Зета Близнаци

Зета Близнаци ( ζ Geminorum, скратено Зета Gem, ζ Gem) — светла ѕвезда со компоненти на кластерот, далечни оптички компоненти и веројатен спектроскопски партнер во зодијачкото соѕвездие Близнаци - на нејзиниот југ, на левата „нога“ на близнакот Полукс. Тоа е класична променлива ѕвезда на Кефеидите, од кои над 800 биле пронајдени во нашата галаксија. Како такви, нејзината редовна пулсација и сјајност (докажано во својата класа дека одговараат) и нејзината релативна близина значи дека ѕвездата е корисен калибратор во пресметувањето на скалата за вселенско растојание. Врз основа на мерењата на паралаксата, таа е оддалечена приближно 1.200 светлосни години од Сонцето.^[7]

ζ Близнаци

Местоположба на ζ Близнаци (заокружено)
Податоци од набљудување Епоха J2000      Рамноденица J2000
Соѕвездие	Близнаци
Ректасцензија	07ч 04м &1000000000065307900000006,53079с[1]
Деклинација	+20° 34′ &1000000000013073900000013,0739″[1]
Прив. величина (V)	3.93 (3.68 to 4.16)[2]
Особености
Спектрален тип	F7Ib to G3Ib[3]
U−B Боен показател	+0.55[4]
B−V Боен показател	0.88[4]
Променлив тип	Делта Кефеиди[5]
Астрометрија
Радијална брзина (Rv)	+6.7[6] км/с
Сопствено движење (μ)	Рект: −7,29[1] млс/г Дек.: −0,41[1] млс/г
Паралакса (π)	2.78 ± 0.18[7] млс
Оддалеченост	1,120 сг (368[8] пс)
Апсолутна величина (MV)	-3.99[9]
Податоци
Маса	7.7 ± 0.3[10] M☉
Полупречник	72 ± 3[11] R☉
Површ. грав. (log g)	1.9[12]
Сјајност	4.413 ± 332[11] L☉
Температура	5,260–5,780[3] K
Вртежна брзина (v sin i)	19[13] км/с
Други ознаки
Мекбуда, ζ Gem, 43 Gem, БП+20° 1687, FK5 269, ХД 52973, ХИП 34088, ХР 2650, САО 79031, ВКЅ J07041+2034A[14]
Наводи во бази
SIMBAD	— податоци

Зета Близнаци е примарна или „А“ компонента на систем со повеќе ѕвезди означен како WDS J07041+2034. Го носи традиционалното име Мекбуда.^[15][16]

Номенклатура

ζ Близнаци (латинизирано во Zeta Geminorum) претставува нејзина Бајерова ознака. WDS J07041+2034 A е нејзината ознака во Вашингтонскиот каталог на двоѕвезди. Ознаките на двете компоненти како WDS J03158-0849 Aa и Ab произлегуваат од конвенцијата што ја користи Вашингтонскиот каталог за повеќекратни системи (ВКП) за повеќе ѕвездени системи и усвоен од Меѓународниот астрономски сојуз (МАС).^[17]

Зета Близнаци го носела традиционалното име Мекбуда, од арапска фраза што значи „свиткана шепа на лавот“.^[18] Во 2016 година, Меѓународниот астрономски сојуз организиралРаботна група за имиња на ѕвезди (РГИЅ)^[19] за да ги каталогизира и стандардизира соодветните имиња за ѕвездите. РГИЅ одлучила да им припише соодветни имиња на поединечни ѕвезди наместо на цели системи.^[20] Го одобрила името Мекбуда за компонентата WDS J07041+2034 Aa на 12 септември 2016 година и денеска ѕвездата е вклучена во списокот со имиња на ѕвезди одобрени од МАС.^[16]

На кинески ,井宿, што значи Па (астеризам) се состои од осум ѕвезди во Близнаци: Зета, Му, Гама, Ну, Кси, Епсилон, 36 и Ламбда.^[21]

Историја на набљудување

Визуелна светлинска крива на лентата за Зета Близнаци, адаптирана од Кис (1998)^[22]

Во 1844 година, германскиот астроном Јулиус Шмит открил дека Зета Близнаци варира во осветленоста со период од околу 10 дена,^[18] иако била осомничена за варијабилност уште во 1790 година.^[23] Било забележано дека е поврзана со класата на променливи ѕвезди Кефеиди, иако често се третирала како прототип на сопствената класа, Близнаци, поради несиметрична светлосна крива.^[24]

Во 1899 година, американскиот астроном Вилијам Кембел објавил дека ѕвездата има променлива радијална брзина.^[25] (Оваа варијација била независно откриена од рускиот астроном Аристарх Белополски, објавена во 1901 година.^[23]) Врз основа на неговите набљудувања, Кембел подоцна објавил орбитални елементи. Сепак, тој открил дека кривата отстапува од кеплерската орбита, па дури и предложил дека станува збор за троен ѕвезден систем за да ги објасни неправилностите.^[26] Периодичната варијација во радијалната брзина на променливите Кефеиди подоцна била објаснета како резултат на пулсирањата во атмосферата на ѕвездата.^[23]

Периодичноста на ѕвездата сама по себе е променлива, тренд првпат забележан од германскиот астроном Пол Гутник во 1920 година, кој се сомневал дека промената на периодот е резултат на придружник кој орбитира. Во 1930 година, данскиот астроном Аксел Нилсен сугерирал дека промената е резултат на постојано намалување од околу 3,6 секунди годишно во тој период.^[27]

Придружници

ζ Близнаци во оптичка светлина, со придружниците B, C и D видливи во близина

Зета Близнаци има три видливи придружници познати уште од 19 век и наведени во Каталогот со двојни ѕвезди како B, C и D. Во поново време, наведен е можен спектроскопски придружник, биле каталогизирани дополнителни бледи ѕвезди во близина, а дифузно јато било идентификувано во близина на Зета Близнаци.

Најсветлата ѕвезда во близина, WDS J07041+2034 C, е со светлинска величина 7,6 HD 268518, оддалечена 91,9 инчи во времето кога била откриена во 1779 година и 101,3 инчи оддалечена во 2008 година. Тоа е објект во преден план, само една десетина од растојанието од Зета Близнаци и ѕвезда со високо правилно движење што се движи брзо во споредба со подалечните ѕвезди. Таа е ѕвезда од главната низа G1, и е многу слична на сонцето.^[28]

Најблискиот видлив придружник е WDS J07041+2034 D, ѕвезда со 12-та светлинска величина, измерена на оддалеченост од 67,8" во 2008 година. Била оддалечена 80" кога првпат била измерена во 1905 година. Се појавува на небото помеѓу Зета Близнаци и компонентата C, но е подалечен објект од било кој друг.^[29]

WDS J07041+2034 B е ѕвезда со 11-та светлинска величина, оддалечена 76,0" во 1831 година и 87,4" во 2008 година.^[29] Самиот е спектроскопски бинарен систем, иако малку се знае за двете компоненти. Комбинираниот спектар е од ѕвезда од главната низа F4. Се смета дека е физички поврзан со суперџинот примарно и член на јато ѕвезди околу Зета Близнаци.^[8]

Комбинацијата од фотометрија, спектроскопија и астрометрија идентификувала 26 ѕвезди оддалечени приближно 355 парсеци, кои најверојатно се членови на родното јато Зета Близнаци. Најсјајните се доцните џиновски ѕвезди B и раните A, како што се ѕвездите со 7-ма светлинска величина HD 49381 и HD 50634, додека најслабите откриени членови на јатото се ѕвезди од главната низа од класа F од 12-та светлинска величина вклучувајќи WDS J07041+2034 B.^[8]

Својства

За Зета Близнаци е пријавено дека е спектроскопска бинарност врз основа на набљудувањата на лунарното прикрување, но тоа не е потврдено со други методи.^[29]

Примарната на Зета Близнаци (WDS J07041+2034 Aa) е класична кефеидна променлива која претрпува редовни, периодични варијации во осветленоста поради радијалните пулсирања. Во опсегот V, привидната величина варира помеѓу максимум од 3,68 и најниска од 4,16 (со средна вредност од 3,93) во период од 10,148 дена.^[2] Овој период на варијација се намалува со брзина од 3,1 секунди годишно, или 0,085 секунди по циклус.^[27] Спектралната класификација варира помеѓу F7Ib и G3Ib во текот на пулсирачкиот циклус. Исто така, делотворната температура на надворешната обвивка варира помеѓу 5.780 К и 5.260 К,^[3] додека полупречникот варира од 61 до 69 пати од Сончевиот полупречник.^[30] Во просек, зрачи околу 2.900 пати поголема сјајност од онаа на Сонцето.^[31]

Членството во кластер обезбедува независна валидација на растојанија утврдени со помош на неодамнешниот вселенски телескоп „Хабл„ и Хипаркос. Ова силно го ограничува растојанието на ѕвездата: 363 ± 9(σ_x̄) ± 26(σ) парсеци.^[1][7] Затоа, ѕвездата е важен калибратор за односот на кефеидскиот период-сјајност што се користи за воспоставување на скалилата на вселенско растојание.^[8][32][33] Паралаксата на Gaia Data Release 2 од 2,2497 ± 0,3006 сугерира дека растојанието е кон горниот крај на овој опсег и има споредлива маргина на грешка.^[34]