Lijst van Romeinse legioenen

Dit is een lijst van Romeinse legioenen. De legioenen op deze lijst bestonden niet allemaal in dezelfde tijd. Het 7e, 8e, 9e en 10e legioen zijn de oudste legioenen in deze lijst: dit waren de oorspronkelijke legioenen waarmee Julius Caesar vanaf 58 v.Chr. Gallië veroverde.^[1] Er waren vele legioenen die hetzelfde nummer hadden: dit komt deels omdat elke veldheer eigen legioenen kon oprichten en verder omdat tijdens de vele burgeroorlogen in het Romeinse Rijk de verschillende partijen ook legioenen oprichtten. Daarom hadden de legioenen behalve een nummer ook een naam.

Vestigingsplaatsen der Romeinse legioenen in het jaar 80.

Het Romeinse leger
..Romeins leger Het Romeinse leger Leger van het Romeinse Koninkrijk Leger van het Romeinse Keizerrijk Laat-Romeinse leger Leger van de Romeinse Republiek Legeronderdelen Legioen Cohort Manipel Centurie Contubernium Auxilia Equites Triarii Principes Hastati Velites Katafrakt Vexillatio Pretoriaanse garde Militaire termen SPQR Phalerae Aquila Signum legionum Donativum Acies triplex Decimatie Winterkamp Zomerkamp
..Legioenen Legio I Germanica Legio I Adiutrix Legio I Italica Legio I Macriana Liberatrix Legio I Minervia Legio I Parthica Legio II Augusta Legio II Adiutrix Legio II Italica Legio II Parthica Legio II Traiana Fortis Legio III Gallica Legio III Augusta Legio III Cyrenaica Legio III Italica Legio III Parthica Legio IIII Macedonica Legio IV Scythica Legio IV Flavia Felix Legio IV Parthica Legio V Alaudae Legio V Macedonica Legio VI Ferrata Legio VI Victrix Legio VII Claudia Legio VII Gemina Legio VIII Augusta Legio IX Hispana Legio X Gemina Legio X Fretensis Legio XI Claudia Legio XII Fulminata Legio XIII Gemina Legio XIIII Gemina Legio XV Primigenia Legio XV Apollinaris Legio XVI Gallica Legio XVI Flavia Firma Legio XVII Legio XVIII Legio XIX Legio XX Valeria Victrix Legio XXI Rapax Legio XXII Deiotariana Legio XXII Primigenia Legio XXX Ulpia Victrix
..Marine Classis Misenensis Classis Ravennatis Classis Syriaca Classis Alexandrina Classis Mauretania Classis Germanica Classis Britannica Classis Pannonica Classis Moesica Classis Pontica
..Rangen Tribunus Legatus Augusti pro praetore Legatus pro praetore Legatus legionis Praefectus Primus pilus Centurio Optio Decurio Aquilifer Tesserarius Cornicen Signifer Imaginifer Romeins legionair
..Wapens Handwapens Gladius (kort steekzwaard) Pugio (dolk) Spatha (langer zwaard) Semi-spatha (klein zwaard) Hasta (lans) Pilum (werpspeer) Slinger Zware wapens Stormram Belegeringstoren Katapult Ballista Scorpio Cheiroballistra Carroballista Onager Bescherming Subarmalis (leren vest) Lorica musculata (kuras) Lorica squamata (schubbenpantser) Lorica plumata (schubbenpantser) Lorica hamata (maliënkolder) Lorica segmentata (kuras van stroken metaal) Cassis (helm) Scutum (schild) Pluteus (schutscherm) Vinea (schutdak) Testudo (stormdak)

De legioenenlijst hieronder vermeldt alleen de legioenen tijdens het principaat (27 v.Chr. tot 284). De legioenen tijdens de Romeinse Republiek werden slechts tijdelijk samengesteld voor specifieke campagnes en na 284 waren de legioenen door allerhande hervormingen anders georganiseerd. Omdat over deze periode minder bronnen zijn overgeleverd, is het lastig een goed overzicht van de legioenen uit die periode te geven. Het is wel duidelijk dat deze legioenen verschilden in grootte en organisatie in vergelijking met hun voorgangers, hoewel de legioennummers vaak behouden bleven.

Lijst van legioenen

Legioen	Opgericht door bestond van - tot -	Hoofdbasis 1) in 30 v.Chr. (Augustus) 2) in 24 (Tiberius) 3) in 75 (Vespasianus) 4) in 150 (Antoninus Pius)	Opmerkingen
Legio I Germanica	Caesar 48 v.Chr. - 70	1) Hispania Tarraconensis 2) Colonia Claudia Ara Agrippinensium, Germania Inferior 3) n.v.t. 4) n.v.t.	48 v.Chr.: Legio I 19 v.Chr.: Legio I Augusta 9: Legio I Germanica
Legio I Adiutrix	Nero 66 - 444?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) Mogontiacum, Germania Superior 4) Brigetio, Pannonia	66: Legio I Adiutrix 98: Legio I Adiutrix Pia Fidelis
Legio I Italica	Nero 66 - 400?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) Novae, Moesia 4) Novae, Moesia
Legio I Macriana Liberatrix	Lucius Clodius Macer 68 - 69	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) 68: Africa 4) n.v.t.
Legio I Minervia	Domitianus 82 - 360?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) n.v.t. 4) Bonna, Germania Inferior	82: Legio I Flavia Minervia Domitiana 89: Legio I Minervia Pia Fidelis Domitiana 96: Legio I Minervia
Legio I Parthica	Septimius Severus 197 - 400?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) n.v.t. 4) 197: Singara, Mesopotamia
Legio II Augusta	Augustus 43 v.Chr. - 290?	1) Hispania Tarraconensis 2) Argentoratum, Germania Superior 3) Isca Silurum, Britannia 4) Isca Silurum, Britannia	43 v.Chr.: Legio II Sabina? 41 v.Chr.: Legio II Augusta
Legio II Adiutrix	Vespasianus 70 - 300?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) Lindum, Britannia 4) Aquincum, Pannonia
Legio II Italica	Marcus Aurelius 165 - 400?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) n.v.t. 4) 165: Lauriacum, Noricum	165: Legio II Italica 252: Legio II Italica Pia VII Fidelis VII
Legio II Parthica	Septimius Severus 197 - 360?	1), 2) n.v.t. 3) n.v.t. 4) 197: Mesopotamia 202?: Rome, Italia
Legio II Traiana Fortis	Trajanus 105 - 400?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) n.v.t. 4) Nicopolis, Alexandria et Aegyptus
Legio III Gallica	Caesar 49 v.Chr. - 325?	1) Syria 2) Syria 3) Raphana, Syria 4) Raphana, Syria
Legio III Augusta	Augustus 43 v.Chr. - 400?	1) n.v.t. 2) Ammaedara, Africa 3) Theveste, Numidia 4) Lambaesis, Numidia
Legio III Cyrenaica	Marcus Antonius 36 v.Chr.? - 400?	1) Nicopolis, Alexandria et Aegyptus 2) Nicopolis?, Alexandria et Aegyptus 3) Nicopolis?, Alexandria et Aegyptus 4) Bostra, Arabia Petraea
Legio III Italica	Marcus Aurelius 165 - ?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) n.v.t. 4) 165: Castra Regina, Raetia
Legio III Parthica	Septimius Severus 197 - 400?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) n.v.t. 4) 197: Rhesaena, Mesopotamia
Legio IIII Macedonica	Caesar 48 v.Chr. - 70	1) Hispania Tarraconensis 2) Hispania Tarraconensis 48: Mogontiacum, Germania Superior 3) , 4) n.v.t.
Legio IV Scythica	Marcus Antonius 42 v.Chr.? - 400?	1) Macedonia 2) Moesia 3) Zeugma, Syria 4) Zeugma, Syria
Legio IV Flavia Felix	Vespasianus 70 - ?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) Burnum, Dalmatia 4) Singidunum, Moesia
Legio IV Parthica	Diocletianus 300? - 500?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) n.v.t. 4) 300?: Edessa?, Mesopotamia
Legio V Alaudae	Caesar 52 v.Chr. - 70?	1) Emerita Augusta, Hispania Ulterior 2) Novaesium, Germania Inferior 3) n.v.t. 4) n.v.t.	52 v.Chr.: Legio V Vernacula? 49 v.Chr.: Legio V Alaudae
Legio V Macedonica	Gaius Vibius Pansa Caetronianus 43 v.Chr. - 400?	1) Macedonia 2) Moesia 3) Oescus, Moesia 4) Troesmis, Moesia	43 v.Chr.: Legio V Macedonica 185: Legio V Macedonica Pia Fidelis
Legio VI Ferrata	Caesar 52 v.Chr. - 260?	1) Raphana, Syria 2) Raphana, Syria 3) Samosata?, Syria 4) Carpacotna, Judea	52 v.Chr.: Legio VI Ferrata 193: Legio VI Ferrata Fidelis Constans
Legio VI Victrix	Augustus 41 v.Chr. - 400?	1) Hispania Tarraconensis 2) Hispania Tarraconensis 3) Novaesium, Germania Inferior 4) Eboracum, Britannia	41 v.Chr.: Legio VI Hispaniensis 66?: Legio VI Victrix
Legio VII Claudia	Caesar 59 v.Chr. - 300?	1) Macedonia 2) Dalmatia 3) Viminacium, Moesia 4) Viminacium, Moesia	59 v.Chr.: Legio VII Paterna 42: Legio VII Claudia Pia Fidelis
Legio VII Gemina	Galba 68 - 409?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) Hispania Tarraconensis 4) Hispalis, Hispania Baetica	68: Legio VII (Galbiana) 69: Legio VII Gemina
Legio VIII Augusta	Caesar 59 v.Chr. - 400?	1) Africa 2) Poetovio, Pannonia 3) Argentoratum?, Germania Superior 4) Argentoratum, Germania Superior	59 v.Chr.: Legio VIII Gallica 31 v.Chr.: Legio VIII Gallica Mutinensis 25 v.Chr.?: Legio VIII Augusta
Legio IX Hispana	Caesar 58 v.Chr. - 160?	1) Hispania Tarraconensis 2) Siscia?, Pannonia 3) Eboracum, Britannia 4) Judea
Legio X Gemina	Caesar 58 v.Chr. - 400?	1) Petavonium?, Hispania Tarraconensis 2) Petavonium?, Hispania Tarraconensis 3) Ulpia Noviomagus Batavorum, Germania Inferior 4) Aquincum, Pannonia	58 v.Chr.: Legio X Equestris 31 v.Chr.: Legio X Gemina 89: Legio X Gemina Pia Fidelis Domitiana 96: Legio X Gemina
Legio X Fretensis	Augustus 41 v.Chr.? - 400?	1) Italia? 2) Zeugma, Syria 3) Aelia Capitolina, Judea 4) Aelia Capitolina, Judea	41 v.Chr.: Legio X 36 v.Chr.: Legio X Fretensis
Legio XI Claudia	Caesar 58 v.Chr. - 400?	1) Burnum?, Dalmatia 2) Burnum, Dalmatia 3) Vindonissa, Raetia 4) Durostorum, Moesia	58 v.Chr.: Legio XI (Actiaca) 42: Legio XI Claudia Pia Fidelis
Legio XII Fulminata	Caesar 58 v.Chr. - 400?	1) Alexandria et Aegyptus? 2) Syria 3) Melitene, Cappadocia 4) Melitene, Cappadocia	58 v.Chr.: Legio XII Fulminata 48 v.Chr.: Legio XII Fulminata Victrix 44 v.Chr.: Legio XII Fulminata Antiqua 175: Legio XII Fulminata Certa Constans
Legio XIII Gemina	Caesar 57 v.Chr. - 400?	1) Illyricum 2) Vindonissa, Raetia 3) Vindonissa, Raetia 4) Apulum?, Dacia	57 v.Chr.: Legio XIII 3?: Legio XIII Gemina
Legio XIV Gemina	Augustus 57 v.Chr.? - 430?	1) Illyricum 2) Mogontiacum, Germania Superior 3) Mogontiacum, Germania Superior 4) Carnuntum, Pannonia	57 v.Chr.?: Legio XIV Gemina 62: Legio XIV Gemina Martia Victrix
Legio XV Primigenia	Caligula 39 - 70	1), 2) n.v.t. 43: Bonna, Germania Inferior 46: Castra Vetera, Germania Inferior 3), 4) n.v.t.
Legio XV Apollinaris	Augustus 41 v.Chr.? - 400?	1) Emona, Pannonia 2) Aquileia?, Italia 3) Carnuntum, Pannonia 4) Satala, Armenia Inferior	41 v.Chr.?: Legio XV Apollinaris 175 Legio XV Apollinaris Pia Fidelis
Legio XVI Gallica	Augustus 40 v.Chr.? - 70	1) Germania? 2) Mogontiacum, Germania Superior 43: Novaesium, Germania Inferior 3), 4) n.v.t.
Legio XVI Flavia Firma	Vespasianus 70 - 300?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) Cappadocia 4) Samosata, Syria
Legio XVII	Augustus 41 v.Chr.? - 9	1) Aquitania? 2) n.v.t. 3) n.v.t. 4) n.v.t.	Vernietigd in slag bij het Teutoburgerwoud
Legio XVIII	Augustus 41 v.Chr.? - 9	1) Germania? 2) n.v.t. 3) n.v.t. 4) n.v.t.	Vernietigd in slag bij het Teutoburgerwoud
Legio XIX	Augustus 40 v.Chr.? - 9	1) Gallia 2) n.v.t. 3) n.v.t. 4) n.v.t.	Vernietigd in slag bij het Teutoburgerwoud
Legio XX Valeria Victrix	Augustus 25 v.Chr.? - 300?	1) Hispania Tarraconensis 2) Novaesium?, Germania Inferior 3) Glevum, Britannia 4) Deva, Britannia
Legio XXI Rapax	Augustus 31 v.Chr. - 92	1) Raetia? 2) Castra Vetera, Germania Inferior 3) Bonna, Germania Inferior 4) n.v.t.
Legio XXII Deiotariana	Deiotarus 48 v.Chr.? - 133?	1) Nicopolis, Alexandria et Aegyptus 2) Nicopolis, Alexandria et Aegyptus 3) Nicopolis, Alexandria et Aegyptus 4) n.v.t.
Legio XXII Primigenia	Caligula 39 - 340?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) Castra Vetera, Germania Inferior 4) Mogontiacum, Germania Superior
Legio XXX Ulpia Victrix	Trajanus 105 - 407?	1) n.v.t. 2) n.v.t. 3) n.v.t. 4) Castra Vetera II, Germania Inferior	105: Legio XXX Ulpia Victrix 197: Legio XXX Ulpia Victrix Pia Fidelis

Zie ook

 Portaal Romeinse Rijk

• Legioen

Literatuur

• Yann Le Bohec (uitg.): Les legions à Rome sous le haut-empire. 2 Bde., de Boccard, Parijs 2000.
• https://web.archive.org/web/20090126005532/http://www.livius.org/le-lh/legio/legions.htm (kort artikel over legioen met chronologische lijst van legioenen en links naar artikels over deze legioenen.)

Bronnen, noten en/of referenties

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Liste der römischen Legionen op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

1. (en) Livius - Legio X Gemina: "The Tenth was among the oldest units of the imperial Roman army"