လိင်စိတ်နိုးကြားမှု
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
လိင်စိတ်နိုးကြားမှု (Sexual arousal) သို့မဟုတ် လိင်စိတ်ထကြွမှု (sexual excitement ဟုလည်းသိကြသည်) သည် လိင်ဆက်ဆံရန် ပြင်ဆင်သည့်အနေဖြင့် သို့မဟုတ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှုများကို ခံစားရသည့်အခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုများကို ဖော်ပြသည်။
လိင်ဆက်ဆံရန် ပြင်ဆင်သည့်အနေဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်နှင့် စိတ်တွင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုများစွာ ဖြစ်ပေါ်လာပြီး၊ လိင်ဆက်ဆံနေစဉ်အတွင်း ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေသည်။ အမျိုးသားများတွင် လိင်စိတ်နိုးကြားမှုသည် လိင်တံ ထောင်မတ်ခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး၊ အမျိုးသမီးများတွင် လိင်စိတ်နိုးကြားမှုသည် နို့သီးခေါင်းများ၊ မိန်းမကိုယ်အစေ့ (clitoris)၊ မိန်းမကိုယ်နံရံများနှင့် မိန်းမကိုယ်မှ အရည်ထွက်ခြင်းကဲ့သို့သော လိင်ဆိုင်ရာ တစ်ရှူးများ ဖောင်းပွခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။[၁]
စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှုများနှင့် ထိတွေ့မှုကဲ့သို့သော ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှုများ၊ နှင့် ဟော်မုန်းများ၏ အတွင်းပိုင်း အပြောင်းအလဲများသည် လိင်စိတ်နိုးကြားမှုကို လွှမ်းမိုးနိုင်သည်။ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုတွင် အဆင့်များစွာရှိပြီး စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နိုးကြားမှုနှင့် ၎င်းနှင့်အတူပါလာသော ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲမှုများထက် ကျော်လွန်သော အမှန်တကယ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုတစ်စုံတစ်ရာကို မဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါ။ လုံလောက်သော လိင်ဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှုများရရှိပါက၊ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုသည် အထွတ်အထိပ်သို့ရောက်ရှိချိန်တွင် လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းသို့ ရောက်ရှိသည်။
Remove ads
ကာမစိတ်ကြွစေသော လှုံ့ဆော်မှုများ
အခြေအနေပေါ်မူတည်၍ လူတစ်ဦးသည် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာအမျိုးမျိုးဖြင့် လိင်စိတ်နိုးကြားလာနိုင်သည်။ လူတစ်ဦးသည် အခြားသူတစ်ဦးကြောင့်ဖြစ်စေ၊ ထိုသူ၏ တိကျသောအသွင်အပြင်များကြောင့်ဖြစ်စေ၊ သို့မဟုတ် လူမဟုတ်သော အရာဝတ္ထုတစ်ခုခုကြောင့်ဖြစ်စေ လိင်စိတ်နိုးကြားနိုင်သည်။ လိင်အာရုံခံစားမှုရှိသော နေရာတစ်ခုကို ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်ခြင်း သို့မဟုတ် ရှေ့ပြေးကစားမှုများသည် အထူးသဖြင့် မကြာမီ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုခုကို မျှော်လင့်ထားပါက လိင်စိတ်နိုးကြားမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုကို ရိုမန်တစ်ဆန်သော ပတ်ဝန်းကျင်၊ တေးဂီတ သို့မဟုတ် အခြားသော သာယာငြိမ့်ညောင်းသော အခြေအနေများက အထောက်အကူပြုနိုင်သည်။ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုသည် ညစ်ညမ်းရုပ်ပုံများ သို့မဟုတ် အခြားသော လိင်ဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများမှလည်း ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုအတွက် ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော လှုံ့ဆော်မှုများသည် လူတစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး မတူညီကြသလို၊ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုအဆင့်သည်လည်း အချိန်တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မတူညီနိုင်ပါ။
လှုံ့ဆော်မှုများကို ပါဝင်သော အာရုံပေါ် မူတည်၍ အမျိုးအစားခွဲခြားနိုင်ပြီး အထိအတွေ့၊ အမြင်အာရုံနှင့် အနံ့အာရုံတို့ ပါဝင်သည်။ အကြားအာရုံဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှုများလည်း ဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့ကို အခြားသုံးခုထက် အခန်းကဏ္ဍတွင် အများအားဖြင့် ဒုတိယအဆင့်ဟု သတ်မှတ်ကြသည်။ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သော ကာမစိတ်ကြွစေသော လှုံ့ဆော်မှုများတွင် စကားပြောဆိုခြင်း၊ စာဖတ်ခြင်း၊ ရုပ်ရှင်များ သို့မဟုတ် ပုံများ၊ သို့မဟုတ် အနံ့ သို့မဟုတ် ပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခုခု ပါဝင်နိုင်ပြီး၊ ၎င်းတို့အားလုံးသည် လူတစ်ဦးတွင် ကာမဂုဏ်ဆိုင်ရာ အတွေးများနှင့် အမှတ်တရများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ သင့်လျော်သော အခြေအနေတွင်၊ ၎င်းတို့သည် လူတစ်ဦးအား နမ်းရှုံ့ခြင်း၊ ပွေ့ဖက်ခြင်းနှင့် လိင်အာရုံခံစားမှုရှိသော နေရာတစ်ခုကို ပွတ်သပ်ခြင်းအပါအဝင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိတွေ့မှုကို တောင့်တလာစေနိုင်သည်။ ၎င်းသည် လူတစ်ဦးအား ရင်သား၊ နို့သီးခေါင်း၊ တင်ပါး သို့မဟုတ် လိင်အင်္ဂါများကို တိုက်ရိုက် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှုနှင့် နောက်ထပ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများကို တောင့်တစေနိုင်သည်။
ကာမစိတ်ကြွစေသော လှုံ့ဆော်မှုများသည် နောက်ပိုင်းတွင် လိင်စိတ်ဝင်စားမှု၏ အရာဝတ္ထုနှင့် မသက်ဆိုင်သော အရင်းအမြစ်တစ်ခုမှ စတင်နိုင်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ လူအများအပြားသည် ကိုယ်လုံးတီး၊ ကာမရသစာပေ သို့မဟုတ် ညစ်ညမ်းရုပ်ပုံများကို လိင်စိတ်ကြွစေသည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။[၂] ၎င်းသည် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုဖြင့် ကျေနပ်စေသော ယေဘုယျ လိင်စိတ်ဝင်စားမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုကို အရာဝတ္ထုများအသုံးပြုခြင်းဖြင့် ရရှိခြင်း သို့မဟုတ် ၎င်းအပေါ် မူတည်ခြင်းကို လိင်စိတ်ဆန္ဒ (sexual fetishism) သို့မဟုတ် အချို့ကိစ္စများတွင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လွဲမှားမှု (paraphilia) ဟုခေါ်သည်။
အမျိုးသမီးများသည် လိင်စိတ်နိုးကြားမှုရရှိရန် အချိန်ပိုလိုအပ်သည်ဟူသော အများလက်ခံယုံကြည်မှုတစ်ခုရှိသည်။ သို့သော်လည်း၊ မကြာသေးမီက သိပ္ပံဆိုင်ရာ သုတေသနပြုချက်များအရ အမျိုးသားများနှင့် အမျိုးသမီးများ လုံးဝနိုးကြားလာရန် လိုအပ်သောအချိန်တွင် သိသာထင်ရှားသော ကွာခြားမှုမရှိကြောင်း ပြသခဲ့သည်။ မွန်ထရီရယ်ရှိ McGill University Health Centre မှ သိပ္ပံပညာရှင်များသည် လိင်အင်္ဂါတဝိုက်ရှိ အခြေခံအပူချိန်ပြောင်းလဲမှုကို မှတ်တမ်းတင်ရန်အတွက် အပူပုံရိပ်ဖမ်းနည်းကို အသုံးပြု၍ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုအတွက် လိုအပ်သောအချိန်ကို သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ သုတေသီများသည် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရှင်းလင်းပြတ်သားသော ရုပ်ရှင်များ သို့မဟုတ် ပုံများကို ကြည့်ရှုနေစဉ် လူတစ်ဦးချင်းစီ လိင်စိတ်နိုးကြားမှု၏ အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိရန် လိုအပ်သောအချိန်ကို လေ့လာခဲ့ပြီး၊ ပျမ်းမျှအားဖြင့် အမျိုးသမီးများနှင့် အမျိုးသားများသည် လိင်စိတ်နိုးကြားမှုအတွက် အချိန်တူညီစွာပင် မိနစ် ၁၀ ခန့် ကြာကြောင်း ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။[၃] ရှေ့ပြေးကစားမှုအတွက် လိုအပ်သောအချိန်သည် တစ်ဦးချင်းစီအပေါ် အလွန်မူတည်ပြီး အခြေအနေပေါ် မူတည်၍ အချိန်တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ကွဲပြားခြားနားသည်။[၃]
တိရစ္ဆာန်များစွာနှင့်မတူဘဲ လူသားများတွင် မျိုးပွားရာသီမရှိဘဲ နှစ်စဉ် လိင်စိတ်နိုးကြားနိုင်စွမ်းရှိသည်။
ရောဂါများ
သာမန်အားဖြင့် လိင်စိတ်နိုးကြားမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သော အခြေအနေတစ်ခုတွင် လူတစ်ဦးသည် လိင်စိတ်မနိုးကြားနိုင်ဘဲ၊ ထိုသို့မနိုးကြားနိုင်ခြင်းသည် အမြဲတစေဖြစ်နေပါက၊ ၎င်းသည် လိင်စိတ်နိုးကြားမှု မမှန်ခြင်း သို့မဟုတ် လိင်ဆန္ဒနည်းသော ရောဂါကို ညွှန်ပြနိုင်သည်။ လူတစ်ဦး လိင်စိတ်မနိုးကြားနိုင်ရသည့် အကြောင်းရင်းများစွာရှိပြီး၊ စိတ်ကျရောဂါကဲ့သို့သော စိတ်ရောဂါ၊ မူးယစ်ဆေးဝါးသုံးစွဲမှု သို့မဟုတ် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေတစ်ခုခု ပါဝင်နိုင်သည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် သို့မဟုတ် လက်ရှိလက်တွဲဖော်အတွက် လိင်ဆန္ဒနည်းပါးခြင်းလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ လူတစ်ဦးသည် အမြဲတမ်း လိင်ဆန္ဒမရှိခြင်း သို့မဟုတ် နည်းပါးခြင်းဖြစ်နိုင်သည် သို့မဟုတ် ဆန္ဒမရှိခြင်းသည် နောက်ပိုင်းဘဝတွင် စတင်ခဲ့ခြင်းလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။
ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့်၊ လူတစ်ဦးသည် ယဉ်ကျေးမှု သို့မဟုတ် မျှော်လင့်ထားသော ဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ လိင်ဆန္ဒပြင်းထန်ခြင်း သို့မဟုတ် အလိုအလျောက်၊ အမြဲတစေနှင့် ထိန်းချုပ်မရသော လိင်စိတ်နိုးကြားမှုနှင့် နိုးကြားမှုနှင့်ဆက်စပ်သော ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေသော အမြဲတစေ လိင်အင်္ဂါနိုးကြားမှုရောဂါ (persistent genital arousal disorder) ကို ခံစားနေရနိုင်သည်။
Remove ads
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုများ
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာတုံ့ပြန်မှုများ
လိင်စိတ်နိုးကြားမှုသည် အထူးသဖြင့် လိင်အင်္ဂါများတွင် အမျိုးမျိုးသော ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အမျိုးသားများတွင် လိင်စိတ်နိုးကြားမှုကို သွေးသည် corpus cavernosum ကို ပြည့်စေသောအခါ လိင်တံဖောင်းကားလာပြီး ထောင်မတ်လာခြင်း ဖြစ်စေသည်။ ၎င်းသည် အမျိုးသားများတွင် လိင်စိတ်နိုးကြားမှု၏ အထင်ရှားဆုံးနှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရဆုံး လက္ခဏာဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီးများတွင် လိင်စိတ်နိုးကြားမှုသည် မိန်းမကိုယ်အစေ့ နှင့် ကျန်ရှိသော မိန်းမကိုယ်အပြင်ဘက်အစိတ်အပိုင်းများ (vulva) သို့ သွေးစီးဆင်းမှု တိုးလာခြင်းအပြင် မိန်းမကိုယ်နံရံများမှတဆင့် စိုစွတ်မှု စိမ့်ထွက်ခြင်း (vaginal transudation) ကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး၊ ၎င်းသည် ချောဆီအဖြစ် လုပ်ဆောင်သည်။ ကျားမ နှစ်ဦးစလုံးတွင် မျက်ဝန်းသူငယ်အိမ် ကျယ်လာခြင်းသည် လိင်စိတ်နိုးကြားမှုအပေါ် မထိန်းချုပ်နိုင်သော ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။[၄] သို့သော်လည်း၊ မျက်ဝန်းသူငယ်အိမ် မည်မျှအထိ ကျယ်လာသည်ဆိုသည်မှာ တစ်ဦးချင်းစီအလိုက် ကွဲပြားခြားနားသကဲ့သို့၊ အမြင့်ဆုံး မျက်ဝန်းသူငယ်အိမ် ကျယ်လာသည့် ဒီဂရီလည်း ကွဲပြားခြားနားသည်။[၅][၆]
အမျိုးသားများ
အမျိုးသား လိင်စိတ်နိုးကြားမှုတွင် လိင်တံ ထောင်မတ်ခြင်းနှင့် ဆက်စပ်သည်ဟု မှတ်ယူခြင်းသည် ပုံမှန်ဖြစ်သည်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှု သို့မဟုတ် နှစ်မျိုးလုံးသည် သွေးကြောများကျယ်လာခြင်းနှင့် သွေးစီးဆင်းမှု တိုးလာခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး လိင်တံတလျောက် တည်ရှိသော ပျော့ပျောင်းသည့် နေရာသုံးခု (corpora cavernosa နှစ်ခုနှင့် corpus spongiosum) ကို သွေးဖြင့် ပြည့်စေသည်။ လိင်တံသည် ကြီးလာပြီး တင်းမာလာကာ ကပ်ပယ်အိတ်၏ အရေပြားသည် တင်းလာပြီး ဝှေးစေ့များသည် အပေါ်သို့ တင်းကပ်လာသည်။[၇] သို့သော်လည်း လိင်တံထောင်မတ်ခြင်းနှင့် လိင်စိတ်နိုးကြားခြင်းကြား ဆက်စပ်မှုသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု တိုက်ရိုက်မသက်ဆိုင်ပါ။[၈] အသက်လေးဆယ်ကျော်လွန်ပြီးနောက် အမျိုးသားအချို့က ၎င်းတို့ လိင်စိတ်နိုးကြားနေချိန်တွင် အမြဲတမ်း လိင်တံမထောင်မတ်ကြောင်း ပြောပြကြသည်။[၉] အလားတူပင် အမျိုးသား လိင်တံထောင်မတ်ခြင်းသည် သတိရှိရှိ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုမရှိဘဲ သို့မဟုတ် အခြားလှုံ့ဆော်မှု (ဥပမာ- အိပ်ယာခင်းနှင့် ပွတ်တိုက်ခြင်း) ကြောင့် အိပ်နေစဉ် လိင်တံထောင်မတ်ခြင်းဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ လူငယ်တစ်ဦး သို့မဟုတ် လိင်ဆန္ဒအားကောင်းသူတစ်ဦးသည် ဖြတ်သွားဖြတ်လာသူကို မြင်ရုံမျှဖြင့် သို့မဟုတ် ခဏတာ အတွေးတစ်ခုကြောင့် လိင်တံထောင်မတ်နိုင်လောက်အောင် လိင်စိတ်နိုးကြားမှုကို ခံစားရနိုင်သည်။[၁၀]
လိင်စိတ်နိုးကြားမှုနှင့် လှုံ့ဆော်မှုများ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်လာသည်နှင့်အမျှ ထောင်မတ်နေသော လိင်တံ၏ထိပ်သည် ပိုမိုပြန့်ကားလာနိုင်ပြီး၊ လိင်အင်္ဂါများတွင် သွေးများပိုမိုပြည့်လာသည်နှင့်အမျှ ၎င်းတို့၏ အရောင်သည် ရင့်လာကာ ဝှေးစေ့များသည် ၅၀% အထိ ပိုမိုကြီးလာနိုင်သည်။ ဝှေးစေ့များ ဆက်လက်မြင့်တက်လာသည်နှင့်အမျှ ၎င်းတို့ပတ်လည်နှင့် perineum တွင် နွေးထွေးသော ခံစားမှုတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။ နောက်ထပ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှုများကြောင့် ၎င်းတို့၏ နှလုံးခုန်နှုန်း မြင့်တက်လာပြီး သွေးဖိအား မြင့်တက်လာကာ အသက်ရှူနှုန်း မြန်လာသည်။[၇] လိင်အင်္ဂါနှင့် အခြားနေရာများတွင် သွေးစီးဆင်းမှု တိုးလာခြင်းသည် အမျိုးသားအချို့တွင် လိင်စိတ်ကြောင့် မျက်နှာနီမြန်းခြင်း (sex flush) ကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။
လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှုများ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေသည်နှင့်အမျှ လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းသို့ ရောက်ရှိခြင်းစတင်လာပြီး၊ ထိုအချိန်တွင် တင်ပါးဆုံကြမ်းပြင်၏ ကြွက်သားများ၊ ဝှေးစေ့များနှင့် ဆီးကျိတ်ကြားရှိ vasa deferentia၊ seminal vesicles နှင့် ဆီးကျိတ်ကိုယ်တိုင်သည် သုက်ပိုးနှင့် သုက်ရည်များကို လိင်တံအတွင်းရှိ ဆီးလမ်းကြောင်းထဲသို့ တွန်းပို့သည့်ပုံစံဖြင့် ကျုံ့လာနိုင်သည်။ ဤအရာ စတင်ပြီးသည်နှင့် အမျိုးသားသည် နောက်ထပ် လှုံ့ဆော်မှုရှိသည်ဖြစ်စေ၊ မရှိသည်ဖြစ်စေ သုက်လွှတ်ခြင်းနှင့် လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းသို့ အပြည့်အဝ ရောက်ရှိနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။
အလားတူပင် လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းသို့မရောက်ရှိမီ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှု ရပ်တန့်သွားပါက၊ သွေးကြောများကျယ်လာခြင်းအပါအဝင် လှုံ့ဆော်မှု၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများသည် ခဏတာအတွင်း လျော့ပါးသွားလိမ့်မည်။ လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းသို့ မရောက်ရှိဘဲ သုက်မလွှတ်ဘဲ ထပ်ခါထပ်ခါ သို့မဟုတ် ကြာရှည်စွာ လှုံ့ဆော်ခြင်းသည် ဝှေးစေ့များတွင် မသက်မသာ ခံစားရခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။
သုက်လွှတ်ပြီးနောက် အမျိုးသားများသည် လိင်တံပျော့သွားခြင်း၊ လိင်စိတ်ကြောင့် မျက်နှာနီမြန်းခြင်း လျော့ပါးသွားခြင်း၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှု လျော့နည်းသွားခြင်းနှင့် နျူရိုဟော်မုန်း အောက်ဆီတိုဆင် နှင့် ပရိုလက်တင် တို့ကြောင့်ဖြစ်သော လျှော့ချခြင်းခံစားမှုတို့ဖြင့် ပြန်လည်သက်သာရာရချိန် (refractory period) ကို ခံစားရလေ့ရှိသည်။[၁၁] ပြန်လည်သက်သာရာရချိန်၏ ပြင်းထန်မှုနှင့် ကြာချိန်သည် အလွန်စိတ်ထကြွဖွယ်ကောင်းသော အခြေအနေတွင် အလွန်စိတ်ထကြွနေသော လူငယ်တစ်ဦးတွင် အလွန်တိုတောင်းနိုင်ပြီး၊ လိင်တံပျော့သွားသည်ကိုပင် သတိမထားမိနိုင်လောက်အောင် ဖြစ်နိုင်သည်။ အလယ်အလတ်နှင့် အသက်ကြီးသူများတွင် နာရီအနည်းငယ် သို့မဟုတ် ရက်အနည်းငယ်အထိ ကြာရှည်နိုင်သည်။[၇]
အမျိုးသမီးများ
အမျိုးသမီး ခန္ဓာကိုယ်တွင် လိင်စိတ်နိုးကြားမှု စတင်ခြင်းကို မိန်းမကိုယ်မှ အရည်ထွက်ခြင်း (စိုစွတ်ခြင်း; သို့သော် ၎င်းသည် ရောဂါပိုးဝင်ခြင်း သို့မဟုတ် မျိုးဥထွက်ချိန်အနီးတစ်ဝိုက်တွင် သားအိမ်ခေါင်းမှ ချွဲကျိသောအရည် ထွက်ခြင်းကြောင့် လိင်စိတ်နိုးကြားမှုမရှိဘဲ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်)၊ မိန်းမကိုယ်အပြင်ဘက်အစိတ်အပိုင်းများ (vulva) ဖောင်းကားလာခြင်းနှင့် သွေးကြောများ ပြည့်လာခြင်း၊ နှင့် မိန်းမကိုယ်အတွင်းပိုင်း ရှည်လာခြင်းနှင့် ကျယ်လာခြင်းတို့ဖြစ်ပေါ်လာသည်။[၁၂]
နောက်ထပ် လှုံ့ဆော်မှုသည် မိန်းမကိုယ်မှ အရည်ပိုမိုထွက်ခြင်းနှင့် မိန်းမကိုယ်အစေ့နှင့် မိန်းမကိုယ်အပြင်ဘက်နှုတ်ခမ်းသား (labia) များ ပိုမိုဖောင်းကားလာခြင်းအပြင် သွေးစီးဆင်းမှု တိုးလာခြင်းကြောင့် ဤနေရာများရှိ အရေပြား၏ နီရဲခြင်း သို့မဟုတ် အရောင်ရင့်လာခြင်းတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ မိန်းမကိုယ်၏ အတွင်းပိုင်းပုံသဏ္ဍာန်နှင့် တင်ပါးဆုံတွင်းရှိ သားအိမ်၏ တည်နေရာအပါအဝင် အတွင်းအင်္ဂါများတွင်လည်း နောက်ထပ်ပြောင်းလဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်သည်။[၁၂] အခြားပြောင်းလဲမှုများတွင် နှလုံးခုန်နှုန်း မြင့်တက်လာခြင်းအပြင် သွေးဖိအား မြင့်တက်လာခြင်း၊ ပူနွေးလာခြင်းနှင့် မျက်နှာနီမြန်းလာခြင်းနှင့် တုန်ယင်ခြင်းတို့ကို ခံစားရခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။[၁၃] လိင်စိတ်ကြောင့် မျက်နှာနီမြန်းခြင်းသည် ရင်ဘတ်နှင့် ခန္ဓာကိုယ်အပေါ်ပိုင်းအထိ ပျံ့နှံ့သွားနိုင်သည်။
လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှု ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေပါက လိင်စိတ်နိုးကြားမှုသည် လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းသို့ ရောက်ရှိသွားနိုင်သည်။ လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းသို့ ရောက်ရှိပြီးနောက် အမျိုးသမီးအချို့သည် နောက်ထပ် လှုံ့ဆော်မှုကို မလိုလားကြဘဲ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုသည် လျင်မြန်စွာ လျော့ပါးသွားသည်။ လိင်စိတ်ထကြွမှုကို ဆက်လက်ထိန်းထားရန်နှင့် လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းတစ်ခုမှ နောက်ထပ်လှုံ့ဆော်မှုသို့ ရွေ့လျားရန်နှင့် ဒုတိယနှင့် နောက်ဆက်တွဲ လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းများသို့ ဦးတည်နိုင်သော လိင်စိတ်နိုးကြားမှုအခြေအနေကို ထိန်းသိမ်းရန် သို့မဟုတ် ပြန်လည်ရရှိရန်အတွက် အကြံပြုချက်များကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။[၁၄] အမျိုးသမီးအချို့သည် ထိုသို့သော လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းများစွာကို အလိုအလျောက် ခံစားခဲ့ရသည်။
ငယ်ရွယ်သော အမျိုးသမီးများသည် လိင်စိတ်အလွယ်တကူ နိုးကြားလာနိုင်ပြီး သင့်လျော်သော အခြေအနေတွင် သင့်လျော်သော လှုံ့ဆော်မှုဖြင့် အတော်လေး လျင်မြန်စွာ လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းသို့ ရောက်ရှိနိုင်သော်လည်း၊ အသက်အရွယ်ရလာသည်နှင့်အမျှ အမျိုးသမီးများ၏ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုနှင့် တုံ့ပြန်မှုများတွင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲမှုများ ရှိလာသည်။ သက်ကြီးရွယ်အို အမျိုးသမီးများသည် မိန်းမကိုယ်မှ အရည်ထွက်မှုနည်းပါးလာပြီး လေ့လာမှုများအရ အသက် ၄၀ ကျော်နှင့် သွေးဆုံးပြီး အမျိုးသမီးများတွင် ကျေနပ်မှုဒီဂရီ၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုအကြိမ်ရေ၊ ဆန္ဒ၊ လိင်ဆိုင်ရာ အတွေးများနှင့် စိတ်ကူးယဉ်မှုများ၊ လိင်စိတ်နိုးကြားမှု၊ လိင်နှင့်ပတ်သက်သော ယုံကြည်ချက်များနှင့် သဘောထားများ၊ နာကျင်မှုနှင့် လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းသို့ ရောက်ရှိနိုင်စွမ်းတို့တွင် ပြောင်းလဲမှုများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးခဲ့သည်။ လူမှု-လူဦးရေဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲများ၊ ကျန်းမာရေး၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲများ၊ လက်တွဲဖော်၏ ကျန်းမာရေး သို့မဟုတ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများကဲ့သို့သော လက်တွဲဖော်ဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲများနှင့် လူနေမှုပုံစံဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲများအပါအဝင် အခြားအချက်များကိုလည်း လေ့လာခဲ့သည်။ ဤအခြားအချက်များသည် အမျိုးသမီးများ၏ သွေးဆုံးပြီး အခြေအနေထက် ၎င်းတို့၏ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်မှုအပေါ် ပိုမိုကြီးမားသော သက်ရောက်မှုရှိကြောင်း ထင်ရှားသည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့၏ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာကို လေ့လာသောအခါ "အမျိုးသမီးများ၏ ဘဝအခြေအနေ" ကို အမြဲတမ်းနားလည်ရန် အရေးကြီးသည်ဟု ယူဆကြသည်။[၁၅]
အီစထရိုဂျင် လျော့နည်းခြင်းသည် လိင်စိတ်နိုးကြားသောအခါ မိန်းမကိုယ်ခြောက်သွေ့ခြင်းနှင့် မိန်းမကိုယ်မလိင်စေ့ ထောင်မတ်မှု လျော့နည်းခြင်းတို့နှင့် ဆက်စပ်နိုင်သော်လည်း အခြားသော လိင်စိတ်ဝင်စားမှု သို့မဟုတ် နိုးကြားမှုဆိုင်ရာ အခြားရှုထောင့်များနှင့် တိုက်ရိုက်မသက်ဆိုင်ပါ။ သက်ကြီးရွယ်အို အမျိုးသမီးများတွင် တင်ပါးဆုံကြွက်သား တင်းအား လျော့နည်းခြင်းသည် နိုးကြားမှုမှ လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းသို့ ရောက်ရှိရန် အချိန်ပိုကြာနိုင်သည်၊ လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်း၏ ပြင်းထန်မှုကို လျော့နည်းစေနိုင်ပြီး၊ ထို့နောက် ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ သက်သာသွားစေနိုင်သည်။ သားအိမ်သည် လိင်ဆန္ဒ ပြီးမြောက်ခြင်းသို့ ရောက်ရှိစဉ်အတွင်း ပုံမှန်အားဖြင့် ကျုံ့လေ့ရှိပြီး၊ အသက်အရွယ်ရလာသည်နှင့်အမျှ ထိုကျုံ့ခြင်းများသည် နာကျင်လာနိုင်သည်။[၁၅]
စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုများ
စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုတွင် လှုံ့ဆော်မှုကို အကဲဖြတ်ခြင်းနှင့် တန်ဖိုးဖြတ်ခြင်း၊ လှုံ့ဆော်မှုကို လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာဟု အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်းနှင့် စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုတို့ ပါဝင်သည်။[၁၆] သိမြင်မှုနှင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေများ ပေါင်းစပ်ခြင်းသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။[၁၆][၁၇] အချို့က စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုသည် စိတ်ခံစားမှုအခြေအနေ၊ ယခင်အတွေ့အကြုံနှင့် လက်ရှိလူမှုရေးအခြေအနေကဲ့သို့သော သိမြင်မှုနှင့် အတွေ့အကြုံဆိုင်ရာ အချက်များ အပြန်အလှန်အကျိုးသက်ရောက်မှုမှ ဖြစ်ပေါ်လာသည်ဟု ဆိုကြသည်။[၁၈]
အမျိုးသား
အမျိုးသားများတွင် လိင်ဆန္ဒနှင့် လိင်စိတ်နိုးကြားမှုကြား ဆက်ဆံရေးသည် ရှုပ်ထွေးပြီး၊ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုကို တိုးစေသော သို့မဟုတ် လျော့နည်းစေသော အချက်များစွာရှိသည်။[၁၉] နှလုံးခုန်နှုန်း၊ သွေးဖိအားနှင့် လိင်တံ ထောင်မတ်ခြင်းကဲ့သို့သော ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုများသည် မိမိကိုယ်တိုင် အစီရင်ခံသော လိင်စိတ်နိုးကြားမှု၏ ပုဂ္ဂလဓိဋ္ဌာန်အမြင်များနှင့် မကိုက်ညီဘဲ မကြာခဏ ကွဲလွဲနေတတ်သည်။[၂၀] ဤမကိုက်ညီမှုသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် သိမြင်မှုဆိုင်ရာ ရှုထောင့်များသည်လည်း လိင်စိတ်နိုးကြားမှုအပေါ် အားကောင်းသော သက်ရောက်မှုရှိကြောင်း ညွှန်ပြသည်။ အမျိုးသားများတွင် လိင်စိတ်နိုးကြားမှု၏ သိမြင်မှုဆိုင်ရာ ရှုထောင့်များကို အပြည့်အဝ မသိရသေးသော်လည်း၊ ထိုအခြေအနေတွင် လှုံ့ဆော်မှုကို အကဲဖြတ်ခြင်းနှင့် တန်ဖိုးဖြတ်ခြင်း၊ လှုံ့ဆော်မှုကို လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာဟု အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်းနှင့် စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုတို့ ပါဝင်သည်။[၂၁] သုတေသနပြုချက်များအရ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စေ့ဆော်မှု၊ ခံယူထားသော ကျား၊မ အခန်းကဏ္ဍ မျှော်လင့်ချက်များနှင့် လိင်ဆိုင်ရာ သဘောထားများကဲ့သို့သော သိမြင်မှုဆိုင်ရာ အချက်များသည် ပုဂ္ဂလဓိဋ္ဌာန် လိင်စိတ်နိုးကြားမှုတွင် တွေ့ရသော ကျား၊မ ကွာခြားမှုများကို အထောက်အကူပြုကြောင်း ညွှန်ပြသည်။ အထူးသဖြင့် လိင်တူမဟုတ်သော ကာမရသဗီဒီယိုများကို ကြည့်ရှုနေစဉ် အမျိုးသားများသည် လှုံ့ဆော်မှုတွင် သရုပ်ဆောင်ထားသော သရုပ်ဆောင်များ၏ လိင်အပေါ် ပိုမိုလွှမ်းမိုးခံရပြီး အမျိုးသားများသည် အမျိုးသမီးများထက် သရုပ်ဆောင်များကို အရာဝတ္ထုတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ရန် ပိုမိုများနိုင်သည်။[၂၂][၂၃] လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှုများအပေါ် ဦးနှောက်တုံ့ပြန်မှုများတွင် ကွာခြားမှုများရှိကြောင်း အစီရင်ခံထားပြီး၊ အမျိုးသားများသည် အမျိုးသမီးများထက် amygdala နှင့် hypothalamus တုံ့ပြန်မှုများ ပိုမိုမြင့်မားစွာ ပြသကြသည်။ ၎င်းသည် amygdala သည် အမျိုးသားများတွင် လိင်စိတ်ကြွစေသော အမြင်အာရုံ လှုံ့ဆော်မှုများကို လုပ်ဆောင်ရာတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ကြောင်း ညွှန်ပြသည်။[၂၄]
အမျိုးသမီး
သုတေသနပြုချက်များအရ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စေ့ဆော်မှု၊ ခံယူထားသော ကျား၊မ အခန်းကဏ္ဍ မျှော်လင့်ချက်များနှင့် လိင်ဆိုင်ရာ သဘောထားများကဲ့သို့သော သိမြင်မှုဆိုင်ရာ အချက်များသည် အမျိုးသမီးများ၏ မိမိကိုယ်တိုင် အစီရင်ခံသော လိင်စိတ်နိုးကြားမှုအဆင့်များတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ကြောင်း ညွှန်ပြသည်။[၁၈] သူမ၏ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုဆိုင်ရာ အခြားရွေးချယ်စရာ မော်ဒယ်တွင် Basson[၂၅][၂၆] က အမျိုးသမီးများ၏ ရင်းနှီးမှုလိုအပ်ချက်သည် ၎င်းတို့ကို လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှုများနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံရန် လှုံ့ဆော်ပေးပြီး၊ လိင်ဆန္ဒနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုအတွေ့အကြုံကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်ဟု အကြံပြုသည်။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လိင်စိတ်နိုးကြားမှုသည် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ယန္တရားများအပေါ်လည်း သက်ရောက်မှုရှိသည်။ Goldey နှင့် van Andersတို့သည်[၂၇] လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ သိမြင်မှုများသည် ဟော်မုန်းပါဝင်သော ကိုယ်ဝန်တားဆေးကို အသုံးမပြုသော အမျိုးသမီးများတွင် လိင်ဆိုင်ရာ အတွေးများသည် တက်စတိုစတီရုန်းအဆင့်ကို လျင်မြန်စွာ မြင့်တက်စေကြောင်း ပြသခဲ့သည်။ ဦးနှောက်တုံ့ပြန်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ သုတေသီများက amygdala တုံ့ပြန်မှုများသည် မိမိကိုယ်တိုင် အစီရင်ခံသော လိင်စိတ်နိုးကြားမှုအဆင့်ဖြင့်သာ ဆုံးဖြတ်ခြင်းမဟုတ်ကြောင်း အကြံပြုခဲ့သည်။ Hamann နှင့် အဖွဲ့ဝင်များသည်[၂၄] အမျိုးသမီးများသည် အမျိုးသားများထက် လိင်စိတ်နိုးကြားမှု ပိုမိုမြင့်မားကြောင်း မိမိကိုယ်တိုင် အစီရင်ခံသော်လည်း amygdala တုံ့ပြန်မှုအဆင့်များ နိမ့်ကျကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။
Remove ads
ကိုးကား
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads