പാനമ

പനാമ (ഔദ്യോഗികമായി റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് പനാമ) മദ്ധ്യ അമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും തെക്ക് ഭാഗത്തുള്ള രാജ്യമാണ്. വടക്ക്-തെക്ക് അമേരിക്കകളെ തമ്മിൽ ബന്ധിപ്പിക്കുന്നത് ഈ രാജ്യമാണ്. വടക്ക്-പടിഞ്ഞാറ് കോസ്റ്റ റീക്ക, തെക്ക്-കിഴക്ക് കൊളംബിയ, വടക്ക് കരീബിയൻ കടൽ, തെക്ക് ശാന്തസമുദ്രം എന്നിവയുമായി അതിർത്തി പങ്കിടുന്നു. ഒരു അന്താരാഷ്ട്ര വാണിജ്യ കേന്ദ്രമാണ് ഈ രാജ്യം. ഗ്വാട്ടിമാലക്കും കോസ്റ്റ റീക്കക്കും പിന്നിലായി മദ്ധ്യ അമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും വലിയ മൂന്നാമത്തെ സമ്പദ് വ്യവസ്ഥയാണ് പനാമ. മദ്ധ്യഅമേരിക്കയിൽ വിഭവ ഉപഭോഗത്തിൽ ഒന്നാമതുള്ള രാജ്യവും പനാമയാണ്. പനാമ സിറ്റിയാണ് തലസ്ഥാനം. രാജ്യത്തെ 4 ദശലക്ഷത്തിലധികം നിവാസികളിൽ പകുതിയോളം പേർ താമസിക്കുന്ന മെട്രോപൊളിറ്റൻ പ്രദേശമാണിത്.^[4]

റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് പനാമ República de Panamá
Flag Coat of arms
ദേശീയ ആപ്തവാക്യം: "Pro Mundi Beneficio" (Latin) "ലോകനന്മയ്ക്ക് "
ദേശീയ ഗാനം: Himno Istmeño
തലസ്ഥാനം	പനാമ സിറ്റി
ഔദ്യോഗിക ഭാഷകൾ	സ്പാനിഷ്
Ethnic groups	68% Amerindian–Mestizo 15% White 10% Black 6% Amerindian 1% other
Demonym(s)	പാനാമേനിയൻ
സർക്കാർ	Unitary presidential constitutional republic
• പ്രസിഡണ്ട്	Ricardo Martinelli
• വൈസ് പ്രസിഡണ്ട്	Juan Carlos Varela
നിയമനിർമ്മാണസഭ	നാഷണൽ അസംബ്ലി
Independence
• from Spain	1821 നവംബർ 28
• from Colombia	1903 നവംബർ 3
വിസ്തീർണ്ണം
• മൊത്തം	75,517 കി.m2 (29,157 ച മൈ) (118)
• ജലം (%)	2.9
ജനസംഖ്യ
• 2013 ജനുവരി census	3,661,868
• Density	542/കിമീ2 (1,403.8/ച മൈ) (156)
ജിഡിപി (പിപിപി)	2012 estimate
• Total	$57.079 ബില്യൺ[1]
• പ്രതിശീർഷ	$15,616[1]
ജിഡിപി (നോമിനൽ)	2012 estimate
• ആകെ	$36.253 ബില്യൺ[1]
• പ്രതിശീർഷ	$9,526[1]
Gini (2009)	52[2] high inequality
HDI (2013)	0.780[3] high (60)
നാണയം	പനാമേനിയൻ ബൽബോവ യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഡോളർ (PAB, USD)
സമയമേഖല	UTC−5 (EST)
ഡ്രൈവ് ചെയ്യുന്നത്	വലതുവശം
ടെലിഫോൺ കോഡ്	+507
ഇന്റർനെറ്റ് TLD	.pa

പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ടിൽ സ്പാനിഷ് കോളനിവത്കരണത്തിന് മുമ്പ്, പനാമയിൽ നിരവധി വ്യത്യസ്ത തദ്ദേശീയ ഗോത്രങ്ങൾ അധിവസിച്ചിരുന്നു. 1821-ൽ ഇത് സ്പെയിനിൽ നിന്ന് വേർപിരിഞ്ഞ് ന്യൂവ ഗ്രാനഡ, ഇക്വഡോർ, വെനിസ്വേല എന്നിവയുടെ യൂണിയനായ ഗ്രാൻ കൊളംബിയ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ ചേർന്നു. 1831-ൽ ഗ്രാൻ കൊളംബിയ പിരിച്ചുവിട്ടതിനുശേഷം, പനാമയും ന്യൂവ ഗ്രാനഡയും കൊളംബിയ റിപ്പബ്ലിക്കായി മാറി. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളുടെ പിന്തുണയോടെ, 1903-ൽ പനാമ കൊളംബിയയിൽ നിന്ന് വേർപിരിഞ്ഞതോടെ 1904 നും 1914 നും ഇടയിൽ പനാമ കനാലിന്റെ നിർമ്മാണം യു.എസ്. ആർമി കോർപ്സ് ഓഫ് എഞ്ചിനീയർമാരെ പൂർത്തിയാക്കാൻ അനുവദിച്ചു. 1977 ലെ ടോറിജോസ്-കാർട്ടർ ഉടമ്പടികൾ പ്രകാരം 1999 ഡിസംബർ 31 ന് കനാൽ അമേരിക്കയിൽ നിന്ന് പനാമയുടെ ഉടമസ്ഥതയിലേയ്ക്ക് മാറ്റാൻ സമ്മതിച്ചു.^[5] ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശം ആദ്യമായി തിരിച്ചുനൽകിയത് 1979-ൽ ആയിരുന്നു.^[6]

പനാമയുടെ ജിഡിപിയുടെ ഒരു പ്രധാന ഭാഗം പ്രത്യേകിച്ച് പനാമ കനാൽ വിപുലീകരണ പദ്ധതിയിലൂടെ (2016 ൽ പൂർത്തിയായി) കനാലിന്റെ ശേഷി ഇരട്ടിയാക്കിയതിനുശേഷമുള്ള ടോളുകളിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനമാണ്. വാണിജ്യം, ബാങ്കിംഗ്, ടൂറിസം എന്നിവയാണ് മറ്റ് പ്രധാന സാമ്പത്തിക സ്രോതസുകൾ. ഉയർന്ന വരുമാനമുള്ള ഒരു സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയായി പനാമയെ കണക്കാക്കുന്നു.^[7] 2019-ൽ, മാനവ വികസന സൂചികയുടെ കാര്യത്തിൽ പനാമ ലോകത്ത് 57-ാം സ്ഥാനത്തായിരുന്നു. 2018-ൽ, വേൾഡ് ഇക്കണോമിക് ഫോറത്തിന്റെ ഗ്ലോബൽ കോംപറ്റിറ്റീവ്‌നെസ് ഇൻഡക്‌സ് പ്രകാരം, ലാറ്റിൻ അമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും മത്സരാധിഷ്ഠിതമായ ഏഴാമത്തെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയായിരുന്നു പനാമയിലേത്.^[8] 2024-ലെ ഗ്ലോബൽ ഇന്നൊവേഷൻ ഇൻഡെക്സിൽ പനാമ 82-ാം സ്ഥാനത്തായിരുന്നു.^[9] പനാമയുടെ ഭൂവിസ്തൃതിയുടെ ഏകദേശം 40 ശതമാനം വരുന്ന വനമേഖല, ഉഷ്ണമേഖലാ സസ്യങ്ങളും ജന്തുക്കളും സമൃദ്ധമായി കാണപ്പെടുന്ന ഒരു ആവാസ കേന്ദ്രമാണ് - അവയിൽ ചിലത് ഭൂമിയിൽ മറ്റൊരിടത്തും കാണപ്പെടുന്നില്ല.^[10]

ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെയും അതുപോലെതന്നെ ഓർഗനൈസേഷൻ ഓഫ് അമേരിക്കൻ സ്റ്റേറ്റ്സ്, ലാറ്റിൻ അമേരിക്ക ഇന്റഗ്രേഷൻ അസോസിയേഷൻ, ഗ്രൂപ്പ് ഓഫ് 77, വേൾഡ് ഹെൽത്ത് ഓർഗനൈസേഷൻ, നോൺ-അലൈൻഡ് മൂവ്മെന്റ് തുടങ്ങിയ മറ്റ് അന്താരാഷ്ട്ര സംഘടനകളുടെയും സ്ഥാപക അംഗമാണ് പനാമ.

പനാമ സിറ്റി

പനാമയുടെ തലസ്ഥാന നഗരമാണ് പനാമ സിറ്റി. പനാമ കനാലിന്റെ പസഫിക് സമുദ്ര പ്രവേശന കവാടത്തിനരികിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഈ നഗരമാണ് പനാമയുടെ രാഷ്ട്രീയ, സാമ്പത്തിക, സാംസ്കാരിക ഹൃദയം. മദ്ധ്യ അമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട സാമ്പത്തിക കേന്ദ്രങ്ങളിലൊന്നും പനാമ സിറ്റിയാണ്. ലാറ്റിനമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും ഉയരമുള്ള 10 കെട്ടിടങ്ങളിൽ എട്ടും പനാമ സിറ്റിയിലാണ്. 1519 ഓഗസ്റ്റ് 15 ന് സ്പാനിഷ് ഗവർണവറായ പെദ്രോ അറിയാസ് ഡി ആവില (ദാവില എന്നും അറിയപ്പെയുന്നു)യാണ് നഗരം സ്ഥാപിച്ചത്.സ്പാനിഷ് അധിനിവേശ കാലത്ത് സ്പാനിഷ് കോളനിയായ പെറുവിൽ നിന്ന് സ്വർണവും വെള്ളിയും സ്പെയിനിലേക്ക് കടത്തിക്കൊണ്ടു പോകാനുള്ള തുറമുഖമായിരുന്നു ഇവിടം. പഴയ പനാമ അഥവാ പനാമ ലാ വിയേഹ എന്ന ആ പഴയ നഗരത്തിന്റെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ ഇന്ന് ടൂറിസ്റ്റ് കേന്ദ്രമാണ്. യുനെസ്‌കോ 1997 ൽ ഇവിടം ലോകപൈതൃകമായി പ്രഖ്യാപിച്ചു.

ഗ്രറ്റർ പനാമസിറ്റി മെട്രോപ്പൊളിറ്റൻ ഏരിയയിലുള്ള ബൽബോവ ഷിപ്പിങ് വ്യവസായത്തിന്റെ കേന്ദ്രമാണ്. മധ്യ അമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും തിരക്കേറിയ വിമാനത്താവളമായ തൊക്കുമെൻ ഇന്റർനാഷണൽ എയർപോർട്ട് നഗരത്തിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. പനാമയുടെ ദേശീയ വിമാനസർവീസായ കോപ എയർലൈൻസിന്റെ ആസ്ഥാനം തൊക്കുമെനിലാണ്. യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി ഒഫ് പനാമ, ലാറ്റിന യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി അമേരിക്കയിലെ ഫ്ളോറിഡ സ്റ്റേറ്റ് യൂണിവേഴ്‌സിറ്റിയുടെ ഔട്ട്‌ലെറ്റ് ക്യാമ്പസ് എന്നിവയാണ് നഗരത്തിലെ പ്രധാന ഉന്നതവിദ്യാഭാസകേന്ദ്രങ്ങൾ. തിയട്രോ നാസിയോണൽ എന്ന ദേശീയ നാടകശാല, ഇന്റർ ഒഷ്യാനിക് കനാൽ മ്യൂസിയം, പ്രസിഡണ്ടിന്റെ ഔദ്യോഗിക വസതിയായ ഹെറോൺസ് പാലസ്, പ്ലാസാ കത്തീഡ്രൽ തുടങ്ങിയവയാണ് പ്രധാന ടൂറിസ്റ്റ് ആകർഷണകേന്ദ്രങ്ങൾ, പനാമകനാലിനു കുറുകെയുള്ള ബ്രിഡ്ജ് ഒഫ് അമേരിക്കാസ് എന്ന പാലം പ്രസിദ്ധമാണ്.

സമ്പദ്ഘടന

തന്ത്രപരമായ പ്രധാന്യമുള്ള കരയിടുക്ക് ആയതുകൊണ്ടുതന്നെ പനാമയുടെ സമ്പദ്ഘടന സേവനമേഖലയിലധിഷ്ഠിതമാണ്. ബാങ്കിങ്ങ്, വാണിജ്യം, ടൂറിസം എന്നിവയാണ് പ്രധാന സേവനമേഖലകൾ. മൊത്ത ആഭ്യന്തര ഉത്പാദനത്തിന്റെ 80 ശതമാനവും സേവനമേഖലയിൽ നിന്നാണ്. പനാമ കനാലും സൈനികത്താവളങ്ങളും യു.എസ്സിൽനിന്നും 2000 മുതൽ സ്വന്തമായതോടെ പുതിയ നിർമ്മാണപദ്ധതികൾ നടപ്പായി വരുന്നു. വമ്പൻ കപ്പലുകൾക്കു കടന്നുപോകാൻ സഹായിക്കുന്ന മൂന്നാമത്തെ ലോക്ക് കനാൽ നിർമ്മിക്കാനുള്ള പദ്ധതിക്ക് 2006 ഒക്ടോബർ 22 ന് ജനങ്ങൾ ഹിതപരിശോധനയിലൂടെ അംഗീകാരം നല്കി. 525 കോടി യു.എസ്. ഡോളറാണ് ഇതിന്റെ നിർമ്മാണത്തിനു പ്രതീക്ഷിക്കുന്നത്. 2006 ൽ പനാമിയൻ സമ്പദ്ഘടന 8% വളർച്ചാനിരക്കാണ് രേഖപ്പെടുത്തിയത്. ഔദ്യോഗിക നാണയം ബൽബോവയാണെങ്കിലും യു.എസ്. ഡോളറിനാണ് മേധാവിത്വം. പശ്ചിമാർധഗോളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സ്വതന്ത്രവ്യാപാരമേഖല പനാമയിലെ കൊളോണിലാണ്. 2006-ൽ രേഖപ്പെടുത്തിയ പണപ്പെരുപ്പം 2% ആണ്. 40% ജനങ്ങളും ദാരിദ്രരേഖയ്ക്കു താഴെയാണ്.