Ланијакеја

Ланијакеја (хавајски: Laniakea - „неизмерни небеса“)^[2] — галактичко суперјато во кое е смстен Млечниот Пат и околу 100.000 други околни галаксии. Определено е во септември 2014 г. кога група астрономи како Р. Брент Тали од Хавајскиот универзитет, Елен Куртоа од Лионскиот универзитет, Јехуда Хофман од Еврејскиот универзитет во Ерусалим и Даниел Помаред од Париз-Сакле објавиле нов начин на определба на суперјатата според релативните брзини на галаксиите.^[3][4] Според новата определба, суперјатото Девица дотогаш сметано за месно влегува во Ланијакеја како нејзин крак.^{[5][6][7][8][9]}

Ланијакеја
Карта на суперјатото Ланијакеја и неговите составни галактички јата
Податоци од набљудување (епоха J2000)
Соѕвездија	Јужен Триаголник и Рамнило (Голем Привлекувач)
Ректасцензија	10ч 32м
Деклинација	−46° 00′
Најсјаен член	Млечен Пат (m –5,0)
Бр. на галаксии	100.000–150.000
Матична структура	Риби-Кит
Голема полуоска	520 милиони сг (159 Мпс) h−1 0,6780 ± 0,077 (H0 од „Планк“ 2013)
Црвено поместување	0,0708 (средиште)
Оддалеченост (сопатна)	250 милиони сг (77 Мпс) h−1 0,6780 ± 0,077 (Голем Привлекувач) (H0 од „Планк“ 2013)
Врзивна маса	1×1017[1] M☉
Други назнаки
Месно Суперјато, коплекс Ланијакеја

Карта на суперјата во блиската вселена. Ланијакеја е со жолто.

Видео со Ланијакеја и околните суперјата и галаксии во 3Д-претстава

Понатамошните изучувања укажуваат на тоа дека суперјатото Ланијакеја не е гравитациски врзано. Ова значи дека со време тоа ќе се растури, и нема да ја задржи својата необична густина во однос на околните подрачја.^[10]

Особености

Суперјатото Ланијакеја опфаќа околу 100.000 галаксии кои се протегаат 160 мегапарсеци (520 милиони светлосни години). Има приближна маса од 10¹⁷ сончеви маси или 100.000 пати поголема од нашата галаксија, што е речиси иста со масата на суперјатото Часовник.^[3] Има четири составни делови, кои порано се сметале за одделни суперјата:

• Девица, во која се наоѓа Млечниот Пат.
• Водна Змија-Кентаур
  • Голем Привлекувач, средишната гравитациска точка на Ланијакеја близу јатото Рамнило
  • Пумпин Ѕид, наречен и суперјато Водна Змија
  • Кентаур
• Паун-Индијанец
• Јужно Суперјато, со облаците Печка (S373), Златна Рипка и Еридан.^[11]

Најмасивни галактички јата во суперјатото Ланијакеја се Девица, Водна Змија, Кентаур, Ејбел 3565, Ејбел 3574, Ејбел 3521, Печка, Еридан и Рамнило. Сето суперјато се состои од 300 до 500 познати галактички јата и групи. Вистинскиот број може да е многу поголем бидејќи некои од нив ја патуваат по Зоната на избегнување, подрачје на небото прикриено од гас и прашина од галаксијата Млечен Пат, што ги прави невидливи.

Суперјатата се меѓу најголемите структури во вселената и имаат тешко одредливи граници, особено однатре. Во секое суперјато, највеќето галактички движења се насочени навнатре кон тежиштето. Во случајот на Ланијакеја, ова гравитациско жариште се нарекува Голем Привлекувач и влијае врз движењата на Месната Група на галаксии (во која е Млечниот Пат) си сите други во суперјатото. За разлика од нејзините составни јата, Ланијакеја не е гравитациски врзана и се предвидува дека ќе биде растргната од темна енергија.^[7]

Иако постоењето на суперјатото Ланијакеја е потврдено во 2014 г.^[3] предлогот за повразност на неколку суперјата е даден уште во 1980-тите. На пример, јужноафриканскиот астроном Тони Ферол во 1988 г. изјавил дека црвените поместувања укажуваат на сврзаност помеѓу суперјатаат Девица и Водна Змија-Кентаур.^[12]

Местоположба

Во околина на Ланијакеја се суперјатата Шеплиево, Херкул, Береникина Коса и Персеј Риби. Рабните граници помеѓу Ланијакеја и нив не биле јасно познати кога се определувала Ланијакеја.^[6] Оттогаш изучувањето на овие граници е мошне напреднато.^[13][14]

Самата Ланијакеја е составен дел на суперјатниот комплекс Риби-Кит, кој претставува галактичка нишка.

Поврзано

• Галактичко јато
• Галактичка нишка
• Месна Празнина — најблиската празнина
• Суперјато
• Празнина (астрономија)