သဒ္ဒါရုံ

(သဒ္ဒါရုံ - အသံအာရုံ၊ ကြားစရာအာရုံ) အကြောင်းကို အဘိဓမ္မာနှင့် တရားရှုမှတ်မှု ရှုထောင့်မှ အောက်ပါအတိုင်း ရှင်းလင်းတင်ပြနိုင်ပါသည်-

သဒ္ဒါရုံ၏ လက္ခဏာစသည် လေးမျိုး (လက္ခဏာဒိ စတုက္က)

1. လက္ခဏာ (သဘာဝ အမှတ်အသား): သောတပသာဒ (နားအကြည်ဓာတ်) ကို ထိခိုက် ရိုက်ခတ်ခြင်း သဘော။
2. ရသ (ကိစ္စ၊ အလုပ်): သောတဝိညာဏ် (ကြားသိစိတ်) ၏ အာရုံဖြစ်ခြင်း ကိစ္စ (အာရမ္မဏပစ္စည်း အဖြစ် ကျေးဇူးပြုခြင်း)။
3. ပစ္စုပဋ္ဌာန် (ထင်ရှားလာပုံ၊ အကျိုး): သောတဝိညာဏ်၏ ကျက်စားရာ အာရုံ (စားကျက်) ဖြစ်ခြင်း သဘော။
4. ပဒဋ္ဌာန် (နီးသော အကြောင်း): မိမိ (သဒ္ဒါရုံ) ဖြစ်ပေါ်ရာ မှီရာ မဟာဘုတ် ဓာတ်ကြီးလေးပါး (ဥပမာ- စိတ်ကြောင့်ဖြစ်သော အသံဖြစ်လျှင် စိတ္တဇကလာပ်ရှိ မဟာဘုတ်၊ ဥတုကြောင့်ဖြစ်သော အသံဖြစ်လျှင် ဥတုဇကလာပ်ရှိ မဟာဘုတ်)။

သဒ္ဒါရုံ အမည်ရခြင်း

• "သပ္ပတီတိ သဒ္ဒေါ" - ရွတ်ဆိုအပ်သောကြောင့်၊ အသံပြုအပ်သောကြောင့် သဒ္ဒ မည်၏။
• တစ်နည်းအားဖြင့်၊ မိမိဖြစ်ကြောင်း အကြောင်းတရားများက နားဖြင့် ကြားသိနိုင်သော အဖြစ်သို့ ရောက်အောင် ဆောင်ပို့အပ်သောကြောင့် သဒ္ဒ မည်၏။
• ဆိုလိုရင်းမှာ သောတဝိညာဏ်၏ အာရုံဖြစ်သော သက်ရှိသက်မဲ့ အသံအားလုံးသည် သဒ္ဒါရုံ ဖြစ်သည်။^[၁]

သဒ္ဒါရုံနှင့် စိတ်ဖြစ်စဉ် (ဝီထိ)

• သဒ္ဒါရုံသည် သောတပသာဒနှင့် ဘဝင်မနောဓာတ်ကို တိုက်ခတ်သောအခါ သောတဒွါရဝီထိ (ကြားသိစိတ် ဖြစ်စဉ်) နှင့် ထိုသဒ္ဒါရုံကိုပင် ဆက်လက် အာရုံယူသော မနောဒွါရဝီထိ (စိတ်အစဉ်) များ ဖြစ်ပေါ်လာသည်။
• သောတဒွါရဝီထိ: ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ သောတဝိညာဏ်၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၊ သန္တီရဏ၊ ဝုဋ္ဌော၊ ဇော (၇) ကြိမ်၊ တဒါရုံ (၂) ကြိမ် (အတိမဟန္တာရုံဝီထိ ဥပမာ)။
• မှီရာဝတ္ထု: သောတဝိညာဏ်သည် နားအတွင်းရှိ သောတပသာဒရုပ်ကို မှီ၍ဖြစ်ပြီး၊ ကြွင်းသော ဝီထိစိတ်များ (ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း စသည်နှင့် မနောဒွါရဝီထိစိတ်များ) သည် ဟဒယဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ ဖြစ်သည်။

တရားရှုမှတ်ရာတွင် သဒ္ဒါရုံကို ရှုမှတ်ပုံ

ကုသိုလ်ဖြစ်အောင် ရှုမှတ်ခြင်း:

• သောတပသာဒနှင့် ဘဝင်မနောဓာတ်ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းပါ။
• ကြားရသော အသံကို အာရုံယူ၍ ယောနိသောမနသိကာရ (သင့်လျော်သော နှလုံးသွင်းမှု) ဖြင့် "ဤသည်မှာ အသံမျှသာ (သဒ္ဒါရုံ)"၊ "ရုပ်တရားမျှသာ"၊ "မမြဲ (အနိစ္စ)"၊ "ဆင်းရဲခြင်း (ဒုက္ခ)"၊ "အတ္တမဟုတ် (အနတ္တ)"၊ "မတင့်တယ် (အသုဘ)" ဟု ရှုမှတ်ပါ။ ဤသို့ ရှုမှတ်လျှင် ကုသိုလ်ဇောများ ဖြစ်ပေါ်လာမည်။
• မိမိ အသက်ရှူသံကဲ့သို့သော အသံကို ရှုမှတ်လိုပါက ထိုအသံဖြစ်ပေါ်ရာ (ဥပမာ- ဝင်လေထွက်လေ) ရှိ သဒ္ဒနဝက ကလာပ် စသည်တို့ကို ဓာတ်ခွဲ၍ အသံ၏ ပရမတ်သဘောကို သိမြင်အောင် ရှုမှတ်ပါ။

အကုသိုလ်ဖြစ်စဉ်ကို ရှုမှတ်ခြင်း (ဝိပဿနာအတွက်):

• သောတပသာဒနှင့် ဘဝင်မနောဓာတ်ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းပါ။
• နှစ်သက်ဖွယ် (ဣဋ္ဌ) သို့မဟုတ် မနှစ်သက်ဖွယ် (အနိဋ္ဌ) အသံကို အာရုံယူပါ။
• အယောနိသောမနသိကာရ (မသင့်လျော်သော နှလုံးသွင်းမှု) ဖြင့် (ရူပါရုံလိုင်း၌ ပြခဲ့သည့်အတိုင်း) တပ်မက်ခြင်း၊ စိတ်ဆိုးခြင်း၊ မာန်တက်ခြင်း၊ ယုံမှားခြင်း စသည်ဖြစ်အောင် နှလုံးသွင်းကြည့်ပါက လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟ ဇောများ အသီးသီး ဖြစ်ပေါ်လာမည်။ ယင်းအကုသိုလ်စိတ် ဖြစ်စဉ်များကိုလည်း ဖြစ်ပုံအတိုင်း သိရှိအောင် ရှုမှတ်နိုင်သည်။^[၂]