ശീതള

ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിൽ, പ്രത്യേകിച്ച് ഉത്തരേന്ത്യയിൽ വ്യാപകമായി ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു ഹിന്ദു ദേവതയാണ് സീതള (शीतला alalā) എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ശീതള (Sheetala).^[1]ദുർഗാദേവിയുടെ അവതാരമെന്ന നിലയിൽ വസൂരി, വ്രണങ്ങൾ, പിശാചുകൾ, പൊള്ളൽ പരു, രോഗങ്ങൾ എന്നിവ സുഖപ്പെടുത്തുന്നു. നിറങ്ങളുടെ ഉത്സവത്തിന് (ഹോളി) എട്ടാം ദിവസം, ശീതള അഷ്ടമിയിൽ ശീതള ദേവിയെ ആരാധിക്കുന്നു.

ശീതള ദേവി
വ്രണം, പിശാച്, പൊള്ളൽ പരു, രോഗങ്ങൾ എന്നിവയുടെ ദേവി
അറിയപ്പെടുന്നത്	ദേവി Adishakti പാർവതി
ആയുധങ്ങൾ	ചൂല്, ഫാൻ, വെള്ളം നിറഞ്ഞ കലം (medicinal water for cure for diseases)
ജീവിത പങ്കാളി	ശിവൻ
വാഹനം	കഴുത(javarasur)

സ്കന്ദപുരാണം പറയുന്നതനുസരിച്ച്, ദുർഗാദേവിക്കുവേണ്ടി ദേവന്മാർ ഒരു യജ്ഞം നടത്തിയപ്പോൾ, ആ തീയിൽ നിന്ന് കഴുതപ്പുറത്തിരുന്ന് ഒരു കലം, ഒരു വെള്ളി ചൂല് എന്നിവ കൈയ്യിൽ പിടിച്ച ശീതള ദേവി പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടു. ആ നിമിഷം, ശിവന്റെ വിയർപ്പിൽ നിന്ന് ലോകമെമ്പാടും രോഗം പരത്തിയ ജ്വരസുരൻ ജനിച്ചു. ശീതള ദേവി ലോകത്തെ രോഗത്തിൽ നിന്ന് മോചിപ്പിച്ചു. അന്നുമുതൽ ജ്വരസുര അവരുടെ ദാസനായി.

പേര്

ശീതള എന്നാൽ സംസ്കൃതത്തിൽ "തണുപ്പിക്കുന്നവൻ" എന്നാണ് അർത്ഥമാക്കുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ വിവിധ പേരുകളിൽ ശീതളയെ ആരാധിക്കുന്നു. ശീതളയെ മാ, മാതാ (‘അമ്മ’) എന്ന് വിളിക്കാറുണ്ട്. ഹിന്ദുക്കളും ബുദ്ധമതക്കാരും ഗോത്രവർഗക്കാരും ശീതളയെ ആരാധിക്കുന്നു. താന്ത്രിക, പുരാണ സാഹിത്യങ്ങളിൽ അവരെ പരാമർശിക്കുന്നു. പ്രാദേശിക ഭാഷകളിലെ ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ (ബംഗാളി പതിനേഴാം നൂറ്റാണ്ടിൽ മണിക്രാം ഗംഗോപാധ്യായ എഴുതിയ ‘മംഗളകവിതകൾ’ ശീതാല-മംഗൽ-കബ്യാസ്) അവരുടെ രൂപം അവരുടെ സ്ഥാനം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിന് കാരണമായി. ^[2]

ഉത്തരേന്ത്യയിലെ പ്രദേശങ്ങളിലാണ് ശീതള പ്രധാനമായും പ്രചാരത്തിലുള്ളത്. ചില പാരമ്പര്യങ്ങളിൽ ശിവന്റെ ഭാര്യയായ പാർവതിയുടെ ഒരു ഭാവം ആയി തിരിച്ചറിയുന്നു. ഒരു സീസണൽ ദേവതയായി (വസന്ത്, അതായത് വസന്തം) ശീതളയെ അമ്മ എന്ന് അഭിസംബോധന ചെയ്യുന്നു. കൂടാതെ താക്കുറാനി, ജാഗ്രാനി ('ലോക രാജ്ഞി'), കരുണാമയി ('കരുണ നിറഞ്ഞവൾ'), മംഗള (' ശുഭം '), ഭാഗവതി (' ദേവി '), ദയാമയി (' കൃപയും ദയയും നിറഞ്ഞവൾ ') എന്നും വിളിക്കുന്നു.^[3]ദക്ഷിണേന്ത്യയിൽ ശീതളയെ ദ്രാവിഡ ഭാഷ സംസാരിക്കുന്ന ആളുകൾ മാരിയമ്മൻ ദേവിയായി ആരാധിക്കുന്നു.

ഹരിയാന സംസ്ഥാനത്തിലെ ഗുഡ്ഗാവിൽ, ശീതളയെ കൃപിയായി (ഗുരു ദ്രോണാചാര്യന്റെ ഭാര്യ) കണക്കാക്കുന്നു. അവിടെ ഷീത്ല മാതാ മന്ദിർ ഗുഡ്ഗാവിൽ ശീതള ദേവിയെ ആരാധിക്കുന്നു.^[4]

ശീതള പൂജ

ശീതള ആരാധന സ്ത്രീകൾ മാത്രമാണ് നടത്തുന്നത് (ഇപ്പോൾ പുരുഷന്മാരും ചടങ്ങിൽ പങ്കെടുക്കുന്നു)[അവലംബം ആവശ്യമാണ്]. ശീതകാലത്തും വസന്തകാലത്തും വരണ്ട കാലങ്ങളിലാണ് അവളെ പ്രാഥമികമായി ആരാധിക്കുന്നത്, അത് ശീതലാ സതം എന്നറിയപ്പെടുന്നു. സീതാളയുടെ പൂജയ്ക്കായി ധാരാളം ആർട്ടി സംഗ്രഹങ്ങളും സ്തുതികളും ഉണ്ട്. അവയിൽ ചിലത് ശ്രീ ഷിത്ല മാതാ ചാലിസ, ശീതല മാ കി ആർതി, ശ്രീ ശീതല മാതാ അഷ്ടക് എന്നിവയാണ്.

പൊതുവായ വിശ്വാസമനുസരിച്ച്, പല കുടുംബങ്ങളും അഷ്ടമി/സപ്തമി ദിവസങ്ങളിൽ അടുപ്പ് കത്തിക്കുന്നില്ല, എല്ലാ ഭക്തരും പ്രസാദ രൂപത്തിൽ തണുത്ത ഭക്ഷണം (മുൻ രാത്രി പാകം ചെയ്തത്) സന്തോഷത്തോടെ കഴിക്കുന്നു. വസന്തം മങ്ങുകയും വേനൽക്കാലം അടുക്കുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ തണുത്ത ഭക്ഷണം ഒഴിവാക്കണം എന്നതാണ് ഇതിന് പിന്നിലെ ആശയം^[5]