Јапонска Империја

Јапонската Империја (大日本帝国, Даи Нипон Текоку), позната и како Империја на Голема Јапонија, постоела од 1868 до 1947 година, период кој опфаќа значајни политички, економски, социјални и воени трансформации. Оваа ера започнува со Меиџи реставрацијата и завршува со поразот на Јапонија во Втората светска војна.

Empire of Japan 大日本帝國 Dai Nippon Teikoku or Dai Nihon Teikoku
Знаме Imperial Seal of Japan
Гесло:  (1868–1912) 五箇条の御誓文 Gokajō no Goseimon "The Oath in Five Articles"
Химна:  (1869–1945) 君が代 Kimigayo "His Imperial Majesty's Reign" [1][2][б 1] noicon
Местоположба на Japan
Главен град		Kyoto (1868–1869)[3] Tokyo City (1869–1943) Tokyo (1943–1947)
Најголем град		Tokyo City (1868–1943) Tokyo (1943–1947)
Службен јазик		Japanese
Признаени регионални јазици		Hokkien Mandarin Hakka Korean
Уредување		Unitary absolute monarchy (1868–1889)[4] Unitary parliamentary semi-constitutional monarchy (1889–1947)[5] under military occupation (1945–1947)
Законодавство		None (rule by decree) (1868–1871) House of Peers (1871–1889) Imperial Diet (since 1889)
Валута		Japanese yen Korean yen Taiwanese yen
а.	56.0 million lived in the naichi.[6]
б.	73.1 million lived in the naichi.[6]

Историски контекст

Пред формирањето на Јапонската Империја, Јапонија била феудално општество под власта на Токугава шогунатот (1603–1868). Ова бил период на релативна изолација (познат како сакоку), каде Јапонија имала ограничени контакти со надворешниот свет, освен со одредени трговци од Холандија и Кина. Шогунатот обезбедувал стабилност, но земјата заостанувала технолошки и економски во споредба со западните сили.

Во 1853 година, американскиот комодор Метју Пери пристигнал со „црните бродови“ и побарал од Јапонија да се отвори за трговија, заканувајќи се со воена сила. Ова ги разоткрило слабостите на шогунатот и предизвикало криза, што довело до незадоволство меѓу самураите и други влијателни групи. Овие настани го поставиле теренот за Меиџи реставрацијата.

Меиџи реставрација (1868–1912)

Меиџи реставрацијата, започната во 1868 година, го означила крајот на шогунатот и враќањето на власта на царот, конкретно царот Меиџи (владел од 1867 до 1912). Ова не било само политичка промена, туку и радикална трансформација на јапонското општество. Главните аспекти вклучуваат:

• Политички реформи: Феудалниот систем бил укинат, а Јапонија се трансформирала во централизирана држава. Во 1889 година бил донесен Меиџи уставот, кој воспоставил уставна монархија со парламент (Диета). Иако царот имал божествен статус, вистинската моќ често била во рацете на олигарсите (генро) и воените лидери.
• Економска модернизација: Јапонија брзо се индустријализирала. Владата инвестирала во железници, бродоградилишта, фабрики и телекомуникации. Западните технологии биле усвоени, а јапонските студенти и експерти биле испраќани во Европа и САД за да учат.
• Воена реформа: Самурајската класа била укината, а во 1873 година воведена е задолжителна воена служба. Јапонската армија била моделирана според пруската, а морнарицата според британската. Ова ја направило Јапонија регионална воена сила.
• Општествени промени: Образованието станало задолжително, а западните идеи и мода почнале да се шират. Сепак, традиционалните вредности, како шинтоизмот и почитувањето на царот, биле зајакнати за да се одржи националното единство.

Експанзија и милитаризам

По Меиџи реставрацијата, Јапонија почнала да се шири надвор од своите граници, мотивирана од желбата за ресурси, престиж и рамноправност со западните империјалистички сили.

• Прва кинеско-јапонска војна (1894–1895): Јапонија ја победила Кина и добила контрола над Тајван, делови од Манџурија и влијание во Кореја.
• Руско-јапонска војна (1904–1905): Јапонија изненадувачки ја победила Русија, што било првпат една азиска земја да победи европска сила. Како резултат, Јапонија добила контрола над јужна Манџурија и дел од Сахалин.
• Анексија на Кореја (1910): Јапонија официјално ја анектирала Кореја, воспоставувајќи брутална колонијална управа што траела до 1945 година.

Во текот на овој период, Јапонија се стремела да се докаже како рамноправна со западните сили, но често била третирана како инфериорна, што го зајакнало национализмот и милитаризмот.

Таишо и рана Шова ера (1912–1930)

По смртта на царот Меиџи, на власт дошел царот Таишо (1912–1926), а потоа царот Хирохито (Шова ера, 1926–1989). Во овој период, Јапонија доживеала краток период на либерална демократија (позната како „Таишо демократија“), но милитаризмот постепено ја презел контролата.

Во Првата светска војна (1914–1918) Јапонија се приклучила на сојузниците и зазела германски територии во Кина и Пацификот. Ова го зајакнало нејзиниот статус на голема сила. По војната, Јапонија се соочила со економски кризи, вклучувајќи ја Големата депресија во 1930-тите, што го зголемило незадоволството и поддршката за милитаристичките лидери. Воените лидери почнале да доминираат во политиката, промовирајќи идеологија на експанзија и национализам. Шинтоизмот бил користен за да се промовира идејата за божественоста на царот и супериорноста на јапонската нација.

Втората светска војна (1937–1945)

Втората светска војна во Азија

Јапонија влегла во агресивна фаза на експанзија во 1930-тите, мотивирана од потребата за ресурси (нафта, гума, метали) и идејата за „Голема источноазиска сфера на со-просперитет“.

По инцидентот кај мостот Марко Поло, Јапонија ја нападнала Кина, освојувајќи големи делови од земјата. Оваа војна била обележана со бруталности, како Масакрот во Нанкинг (1937).

Во 1940 година, Јапонија потпишала Троен пакт со Германија и Италија. Во декември 1941 година, Јапонија го нападнала Перл Харбор, влегувајќи во војна со САД и сојузниците. Јапонија брзо освоила територии во југоисточна Азија и Пацификот, вклучувајќи ги Филипините, Малезија и Индонезија. По поразите во битките кај Мидвеј (1942) и Гвадалканал, Јапонија почнала да губи територии. Сојузниците користеле стратегија на „скокање по острови“ за да се приближат до Јапонија. Во август 1945 година, САД фрлиле атомски бомби врз Хирошима и Нагасаки. По советската инвазија на Манџурија и овие бомбардирања, Јапонија се предала на 15 август 1945 година.

Крај на Јапонската Империја

По поразот во Втората светска војна, Јапонија била окупирана од сојузничките сили, предводени од САД, од 1945 до 1952 година. Клучните промени вклучуваат:

• Новиот устав (1947): Јапонија станала уставна монархија со демократски систем. Царот Хирохито бил лишен од божествениот статус и станал симбол на државата.
• Демилитаризација: Јапонската војска била распуштена, а новиот устав го забранил создавањето на вооружени сили за агресивни цели (Член 9).
• Економска и општествена обнова: Под окупација, Јапонија започнала економска реконструкција, што довело до „јапонското економско чудо“ во втората половина на 20 век.

Белешки

1. Modified version used in 1880–1945.