အဇ္ဈတ္တာနိစ္စသုတ်

^[၁] ဤသုတ်ကို ကောသလနိုင်ငံ သာဝတ္ထိမြို့ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ ရဟန်းတို့အား ဟောတော်မူသည်။

စက္ခုသည် မမြဲ၊ မမြဲသောစက္ခုသည် ဆင်းရဲ၏၊ ဆင်းရဲသောစက္ခုသည် အတ္တမဟုတ်၊ အတ္တမဟုတ်သော စက္ခုကို “ဤစက္ခုသည် ငါ့ဟာမဟုတ်၊ ငါမဟုတ်၊ ငါ၏အတ္တမဟုတ်”ဟု ဤသို့ ဟုတ်မှန်သည့်အတိုင်း မှန်ကန်သောပညာဖြင့် ရှုမြင်ရ မည်ဟု အဇ္ဈတ္တိကာယတန (၆) ပါးတို့ကို တစ်ပါးစီ တစ်ပါးစီ၌ ရဟန္တာဖြစ်သည်အထိ ရှုမြင်ရန် ဟောကြားတော်မူသည်။ ^[၂]

အဇ္ဈတ္တာနိစ္စသုတ်

ဤသုတ္တန်၌ မြတ်စွာဘုရားသည် အတွင်းအာယတန ခြောက်ပါး (စက္ခု၊ သောတ၊ ဃာန၊ ဇိဝှာ၊ ကာယ၊ မန) တို့၏ မမြဲ (အနိစ္စ) သော သဘောကို ဟောကြားတော်မူပါသည်။ အဓိကအားဖြင့်-

• စက္ခု (မျက်စိ) သည် အနိစ္စတည်း။
• အနိစ္စဖြစ်သော ထိုစက္ခုသည် ဒုက္ခ (ဆင်းရဲခြင်း) တည်း။
• ဒုက္ခဖြစ်သော ထိုစက္ခုသည် အနတ္တ (အစိုးမရ၊ အနှစ်သာရမရှိ) တည်း။
• အနတ္တဖြစ်သော ထိုစက္ခုကို "ဤစက္ခုသည် ငါ့ဥစ္စာမဟုတ် (နေတံ မမ)၊ ဤစက္ခုသည် ငါမဟုတ် (နေသောဟမသ္မိ)၊ ဤစက္ခုသည် ငါ၏အတ္တမဟုတ် (န မေသော အတ္တာ)" ဟု ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ဝိပဿနာပညာဖြင့် ရှုရမည်ဟု ဟောကြားတော်မူပါသည်။

(သောတ၊ ဃာန၊ ဇိဝှာ၊ ကာယ၊ မန ဟူသော ကျန်အတွင်းအာယတန ၅ ပါးအတွက်လည်း ဤနည်းအတိုင်းပင် ဟောကြားတော်မူပါသည်။ ထို့အတူ ဗာဟိရာနိစ္စသုတ္တန်၌ အပြင်အာယတန ၆ ပါး (ရူပါရုံ၊ သဒ္ဒါရုံ၊ ဂန္ဓာရုံ၊ ရသာရုံ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ၊ ဓမ္မာရုံ) တို့ကိုလည်း အလားတူ ဟောတော်မူပါသည်။)

လက္ခဏာရေးသုံးတန်နှင့်ပတ်သက်၍ အယူအဆကွဲပြားမှု

• ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အဋ္ဌကထာ (ဒု၊ ၃၀၁) အရ: သင်္ခါရတရားတို့ကို အနိစ္စလက္ခဏာသက်သက်၊ ဒုက္ခလက္ခဏာသက်သက်၊ သို့မဟုတ် အနတ္တလက္ခဏာသက်သက် တင်၍ ရှုရုံမျှဖြင့် အရိယာမဂ်သို့ မဆိုက်နိုင်။ ထို့ကြောင့် လက္ခဏာရေးသုံးတန်ကို ရံခါစီလှည့်၍ ရှုပွားရန် ညွှန်ကြားသည်။
• အချို့ဆရာမြတ်တို့၏ အယူအဆ: ခန္ဓဝဂ္ဂသံယုတ်၊ သဠာယတနဝဂ္ဂသံယုတ်တို့၌ လာသော အနိစ္စသုတ္တန်၊ ဒုက္ခသုတ္တန်၊ အနတ္တသုတ္တန် (ဥပမာ- အဇ္ဈတ္တာနိစ္စ၊ အဇ္ဈတ္တဒုက္ခ၊ အဇ္ဈတ္တာနတ္တ) စသည်တို့ကို ကိုးကား၍ လက္ခဏာတစ်ပါးကို ရှုရုံဖြင့် ကိစ္စပြီးနိုင်သည်၊ အရိယာမဂ်သို့ ဆိုက်နိုင်သည်ဟု ယူဆကြသည်။

အဋ္ဌကထာဋီကာတို့၏ ဖြေရှင်းချက်နှင့် ဆိုလိုရင်း

တင်ပြပါ သံယုတ္တနိကာယ်အဋ္ဌကထာ (သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂) နှင့် ဋီကာ (သံ၊ဋီ၊၂၊၂၈၃) တို့၏ ဖွင့်ဆိုချက်များအရ-

• မြတ်စွာဘုရားသည် တရားနာပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အလိုအဇ္ဈာသယဓာတ် (ဗုဇ္ဈနကာနံ အဇ္ဈာသယေန) နှင့် လျော်ညီစွာ တရားဟောကြားတော်မူခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားပါသည်။
• အဇ္ဈတ္တာနိစ္စသုတ္တန် (နှင့် ဗာဟိရာနိစ္စသုတ္တန်) ၌ လက္ခဏာရေးသုံးတန်လုံး (အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ) ကို ဟောကြားခြင်းမှာ ထိုသုံးတန်လုံးကို ရှုပွားရန် လိုအပ်နေသေးသော ယောဂီများအတွက် ဖြစ်သည်။ ဤသုတ္တန်များတွင် "ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခံ၊ ယံ ဒုက္ခံ တဒနတ္တာ" ဟု အဆင့်ဆင့် ညွှန်ပြထားသည်ကို တွေ့ရသည်။
• အဇ္ဈတ္တဒုက္ခသုတ္တန် (နှင့် ဗာဟိရဒုက္ခသုတ္တန်) ၌ ဒုက္ခလက္ခဏာနှင့် အနတ္တလက္ခဏာ နှစ်တန် ကို အဓိကထား ဟောကြားခြင်းမှာ အနိစ္စာနုပဿနာဉာဏ် အားကောင်းပြီးဖြစ်၍ ဒုက္ခနှင့် အနတ္တလက္ခဏာတို့ကို ပိုမိုရှုပွားရန် လိုအပ်သော ယောဂီများအတွက် ဖြစ်သည်။ ("စက္ခုံ ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခံ၊ ယံ ဒုက္ခံ တဒနတ္တာ...")
• အဇ္ဈတ္တာနတ္တသုတ္တန် (နှင့် ဗာဟိရာနတ္တသုတ္တန်) ၌ အနတ္တလက္ခဏာ တစ်ခုတည်း ကို အဓိကထား ဟောကြားခြင်းမှာ အနိစ္စာနုပဿနာဉာဏ်နှင့် ဒုက္ခာနုပဿနာဉာဏ်တို့ ရင့်ကျက်ပြီး အနတ္တာနုပဿနာဉာဏ် အားနည်းနေသေးသော ယောဂီများအတွက် ဖြစ်သည်။ ("စက္ခုံ ဘိက္ခဝေ အနတ္တာ၊ ယဒနတ္တာ တံ နေတံ မမ...")
• အဋ္ဌကထာက "သေသာနိ ပန တေဟိ သလ္လက္ခိတာနိ ဝါ ဧတ္တကေန ဝါ သလ္လက္ခေဿန္တီတိ" ဟု ဖွင့်ဆိုရာ၌၊ လက္ခဏာတစ်ခု သို့မဟုတ် နှစ်ခုကို ဟောသောအခါ ကျန်လက္ခဏာများကို ယောဂီသည် ရှေးကရှုမှတ်ခဲ့ပြီးဖြစ်၍ (သလ္လက္ခိတာနိ) သို့မဟုတ် ဤမျှဟောရုံဖြင့် ကျန်လက္ခဏာတို့ကိုလည်း မိမိဖာသာ ဆက်လက်ရှုမြင်နိုင်မည် (ဧတ္တကေန ဝါ သလ္လက္ခေဿန္တိ) ဟု ဆိုလိုပါသည်။

"နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ" ၏ အရေးပါပုံ

အဇ္ဈတ္တာနိစ္စ၊ အဇ္ဈတ္တဒုက္ခ၊ အဇ္ဈတ္တာနတ္တ သုတ္တန်အားလုံး၏ အဆုံး၌ "နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ" ဟု ဝိပဿနာရှုရန် ညွှန်ကြားတော်မူပါသည်။ ဆန္နောဝါဒသုတ္တန် အဋ္ဌကထာ (မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၂၃၂) ၌ ဤသို့ရှုခြင်းသည် အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တဟု ရှုခြင်းနှင့် အတူတူပင်ဖြစ်ကြောင်း ဖွင့်ဆိုထားပါသည်။ ("နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာတိ သမနုပဿာမီတိ အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာတိ သမနုပဿာမိ။")

• "ဤစက္ခုအကြည်ဓာတ်သည် ငါ့ဟာ မဟုတ် (နေတံ မမ)" သည် တဏှာကို ပယ်ခွာခြင်းဖြစ်ပြီး ဒုက္ခသစ္စာကို ထိုးထွင်းသိမြင်မှုနှင့် ဆက်စပ်နေသည်။
• "ဤ စက္ခုအကြည်ဓာတ်သည် ငါ မဟုတ် (နေသောဟမသ္မိ)" သည် မာနကို ပယ်ခွာခြင်းဖြစ်ပြီး အနတ္တလက္ခဏာကို ထင်ရှားစေသည်။
• "ဤစက္ခုအကြည်ဓာတ်သည် ငါ၏အတ္တ မဟုတ် (န မေသော အတ္တာ)" သည် ဒိဋ္ဌိကို ပယ်ခွာခြင်းဖြစ်ပြီး အနတ္တလက္ခဏာကို ပိုမိုခိုင်မာစေသည်။
• ဤသို့ရှုခြင်းဖြင့် အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ လက္ခဏာအားလုံးကို ခြုံငုံမိပါသည်။