (roa-rup) f Asturice: día (ast) Atropatenice: gün (az), gündüz (az) Batave: dag (nl) m Bengale: দিন (bn) ‎(din) Bohemice: den (cs) Bosnice: dan (bs) Britonice: deiz (br) Bulgarice: ден (bg) ‎(den) Cambrice: dydd (cy) Kazachice: күн (kk) ‎(kün) Catalane: dia (ca) m Corduene: roj (ku) Coreane: 날 (ko) ‎(nal), 일 (ko) ‎(il) Corse: ghjornu (co) Croate: dan (hr) Dacoromane: zi (ro) f, ziuă (ro) f Danice: dag (da) Esperantice: tago (eo) Estonice: päev (et) Faeroice: dagur (fo) m Finnice: päivä (fi) Foroiuliane: dì (fur), zornade (fur) Francogallice: jour (fr) m Gaelice: latha (gd) Gallaice: día (gl) Germanice: Tag (de) m Graeca Antiqua: ἡμέρα (grc) f ‎(hēméra) Neograece: ημέρα (el) f ‎(iméra), μέρα (el) f ‎(méra) Havaiane: lā (haw) Hebraice: יום‎‎ (he) (yôm) Hibernice: lá (ga) Hispanice: día (es) m Hungarice: nap (hu) Iaponice: 昼 (ja), 日 (ja) Ide: dio (io) Illyrice: ditë (sq) Hindice: दिन (hi) ‎(din) Indonesie: hari (id) Islandice: dagur (is) m Italice: giorno (it) m Kyrgesse: күн (ky) ‎(kün) Lapponica Septentrionali: beaivi (se) Lettice: diena (lv) Lithuanice: diena (lt) Lozbanice: djedi (jbo) Lusitane: dia (pt) m Luxemburgice: Dag (lb) Macedonice: ден (mk) ‎(den) Malaice: hari (ms) Mogolice: өдөр (mn) ‎(ödör) Monapice: laa (gv) Norvegice: dag (no) m Occitane: jorn (oc), dia (oc) Persice: روز‎‎ (fa) ‎(ruz) Polonice: dzień (pl) m Ruthenice: день (ru) m ‎(denʹ) Saxonice: Dag (nds) Service: дан (sh) ‎(dan) Sicule: jornu (scn) m Sinice: 日 (zh) (rì) Slovace: deň (sk) Slovene: dan (sl) Suecice: dag (sv) Suahelice: siku (sw) Teluguice: దినము (te) ‎(dinamu) Siamense: วัน (th) ‎(wan) Turcice: gün (tr) Ucrainice: день (uk) m ‎(denʹ) Usbece: kun (uz) Vietnamice: ngày (vi) Volapük: del (vo)

Spatium 24 horarum, a media nocte usque ad mediam noctem	dilatare ▼

Spatium 24 horarum, a media nocte usque ad mediam noctem	collabi ▲

Anglice: day (en) Finnice: vuorokausi (fi) Germanice: Tag (de) m

Loci

Lucius Annaeus Seneca -3…+65

antiq.

class.

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

Latinitas Romana

class.

• Sed monet me locus, ut quaeram, cum fatalis dies diluvii venerit, quemadmodum magna pars terrarum undis obruatur: utrum oceani viribus fiat et externum in nos pelagus exurgat, an crebri sine intermissione imbres et elisa aestate hiems pertinax immensam vim aquarum ruptis nubibus deiciat, an flumina tellus largius fundat aperiatque fontes novos, an non sit una tanto malo causa sed omnis ratio consentiat et simul imbres cadant, flumina increscant, maria sedibus suis excita procurrant et omnia uno agmine ad exitium humani generis incumbant. —Naturales quaestiones Senecae ^[1][2]

Fontes