Stevia

Rencana ini mengenai pemanis. Untuk tumbuhan stevia, sila lihat Stevia rebaudiana.

Stevia (/ˈstiːvɪə/, /ˈstiːvjə/ or /ˈstɛvɪə/)^[1][2][3] adalah pemanis dan pengganti gula yang diekstrak daripada daun spesies tumbuhan Stevia rebaudiana.

Steviol, blok binaan asas glikosida manis stevia.

Sebatian aktif stevia adalah steviol glikosida (terutamanya steviosida dan rebaudiosida), yang mempunyai sehingga 150 kali ganda kemanisan gula,^[4] are heat-stable, pH-stable, and not fermentable.^[5] Steviosida ini mempunyai kesan yang boleh diabaikan pada gula dalam darah, yang menjadikan stevia menarik kepada orang-orang diet karbohidrat yang dikawal. Rasa stevia ini mempunyai permulaan yang lebih perlahan dan tempoh yang lebih lama daripada gula, dan beberapa ekstrak mereka mungkin mempunyai rasa kesan pahit atau seperti likuoris pada kepekatan yang tinggi.

Status undang-undang ekstrak stevia sebagai bahan tambahan makanan dan makanan tambahan berbeza dari negara ke negara. Di Amerika Syarikat, stevia telah diharamkan pada tahun 1991 selepas kajian awal mendapati ia mungkin karsinogenik; selepas kajian tambahan, FDA meluluskan sesetengah ekstrak glikosida khusus untuk digunakan sebagai tambahan makanan pada 2008.^[6] Kesatuan Eropah telah meluluskan bahan tambahan stevia pada tahun 2011,^[7][8] dan di Jepun, stevia telah digunakan secara meluas sebagai pemanis selama beberapa dekad.^[9]

Sejarah

Penemuan

Stevia rebaudiana.

Tumbuhan Stevia rebaudiana telah digunakan untuk lebih daripada 1,500 tahun oleh Orang Guaraní Amerika Selatan, yang menggelarnya sebagai ka'a he'ê ("herba manis").^[10] Daun telah digunakan secara tradisi untuk beratus-ratus tahun di kedua-dua Brazil dan Paraguay untuk memaniskan teh tempatan dan ubat-ubatan, dan sebagai "ubat manis".^[10] Genus ini dinamakan sempena ahli botani dan doktor Sepanyol Petrus Jacobus Stevus (Pedro Jaime Esteve 1500–1556) seorang profesor botani di Universiti Valencia.^[11]

Ciri-ciri

Ciri paling unik mengenai Stevia ialah ia merupakan pemanis semula jadi yang tidak mengandungi kalori. Di percayai secara tradisional, stevia mengandungi sifar kalori, lemak, kolestrol, gula dan karbohidrat. Ekstrak stevia dikatakan 300 kali lebih manis dari gula biasa. Ciri ini telah menarik minat para pengkaji untuk menjalankan kajian terhadap Stevia. Kajian terhadap kandungan toksidnya, mendapati kandungan utama yang menyebabkan ia manis iaitu Steviosid tidak toksid. Ia juga didapati tidak menyebabkan mutasi sel, ia juga tidak memberi apa-apa kesan terhadap kesuburan. Walau bagaimanapun, terdapat konflik terhadap kajian kesuburan yang dikaitkan dengan Stevia. Satu kajian mendapati ia tidak memberi apa-apa kesan terhadap kesuburan, manakala satu kajian lain mendapati air yang diekstrak daripada daun stevia didapati menurunkan paras testostron dan bilangan sperma bila diuji pada tikus jantan.

Kajian

Steviol adalah blok binaan asas glikosida manis stevia.

Kajian saintis Brazil pada tahun 1991 mendapati Steviosid berkeupayaan untuk menurunkan tekanan darah pada tikus. Daripada penemuan ini, satu lagi ujian dilakukan pada tahun 2000. Kali ini subjeknya merupakan 106 orang berbangsa Cina (lelaki dan perempuan) yang mengalami penyakit darah tinggi. 60 subjek diberikan kapsul yang mengandungi 250mg steviosid 3 kali sehari. Pemeriksaan terhadap subjek dilakukan sebulan sekali selama satu tahun. Selepas 3 bulan, tekanan darah sistolik dan diastolik telah menurun dengan ketara dan kesannya berkekalan sepanjang tahun.^{[perlu rujukan]} Hasil dari kajian ini saintis merumuskan steviosid yang diambil secara oral adalah berkesan untuk menurunkan tekanan darah dan ia mungkin boleh dipertimbangkan sebagai bahan altenatif atau suplemen untuk pesakit darah tinggi. Satu kumpulan saintis lagi melakukan ujian terhadap kesan hipoglisemik glikosid yang terdapat dalam stevia. Mereka juga mengkaji kesan terhadap pengeluaran glukos terhadap glikosid, steviol, isosteviol dan glukosilsteviol. Steviol didapati tidak menghasilkan glukos. Pada tahun 2000 juga, para pengkaji di Denmark telah menjalankan satu kajian yang menunjukkan tindakan hipoglisemik in vitro yang dilakukan oleh steviosid dan steviol adalah hasil daripada keupayaan kedua-duanya menghasilkan insulin melalui tindakan terus terhadap sel-sel beta. Mereka merumuskan hasil kajian mendapati sebatian ini mungkin mempunyai potensi untuk menjadi agen anti-hipeglisemik dalam rawatan diabetes jenis 2.

Lihat juga

• Asteraceae, keluarga botani yang mengandungi Stevia
• Steviol glikosida, kimia yang bertanggungjawab untuk kemanisan
• Pengganti gula, penggunaan utama stevia
• Thaumatin, pemanis semula jadi, yang diperolehi daripada buah Afrika
• Miraculin, bahan yang mengubah persepsi makanan masam menjadi manis,.