houwe

Algemein Gesjreve Limburgs

Wirkwaord

houwe (Nederlands: slaan, kloppen, slaan met de hamer)

• Mofers: slao~n (mit e veurwerp), hou\we (mit de henj)

Sinneniem

• knuppe, sjlaon

Verveuging

huijt, heef/houwde, gehouwe/gehouwd

Wirkwaord

zich houwe (Nederlands: vechten , mekaar slaan, vechten)

• Mofers: zich hou\we

Sinneniem

• zich sjlaon

Verveuging

huijt, heef/houwde, gehouwe/gehouwd

Mofers

Wirkwaord

Lemma

houwe /hɒ̀wə/

1. (óneuvergenkelik) (euvergenkelik) mitten erm of de handj 'n flotte, treffendje bewaeging make
2. (euvergenkelik) mitten erm of de handj door 'n flotte of treffendje bewaeging get kepotmaken of örges doorhaer kómme

   d'n Inbraeker heef e gaat inne moer.

3. (euvergenkelik) mit e sjerp wirktuug, wie e biel, get örges vanaaf perbere te haole, wie bie 't hakke van hout
4. (óneuvergenkelik) (reflexief) mitein vechte, slaeg höbbe mitein

   Die höbbe zich veure deur gehouwdj det de pliesse daobie móste kómme.

5. (euvergenkelik) door op e veurwerp te slaon get kunszinnigs make, wie e beeldj

Raod

"slaon" duit m'n ummer mit veurwerp; mitten erm duit me "houwe". Op 'n tróm kan me zowaal "slaon" es "houwe".

Aafbraeking

• hou-we

Net get anges gesjreve

• haje, hawwe

Synoniem

• [1] versoppe, wappe

Aafleijinge

• houw, huier, gehouwdj
• aafhouwe, aanhouwe, biehouwe, doorhouwe, eweghouwe, inhouwe, kepothouwe, oetereinhouwe, oethouwe, ómhouwe, vashouwe, weghouwe
• houwbeitel, houwblok, houwhout, houwiezer
• beeldjhouwer, beinhouwer, steinhouwer, vothouwe

Verwantje wäörd

• aaframmele, bäöme, battere, bónke, flaatse, flaere, hakke, kloppe, meppe, slaon, toekke, watsje

Zagswies

• e dink/werk meh get veure vot houwe: e werk te flot en sónger kwaliteit oetveure
• d'rin houwe wie Paulus inne krinte (naodrök d'rin):
  1. ónnuuedig ónveurzichtige oetspraoke doon
  2. ruum geldj oetgaeve
• d'rnaeve houwe: bie 't perbere te houwe get neet rake
• gehouwen en geslage: oet noeadzaak, egaal wie (Nederlandjs: per se)
• hout houwe: hout mit e biel in klènder stökskes make
• oppe kis houwe: bómbarie maken euver get
• ènnen oppe lat houwe: e rundje gaeven inne kefee, mer inplaats det te betalen 't op te laote sjrieven es sjoud
• emes inne makkedam houwe: emes duchtig get slaeg gaeve
• M'n huitj einen aezel d'roet en drie d'rin: Emes houwe door zien dómmigheid levert nieks es allein mieë las op.
• de nagel oppe kop houwe: prónt zègke wo 't óm drejtj
• emes aan 'n oear houwe: emes klaatsen oppe oeare
• óm zich haer houwe: hieël wildj en sónger bezej houwe, bie 't minsten of 't geringste gaon houwe
• mitte patsj d'rhaer houwe: min meute doon
• de pin d'rin houwe: oetsjeie mit wirke
• mitte vuus oppe taofel houwe: zich örges hieël kwaod euver make
• zich de köp in houwe / zich de köp inhouwe: hieël zwaor herrie maken ónger zich, erge ruzing höbbe mitein
• zich get d'rin houwe: hieël väöl aete, duchtig dooraete
• zich get d'roet houwe / emes get d'roet houwe: kwatsj verkoupe

  Doe huits mich ouch ummer get d'roet!

• zich get in dae meles houwe/zitte: duchtig väöl aete
• zich get oet die kloeaten houwe: volstenjige kwatsj verkoupe
• zich houwe: mitdoon aan 'n vechpertie

  Vreuger waerdje zich mitte kirmes döks duchtig gehouwe.

• zich op zien doemen houwe: zich oppe eige vingeren houwe (wie mit 'nen hamer)
• zich op zien fikken houwe: mit 'nen hamer op eige vingeren houwe

Vermeljing

• Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 165.

Verveuging

		ich		doe		det		veer		geer		zie		deilwaord
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison
hujigen tied	sjrif	houw		huits		huitj		houwe	houwen	houwtj		houwe	houwen	houwendj
	IPA	/hɒ̀u̯/		/hœ̀i̯ts/	/hœ̀i̯dz/	/hœ̀i̯c/	/hœ̀i̯ɟ/	/hɒ̀wə/	/hɒ̀wən/	/hɒ̀u̯c/	/hɒ̀u̯ɟ/	/hɒ̀wə/	/hɒ̀wən/	/hɒ̀wəɲɟ/
vergangen tied	sjrif	heef		heefs		heef		heve	heven	heef		heve	heven	gehouwe	gehouwen
	IPA	/hè:f/	/hè:v/	/hè:fs/	/hè:vz/	/hè:f/	/hè:v/	/hè:ve/	/hè:ven/	/hè:f/	/hè:v/	/hè:ve/	/hè:ven/	/ɣə'hɒ̀wə/	/ɣə'hɒ̀wən/
gebi-jjendje wies	sjrif			houw!				houwe-v'r		houwtj!
	IPA			/hɒ̀u̯/				/hɒ̀wəvər/		/hɒ̀u̯c/	/hɒ̀u̯ɟ/
substantivering		infinitief		gerundium I		gerundium II		supinum				participium
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal		liaison		radikaal		liaison
	sjrif	houwe	houwen	gehouw ó		houwe	houwen	houwentaere		houwentaeren		gehouwe		gehouwen
	IPA	/hɒ̀wə/	/hɒ̀wən/	/ɣə'hɒ̀u̯/		/hɒ̀wə/	/hɒ̀wən/	/hɒ̀wən̥'tɛ̀:re/		/hɒ̀wən̥'tɛ̀:ren/		/ɣə'hɒ̀wə/		/ɣə'hɒ̀wən/

Raod

Bie beteikenis [4] zich houwe kump ouch 't voltoeadj deilwaord "zich gehouwdj höbbe" veur.

In anger spraoke

[1]

bewirk

• Algemein Gesjreve Limbörgs: houwe en sjlaon

Arabisch: ضرب(ar:) Daens: slå(da:) Frans: battre(fr:) Grieks (klassiek): πατάσσω Hindi: मारना(hi:) Ieslandjs: höggva(is:) Ingels: bash, hit, beat(en:) Litouws: duoti(lt:), mušti(lt:)

Nederlandjs: slaan Noors (Bokmål): slå(no:) Pruus: schlagen(de:) Russisch: ударить(ru:) Sjinees: 㪩(zh:) Spaans: golpear(es:), pegar, batir Viëtnamees: đánh(vi:) Zweeds: slå(sv:)

[2]

• Ingels: cut^(en:), hew
• Nederlandjs: slaan
• Pruus: hauen

[3]

• Ingels: chop^(en:)
• Nederlandjs: hakken^(nl:), houwen
• Pruus: hauen

[4]

bewirk

• Algemein Gesjreve Limbörgs: zich houwe en zich sjlaon
• Frans: s'affronter
• Ingels: fight^(en:)
• Nederlandjs: vechten
• Pruus: schlagen, kämpfen^(de:)
• Spaans: batir
• Zweeds: slåss

[d'rnaeve houwe]

bewirk

• Algemein Gesjreve Limbörgs: misboke
• Nederlandjs: misslaan

Eigenaam

Lemma

Houwe /hɒ̀wə/

1. (femieljenaam) 'ne femieljenaam (Houwen)

Raod

Wie alle eigename sjrieve v'r "Houwe" mit 'n houflètter.

Aafbraeking

• Hou-we

Vermeljing

• Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 30.

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	Houwe		—
	IPA	/hɒ̀wə/		—
dim.	sjrif	—		—
	IPA	—		—
dat.	sjrif	Houwe		—
	IPA	/hɒ̀wə/		—

Zelfstenjig naamwaord

Neet-lemma

houwe ó /hɒ̀wə/

1. (gerundium) gerundium II van houwe
   

Raod

Deze vorm (gerundium II taenge I) geldj es (neutraal) spraokgebroek sónger negatieve bieklank.

Aafbraeking

• hou-we

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	houwe	houwen	—
	IPA	/hɒ̀wə/	/hɒ̀wən/	—
dim.	sjrif	—		—
	IPA	—		—
dat.	sjrif	houwe	houwen	—
	IPA	/hɒ̀wə/	/hɒ̀wən/	—

Wirkwaord

Neet-lemma

houwe /hɒ̀wə/

1. (neet-lemma) mieëveljigen ieëste-persoeansvorm (veer) innen hujigen tied van houwe
2. (neet-lemma) mieëveljigen derdje-persoeansvorm (zie) innen hujigen tied van houwe

Aafbraeking

• hou-we