Старословенска азбука

Старословенска азбука, црковнословенско писмо или поретко климентовица () или стара кирилица — писмо создадено за време на IX век за пишување на старословенскиот јазик. Азбуката била заснована на грчкото писмо и со тоа се заменила првата словенска азбука — глаголицата.

Старословенска азбука
Тип	азбука
Период	од ~ 893 г.
Правец на пишување	од лево кон десно
Јазици	старословенски, црковнословенски, стари варијанти на многу словенски јазици, вклуч. македонскиот
Сродни писма
Матични системи	египетски хиероглифи [1] феникиска азбука глаголица и грчка Старословенска азбука
Сродни системи	латиница коптска ерменска
ISO 15924
ISO 15924	Cyrs, 221 , ​Cyrillic (Old Church Slavonic variant)
Уникод
Уникоден опсег	U+0400 to U+04FF U+0500 to U+052F U+2DE0 to U+2DFF U+A640 to U+A69F
Оваа страница може да содржи фонетски симболи од меѓународната фонетска азбука (МФА).

Старословенската азбука на фреска на Св. Кирил и Методиј насликана на надворешниот ѕид на манастирот „Св. Јован Бигорски“.

Старословенската азбука била создадена во крајот на IX век. Една од теориите е дека таа била создадена за време на постоењето на Првото Бугарско Царство,^[2][3][4] најверојатно во 893-тата година на Црковно-народен собор, на кој биле присутни и дел од учениците на браќата Кирил и Методиј.^[5][6][7] Оваа азбука подоцна во историјата започнала да се нарекува како „кирилица“, во чест на Св. Кирил, мисионер кој заедно со својот брат, Методиј ја измислиле глаголицата - првата словенска азбука. Кирилицата во добар дел е заснована на грчкото писмо, но можат да се забележат и некои латински или хебрејски влијанија. Како официјално писмо, новата азбука прво ја прифатило Бугарското Царство, кога речиси истовремено монахот Црноризец Храбар го напишал трактатот За буквите, во кој детално се разработува оправданоста за постоење на посебно словенско писмо и во кој се брани словенската писменост. Ова се случило за време на владеењето на Симеон Велики, кој бил под силно византиско културно влијание. Самиот тој завршил Магнаурската школа во Цариград и бил дури нарекуван полугрк.

Македонската наука смета дека донесените одлуки на Преславскиот собор во 893 година и замената на глаголицата со писмо поблиску до грчкото, биле причината несогласните Климент и Наум да се повлечат од Преслав во тогашната покраина Кутмичевица, во денешна Република Македонија. Тука тие почнале да градат нов духовен и книжевен центар преку Охридската книжевна школа, а Климент ја обновил Брегалничката епископија. Како епископ тука тој го поставил својот кирилометодиев соученик Константин Презвитер — повлекувајќи го исто од Преслав.^[8] Во Бугарија се смета дека овие настани се случили со согласието на релевантните црковни и државни органи.

За време на следните векови, кирилицата се адаптирала на промените во говорниот јазик, развила регионални варијации за задоволување на локалните потреби и била предмет на академски реформи и политички декрети. Варијации на кирилицата се употребуваат како писма кај јазиците ширум источна Европа и Азија.

Азбуката

Буква	Уникод	Изворно име	Име (трансл.)	Име (МФА)	Предавање на македонски	МФА
	А а		azǔ	[aʒʌ]	а	[a]
	Б б		buky	[buki]	б	[b]
	В в		vědě	[vɛdi]	в	[v]
	Г г		glagoli	[glagoli]	г	[g]
	Д д		dobro	[dobro]	д	[d]
	Є є		estǐ	[iɛstɪ]	е	[ɛ]
	Ж ж		živěte	[ʒivɛtɛ], [ʒivjɛtɛ]	ж	[ʒ]
(ꙅꙅ), ꙃꙃ	Ѕ ѕ		dzělo	[ʣɛlo], [ʣjɛlo]	ѕ	[dz], [z]
ꙁꙁ,	З з		zeml’ja	[zemlja]	з	[z]
	И и		iže	[iʒɛ]	и	[i]
іі,	І і / Ї ї	/	i	[i]	и	[i]
	К к		kako	[kako]	к	[k]
	Л л		ljudije	[ljudijɛ]	л	[l]
	М м		mūslite	[muslitɛ]	м	[m]
	Н н		našǐ	[naʃɪ]	н	[n]
	О о		onǔ	[onʌ]	о	[o]
	П п		pokoi	[pokoj]	п	[p]
	Р р		rǐci	[rɪʦi]	р	[r]
	С с		slovo	[slovo]	с	[s]
	Т т		tvrǐdo	[tvrɪdo], [tfrɪdo]	т	[t]
,	Ѹ ѹ		ukǔ	[ukʌ]	у	[u]
	Ф ф		frǐtǔ	[frɪtʌ]	ф	[f]
	Х х		xěrǔ	[xɛrʌ]? [xjɛrʌ]?	х	[x]
	Ѡ ѡ		otǔ	[otʌ]	о	[oː]
	Ц ц		ci	[ʦi]	ц	[ʦ]
, 	Ч ч		červ	[ʧrɪvɪ]	ч	[ʧ]
	Ш ш		ša	[ʃa]	ш	[ʃ]
	Щ щ		šta	[ʃta]	шт, шч	[ʃt], [ʃʧ]
	Ъ ъ		jerǔ	[jɛrʌ]	'	[ʌ]
	Ы ы		jerū	[jɛry]	' + и	[y]
	Ь ь		jerǐ	[jɛrɪ]	ии	[ɪ]
	Ѣ ѣ		jatǐ	[jatɪ]	је	[jɛ]
	Ю ю		ju	[ju]	ју	[iu]
	Я я		ja	[ja]	jа	[ja]
	Ѧ ѧ		ęsǔ	[ɛ̃s]	е назално	[ɛ̃]
	Ѩ ѩ		jęsǔ	[jɛ̃s]	ј + е назално	[jɛ̃]
	Ѫ ѫ		ǫsǔ	[ɔ̃s]	о назално	[ɔ̃]
	Ѭ ѭ		jǫsǔ	[jɔ̃s]	ј + о назално	[jɔ̃]
	Ѯ ѯ		ksi	[k͡si]	кс	[k͡s]
	Ѱ ѱ		psi	[p͡si]	пс	[p͡s]
	Ѳ ѳ		fita	[fita]	меѓу т и ф (англ. „th“)	[t], [θ], [f]
,	Ѵ ѵ		ižica	[iʒiʦa]	и или в	[ɪ], [y]
	Ѥ ѥ		jeː	[jɛ]	ие	[iɛ]
ћћ	Ћ ћ		đerv, djerv	[ʤɛrv], [djɛrv]	ѓ, џ	[ʤ], [dj]
	Ѿ ѿ	o	otǔ	[otʌ]	от	[ot]
	Ҁ ҁ		kopa	[kopa]	копа

Броеви, дијакритики и интерпункција

Секоја буква имала и нумеричка вредност. Врз низа зборови се ставало т.н. титло кое укажувало на фактот дека тие букви треба да се сметаат за броеви.Видете кирилични броеви, Титло.

Неколку дијакритики, преземени од политонската грчка ортографија, исто така се употребувале (овие може да не се прикажуваат правилно кај секој интернет пребарувач; тие треба да бидат директно над буквцата, а не горе надесно)

Интерпункциски знаци:

• ·  ано телеја (U+0387), средна точка за одвојување на зборови
• ,  запирка (U+002C)
• .  точка (U+002E)
• ։  ерменска точка (U+0589), слична на две точки
• ჻  грузиски делник на параграфи (U+10FB)
• ⁖  триаголни две точки (U+2056, added in Unicode 4.1)
• ⁘  баклавични две точки (U+2058, added in Unicode 4.1)
• ⁙  пет точки (U+2059, added in Unicode 4.1)
• ;  грчки прашалник (U+037E), сличен на точка-запирка
• !  извичник (U+0021)