Комунистичка партија на Кина

Комунистичка партија на Кина или КПК (кинески: 中国共产党; пинјин: Zhōngguó Gòngchǎndǎng) — државотворна и владејачка партија во Народна Република Кина. Иако формално владее во коалиција со Обединетиот фронт на други партии,^[4] во практика, КПК раководи со земјата во еднопартиски систем,^[5] запазувајќи ја унитарноста на управата и централизмот на државата, војската и медиумите.^[6] Правото на владеење на партијата е втемелено во уставот на државата, и истата е поставена над законот, што се должи на нејзините ленинистички корени.^[6][7] Тековен партиски водач е Си Ѓинпинг,^[1] кој е на функцијата Генерален секретар на Централниот комитет.

Комунистичка партија на Кина 中国共产党
Амблем на Комунистичката партија на Кина
кинески name	中国共产党
Генерален секретар	Си Ѓинпинг[1]
Постојан комитет на политбирото	Си Ѓинпинг Ли Кеќанг Џанг Деѓанг Ји Џенгшенг Љу Јуеншан Ванг Чишан Џанг Гаоли
Основана	1 јули 1921 (1921-07-01)
Штаб	Џунгнанхај, Пекинг
Младина	Сојуз на комунистичката младина на Кина Млади пионери на Кина
Членови  (крај на 2012)	85.127.000[2]
Идеологија	маоизам, марксизам-ленинизам, денгизам, три претстави, научен развој[3]
Меѓународна припадност	Коминтерна (порано) Меѓународна средба на комунистички и работнички партии
Национално народно собрание	2.099 / 2.987
Мрежно место
cpc.people.com.cn
Знаме
Политика на НР Кина Политички партии Избори

Народна Република Кина

Оваа статија е дел од темата: Политика на Кина

Устав Уставна историја 1954 1975 1978 Идеологија Идеологии марксизам-ленинизам маоизам денгизам „Четири основни начела“ „Три претстави“ научен развој кинески сон Влада Национално народно собрание Постојан комитет на ННС Претседател на ПК на ННС: Џанг Деѓанг Претседател: Си Ѓинпинг Потпретседател: Ли Јуенчао Државен совет (Централна народна влада) Премиер: Ли Ќанг Вицепремиери Државен советник Централен воен комитет Врховен народен суд Врховно народно правобранителство Право Законодавен систем Централен комитет за политички и законодавни работи Правосуден систем Судски систем КПК Национален конгрес Централен комитет (ЦК) Политбиро (Постојан комитет) Генерален секретар Секретаријат Воен ЦК ЦК за дисциплинска инспекција Обединет фронт Народно политичко советодавно собрание Помали партии Војска Воен ЦК Народна ослободителна армија Народна вооружена полиција Други теми Избори Административна поделба Човекови права Надворешни односи (ООН) Странска помош

други земји  Портал „Политика“ преглед разговор уреди

Податотека:XVII Congress CPC (foto 3).JPG

XVII собрание на КПК во 2007 г

Во текот на нејзината историја како владејачка партија, покрај официјалниот марксизам-ленинизам, во партијата постојат и неоформални табори со олигархиски карактер што застапуваат потрошувачки и неолиберални гледишта, како и левичарски табори што ѝ го оспоруваат правото на партијата и другите табори.^[8]

Партијата е основана во јули 1921 г. во Шангај.^[9][10][11] По долготрајната граѓанска војна, КПК извојувала победа над Куоминтангот и во 1949 г. завладеала со цела континентална Кина.^[12] Куоминтангот се повлекол на островот Тајван, со кој владее и денес.

Историјата на партијата пред и по основањето на НР Кина бележи разни борби за превласт на идеологиите, од кои најдраматична е деструктивната Културна револуција. Во прво време партијата членувала во Коминтерната, но во 1960-тите дошло до идеолошко разидување со Комунистичката партија на СССР и раскинување на меѓусебните врски. Во следниот период, партиската идеологија доживеала преобразба под водство на Денг Сјаопинг, усвојувајќи го моделот на пазарна економија, што овозможил силен и долготраен економски раст и развој.^[13]

КПК е најголемата политичка партија на светот,^[14] со повеќе од 80 милиони членови^[15] кон крајот на 2010 г. или 6,0% од населението. Речиси сите функционери и чиновници во државната и воената управа се членови на партијата.^[16] Почнувајќи од 1978 г., партијата настојува да ги институционализира сите политички промени, обраќајќи големо внимание на целовитоста на структурата. Денес таа полага особено значење на единството во партијата, избегнува секакви јавни судири и функционира по пат на отворен демократски централизам.

Организација

Организациската структура на партијата доживеала колапс за време на Културната револуција, пред да биде повторно изградена од Денг Сјаопинг, кој го вратил државниот апарат во рацете на партијата.

Во теорија, највисокиот орган на партијата е Националниот конгрес на КПК, кое се состанува барем еднаш на пет години. Најважни органи уредени со уставот на партијата се:

• Централниот комитет, каде спаѓаат:
  • Генералниот секретар — највисоко рангиран член на партијата и врховен водач на државата.
  • Политбирото со 25 полноправни членови (вкл. членови на Постојаниот комитет);
  • Постојаниот комитет на Политбирото со седум члена;
  • Секретаријатот — главниот управен механизам на КПК, на чело со Генералниот секретар на Централниот комитет;
  • Централниот воен комитет (владата има иста ваква установа, во истиот состав);
• Централната комисија за дисциплинска инспекција — во непосредна надлежност на Националното собрание и на исто ниво како ЦК на КПК, со задача да спречува и казнува злоупотреби и малверзации кај партиските кадри.

Организации во надлежност на Централниот комитет

Други централни организации во непосредна надлежност на Централниот комитет на партијата се:

• Општа служба^[17]
• Централно организациско одделение;
• Централно одделение за пропаганда;
• Централно одделение за меѓународни врски;
• Централно одделение за работа со Обединетиот фронт;
• Централна служба за политичко истражување;
• Централна служба за работа со Тајван;
• Централна служба за односи со јавноста;
• Централна безбедносна служба;
• Централно партиско училиште;
• „Народен дневник“ (партиско гласило);
• „До вистината преку фактите“;
• Центар за истражување на историјата на партијата;
• Партиски центар за истражување;
• Централна служба за составување и превод

Покрај ова, постојат разни одбори и предводни групи со партиска и државна надлежност. Во нив членуваат повисоките државни функционери заклучно со претседателот и премиерот. Најважни се:

• Комисија за политички и законодавни работи на ЦК на КПК;
• Централна предводна комисија градење на духовна цивилизација (пропагандна комисија);
• Централен одбор за опфатно раководење со општествениот поредок;
• Државен одбор за реформи во јавниот сектор;
• Централна предводна група за финансови работи;
• Централна предводна група за финансово-економски работи;
• Централна предводна група за тајвански работи;
• Централна предводна група за надворешни работи;
• Централна предводна група за државна безбедност;
• Централна предводна група за рурални работи;
• Централна предводна група за градење на партијата;
• Централна предводна група за пропагандно-идеолошки работи;
• Централна предводна група за борба против порнографијата и протизаконските изданија;
• Централна предводна група за спречување на и справување со отстапничките организации (особено Фалун гунг);
• Централна предводна група за запазување на стабилноста;
• Централна предводна група за системски реформи во културата;
• Централна предводна група за хонгконшки и макајски работи;
• Централна предводна група за борба против митото;
• Централна предводна група за заштита на партиските тајни;
• Централна предводна група за унапредување на партиската организација меѓу народот и обука на партиските членови;
• Централна предводна група за работа со Тибет;
• Централна предводна група за работа со Синѓанг;
• Централна предводна група за противкорупциско воспитување.

Секои пет години партијата свикува Национален конгрес со две формални функции: да разгледува и усвојува измени во уставот на партијата и да избира Централен комитет со околу 300 члена. Централниот комитет пак, ги избира членовите на Политбирото. Во практика, составот на Централниот комитет и Политбирото се определува пред свикувањето на собранието, а главната цел на самото собрание е да ги објави целите и плановите на партијата за следните неколку години.

Центарот на моќта во партијата е содржан во Постојаниот комитет на Политбирото. Членовите на овој комитет и Политбирото се определуваат зад затворени врати вон собранието. Новиот состав на врховното раководство се објавува на заобиколен начин преку распоредот на портретите во партиското гласило „Народен дневник“. Бројот на членови на Постојаниот комитет се разликува во зависност од мандатот, со тенденција на зголемување.

Постојат уште две партиски организации од клучно значење: формалната управа (влада) и Народноослободителната армија (вооружените сили на Кина). Главните органи што вршат надзор и контрола на војската се Централниот воен комитет и Општото политичко одделение.

Покрај нив, постојат советодавни комитети како Народното политичко советодавно собрание.

Табори

Според стручната јавност, партијата има два табора.^[18] Едниот е наречена „Шангајска клика“ или „Елитисти“ и се состои од функционери што дошле на позициите од понапредните покраини. Другиот се нарекува „Народна клика“ и се состои од функционери што се издигнале во хиерархијата претежно од руралната внатрешност, преку учество во Сојузот на комунистичката младина на Кина. Помали неформални групи се „Чингхуа“ и погрдно наречените „Престолонаследници“, кои се деца или роднини на претодни функционери. Двата табора се надополнуваат и имаат свои стручности и не дозволуваат соперништвото да ѝ наштети на партијата. Ова е постигнато благодарение на мошне претпазливиот пристап за да се добие рамнотежа помеѓу таборите. Ваквата поставеност на власта се нарекува „една партија, два табора“.

Дисциплина

Установата задолжена за борба против корупција е Централната комисија за дисциплинска инспекција, која врши истрага и ги гони осомничените во доверливи услови. Нејзините овластувања и надлежности се независни од редовната полиција и редовното судство бидејќи така би подлежеле на влијанија и ургенции од локалните кадри. Во методите спаѓаат силни притисоци и закани од физички и психолошки карактер. Системот е многу успешен во борбата против корупцијата, отстранувајќи голем број на корумпирани функционери, меѓу кои и некои многу моќни државници.^[19]

Историја

Местото каде се одржалo првиот собрание (конгрес) на КПК (јули 1921) во Шангај.

Партијата води потекло од Четворомајското движење (1919), со кое интелектуалците усвоиле радикални идеологии како анархизмот и комунизмот.^[20] Идеологијата на КПК претрпела големи измени од нејзиното основање и доаѓање на власт во 1949 г. до денес. Револуцијата на Мао Цетунг на која почивала партијата номинално се засновала на марксизам-ленинизам со осврт на руралните подрачја како главна проблематика во земјата во тоа време. Во текот на 1960-тите и 1970-тите, партијата претрпела голем идеолошки пресврт и ги раскинала врските со Комунистичката партија на СССР под водство на Никита Хрушчов и Леонид Брежнев. Според тогашната Маова селанска идеологија, државата треба да биде под „постојана и непрекината револуција со диктатура на пролетаријатот“. По успехот на социјалистичката револуција, на дневен ред дошла културата во земјата, доведувајќи до Културната револуција. Овој спој на идеи подоцна е наречен маоизам, силна идеологија во противположба на советскиот „марксистички ревизионизам“.

Меѓутоа, по смртта на Мао во 1976 г., новиот водач Денг Сјаопинг покренал темелни економски реформи, воведувајќи „социјализам со кинески одлики“.^[21] Отфрлајќи ги „крајно левичарските“ елементи од маоизмот, Денг ги предводел реформите со тврдењето дека социјализмот не е спротивен на и нескладен со пазарната економија. Системот останал еднопартиски и авторитарен, но промените во политиката донеле значаен економски раст и развој.^[22] Меѓутоа, самата идеологија се судрила со маоистите и прогресивните либерали. Овие несогласување, заедно со други општествени фактори, довеле до познатите протести на плоштадот „Тјенанмен“ во 1989 г. Денговата замисла за успешни економски остварувања и новиот социјалистички пазарен модел биле усвоени и втемелени во уставот на партијата од 1997 г. како идеологијата денгизам.

Раководството од „третото поколение“ на чело со Џанг Цемин, Џу Женгџи и нивните колеги продолжиле да ја водат земјата според начелата на денгизмот, дополнета со повторното заживување на кинескиот национализам во 1990-тите и негово неформално прифаќање како начело на партијата. Како дел од Џанговата оставнина, во 2003 г. партијата ги усвоила неговите „три претстави“ како идеолошки начела, каде се бара партијата да ги претставува (застапува) „напредните производни сили, прогресивната насока на кинеската култура и фундаменталните интереси на народот.“ Постојат различни толкувања за овие начела, меѓу кои и она со кое се дава легитимитет навлегувањето на олигарси во партијата.

Постојаната и исклучива насоченост кон економскиот развој довела до најразлични сериозни општествени проблеми. Раководството од „четвртото поколение“ предводено од Ху Ѓинтао и Вен Ѓабао стапило на сцената во 2003 г. со обид да го измени овој неповолен тренд со мешан пакет од економско-социјални мерки. Оваа нова идеологија подразбирала создавање на „социјалистичко складно општество“ преку концептот на научен развој.

Со текот на економската либерализација, моќта на партијата врз државата постепено се намалувала. Со сите меѓувремени измени, денешната КПК нема многу сличности со начелата на нејзините основачи. Во 2000-тите, партиското раководство ја разгледуало можноста за отфрлање на поимот „комунистичка“ од името на партијата, но решиле да не ја направат ваквата промена, плашејќи се дека ќе има одметнати политичари што ќе основаат нова комунистичка партија.^[23] Највеќето комунисти денес ја осудуваат КПК како капиталистичка. Особено спротивставени на нејзината политика се антиревизионистите и приврзаниците на Кинеската нова левица во рамките на самата партија.

КПК раководи со земјата во еднопартиски систем на управување, со тоа што постојат и други партии, кои одговараат на Одделението за работа со Обединетиот фронт и не се независни и опозициски. Опстојувањето на еднопартискиот систем се делумно должи на антиколонијалната и „народноослободителна“ историска улога на партијата, како и поради искуствата од масовните безредија и уништувања за време на Културната револуција, кога политичката клима била јасно спротивставена на партијата.^[23]

Тековно раководство

Членовите на Постојаниот комитет на Политбирото на ЦК на КПК се:

Бр.	Слика	Информации		Партиски функции	Функции
I [24]	Си Ѓинпинг	Име	Си Ѓинпинг	Генерален секретар на ЦК на КПК Претседател на Централниот воен комитет на КПК	Претседател на НР Кина Претседател на Централниот воен комитет на НР Кина
		Родно место	Сиченг, Пекинг
		Пратеник од	Шангај
		Членува од	22 октомври 2007
II [24]		Име	Ли Кеќанг	Партиски секретар на Државниот совет на НР Кина	Премиер на Државниот совет на НР Кина
		Родно место	Дингјуен, Анхуеј
		Пратеник од	Шандунг
		Членува од	22 октомври 2007
III [24]	Џанг Деѓанг	Име	Џанг Деѓанг	Партиски секретар на Постојаниот комитет на Националното народно собрание	Претседател на Постојаниот комитет на Националното народно собрание
		Родно место	Тајан, Љаонинг
		Пратеник од	Џеџанг
		Членува од	15 ноември 2012
IV [24]	Ји Џенгшенг	Име	Ји Џенгшенг	Партиски секретар на Националниот комитет на Народното политичко советодавно собрание	Претседател на Националниот комитет на Народното политичко советодавно собрание на Кина
		Родно место	Шаосјинг, Џеџанг
		Пратеник од	Хубеј
		Членува од	15 ноември 2012
V [24]	Лиу Јиншан	Име	Лиу Јиншан	Прворангиран Секретар на Секретаријат на ЦК на КПК Претседател на централната предводна комисија за изградба на духовна цивилизација Претседател на Централното партиско училиште на КПК
		Родно место	Бајрак Десен Тумед, Внатрешна Монголија
		Пратеник од	Внатрешна Монголија
		Членува од	15 ноември 2012
VI [24]	Ванг Чишан	Име	Ванг Чишан	Секретар на Централната комисија за дисциплинска инспекција
		Родно место	Тјанџен, Шанси
		Пратеник од	Пекинг
		Членува од	15 ноември 2012
VII [24]	Џанг Гаоли	Име	Џанг Гаоли	Заменик-партиски секретар на Државниот совет на НР Кина	Прв вицепремиер на Државнот совет на НР Кина
		Родно место	Џинџанг, Фуџен
		Пратеник од	Тјенѓин
		Членува од	15 ноември 2012

Членови на Политбирото на ЦК на КПК:

Членови на Политбирото на XX ЦК на Кинеската комунистичка партија^[25]

Име	Кинески	ЧС	Роден	ПЧ	Родно место	Образование	Бр. на функции	Нав.
Ванг Ји	王毅	нов	1953	1981	Пекинг	постдипл.	2 Партиска функција Директор, Служба на Централната комисија за надворешни работи Државна функција Министер за надворешни работи	[26]
Ванг Хунинг	王沪宁	стар	1955	1984	Шангај	постдипл.	1 Организациска функција Претседател, Национален комитет на Народниот политички консултативен совет	[27]
Динг Сјуесјанг	丁薛祥	стар	1962	1984	Ѓангсу	постдипл.	1 Државна функција Прворангиран вицепремиер на Кина	[28]
Јин Ли	尹力	нов	1962	1980	Шандунг	постдипл.	1 Партиска функција Секретар, Градски партиски комитет на Пекинг	[29]
Јуен Ѓаѓуен	袁家军	нов	1962	1992	Ѓилин	постдипл.	1 Партиска функција Секретар, Општински партиски комитет на Чунгќинг	[30]
Ли Ганѓе	李干杰	нов	1964	1984	Хунан	постдипл.	1 Партиска функција Началник, Организациско одделение на Централниот комитет на КПК	[31]
Ли Ќанг	李强	стар	1959	1983	Џеѓанг	постдипл.	8 Партиски функции Директор, Централна комисија за институционална организација Заменик-директор, Централна комисија за опсежно продлабочувачки реформи Заменик-директор, Централна комисија за финансиски и стопански работи Заменик-директор, Централна комисиија за киберпросторни работи Заменик-директор, Централна комисија за надворешни работи Водач, Централна предводечка група за климатски промени и намалување на издувните гасови Водач, Предводечка група за партиски членови при Државниот совет Државни функции Премиер, Државен совет на Кина	[32]
Ли Си	李希	стар	1956	1982	Гансу	постдипл.	2 Партиска функција Секретар, Постојан комитет на Централната комисија за дисциплинска инспекција Директор, Централна предводечка група за инспекциска работа	[33]
Ли Хунгџунг	李鸿忠	стар	1956	1976	Шенјанг	постдипл.	1 Државна функција Прв потпретседател, Постојан комитет на Националното народно собрание	[34]
Ли Шулеј	李书磊	нов	1964	1986	Хенан	постдипл.	1 Партиска функција Началник, Пропагандно одделение на Централниот комитет на КПК	[35]
Љу Гуоџунг	刘国中	нов	1962	1986	Хејлунгѓанг	постдипл.	1 Државна функција Четврторангиран вицепремиер на Државниот совет	[36]
Ма Сјингжуеј	马兴瑞	нов	1959	1988	Хејлунгѓанг	постдипл.	1 Партиска функција Секретар, Покраински партиски комитет на Синѓанг	[37]
Си Ѓинпинг	习近平	стар	1953	1974	Пекинг	постдипл.	11 Партиски функции Генерален секретар на Комунистичката партија на Кина Претседател, Национална безбедносна комисија на ЦК Претседател, Централна комисија за опсежно продлабочувачки реформи на ЦК Началник, Централна предводечка група за тајвански работи of на ЦК Началник, Централна предводечка група за финансова и стопанска работа на ЦК Началник, Централна предводечка група за мрежна безбедност и информатика на ЦК Воени функции Претседател, Централен воен комитет Врховен командант, Здружена оперативна команда на Централниот воен комитет на Армијата Началник, Предводечка група за национална безбедност и воени реформи на Централнит воен комитет Началник, Службна на Централниот обединет воено-цивилен комитет за развој Државни функции Претседател на Кина	[38]
Хе Вејдунг	何卫东	нов	1957	1978	Фуѓен	додипл.	2 Партиска функција Втор потпретседател, Централен воен комитет Државна функција Втор потпретседател, Централен воен комитет	[39]
Хе Лифенг	何立峰	нов	1955	1981	Гуангдунг	постдипл.	2 Партиска функција Директор, Централна комитет за финансиски и стопански работи Државна функција Второрангиран вицепремиер на Државниот совет	[40]
Хуанг Кунминг	黄坤明	стар	1956	1976	Фуѓен	постдипл.	1 Партиска функција Секретар, Покраински партиски комитет на Гуангдунг	[41]
Цај Ќи	蔡奇	стар	1955	1975	Фуѓен	постдипл.	3 Партиски функции Прв секретар, Секретаријат на Централниот комитет на КПК Директор, Главна служба на Централниот комитет на КПК Директор, Служба на Генералниот секретар на ЦК	[42]
Чен Венќинг	陈文清	нов	1960	1983	Сечуан	постдипл.	1 Партиска функција Секретар, Централна комисија за политички и правни работи	[43]
Чен Ѓининг	陈吉宁	нов	1964	1984	Љаонинг	постдипл.	1 Партиска функција Секретар, Општински партиски комитет на Шангај	[44]
Чен Минер	陈敏尔	стар	1960	1982	Џеѓанг	постдипл.	1 Партиска функција Секретар, Општински партиски комитет на Тјенѓин	[45]
Џанг Гуоќинг	张国清	нов	1964	1984	Хенан	постдипл.	1 Државна функција Треторангиран вицепремиер на Државниот совет	[46]
Џанг Јоусја	张又侠	стар	1950	1969	Пекинг	постдипл.	2 Партиска функција Прв потпретседател, Централен воен комитет Државна функција Прв потпреседател, Централен воен комитет	[47]
Џао Леѓи	赵乐际	стар	1957	1975	Шандунг	постдипл.	1 Државна функција Претседател, Постојан комитет на Националното народно собрание	[48]
Ши Тајфенг	石泰峰	нов	1956	1982	Шанси	постдипл.	2 Партиска функција Началник, Одделението за Обединетиот работнички фронт на Централниот комитет на КПК Организациска функција Потпреседател, Национален комитет на Народниот политички консултативен совет	[49]

Members of the Секретаријат на ЦК на КПК:

Водачи на партијата

Портрет на Мао Цетунг над влез во Забранетиот град.

Од 1921 до 1943 г. на чело на партијата стоел Генерален секретар на КПК:

• Чен Дусју (1921–1922 и 1925–1927)
• Чи Чубај (1927–1928)
• Сјанг Џунгфа (1928–1931)
• Ли Лисан (в.д., 1929–1930)
• Ванг Минг (в.д., (1931)
• Бо Гу, наречен и Чин Бангсјен (в.д., 1932–1935)
• Џанг Вентјен, наречен и Луо Фу (в.д., 1935–1943)

Во 1943 г. е создадена функцијата Претседател на КПК.

• Мао Цетунг (1943–1976)
• Хуа Гуофенг (1976–1981)
• Ху Јаобанг (1981–1982)

Во 1982 г. е укината функцијата „претседател“ и функцијата генерален секретар (која ја извршувало истото лице) повторно станала врховна.

• Ху Јаобанг (1982–1987)
• Џао Цејанг (1987–1989)
• Џанг Цемин (1989–2002)
• Ху Ѓинтао (2002-2012)
• Си Ѓинпинг (2012- )

Поврзано

• Политбиро на Комунистичката партија на Кина
• Централен комитет на Комунистичката партија на Кина
• Секретаријат на Комунистичката партија на Кина