Tweede Kamerverkiezingen 1922

De Tweede Kamerverkiezingen 1922 waren algemene Nederlandse verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij vonden plaats op 5 juli 1922.

Tweede Kamerverkiezingen 1922
Datum	5 juli 1922
Land	Nederland
Te verdelen zetels	100
Opkomst	91,45%
Resultaat
Grootste partij	Algemeene Bond van RK-kiesverenigingen
Nieuwe kabinet	Ruijs de Beerenbrouck II
Vorige kabinet	Ruijs de Beerenbrouck I
Opvolging verkiezingen
← 1918     1925 →
Portaal    Politiek

De verkiezingen werden gehouden als gevolg van de afloop van de zittingstermijn van de Tweede Kamer die gekozen was bij de verkiezingen van 1918.

Dit waren de eerste Nederlandse verkiezingen met algemeen kiesrecht; door de aanvaarding van het initiatiefvoorstel-Marchant kregen vrouwen vanaf deze verkiezingen ook actief kiesrecht.^[1] Een wijziging van de Kieswet zorgde ervoor dat kleine partijen minder kans maakten dan bij de verkiezingen in 1918. Om in aanmerking te komen voor een zetel in de Tweede Kamer diende een partij ten minste 75% van de kiesdeler te behalen.

De verkiezingen van 1922 waren daarnaast ook de eerste verkiezingen waarin iedere volwassen vrouw kiesrecht kon uitvoeren, een mijlpaal voor feminisme in Nederland.^[2]

Uitslag

Opkomst

	1918		1922
	# stemmen	%	# stemmen	%
Kiesgerechtigden	1.517.380		3.145.161
Niet opgekomen	175.636	11,57[3]	268.807	8,55[3]
Opkomst	1.341.744	88,43	2.876.354	91,45[3]
Blanco stemmen	n.b.	-	1.812	0,06[4]
Ongeldige stemmen	n.b.	-	49.984	1,74[4]
Geldige stemmen	1.341.744	n.b.	2.824.558	98,20[4]
Kiesdeler	13.418		28.246

Verkiezingsuitslag

Partij	1918			1922			+/−
	# stemmen	%[5]	zetels	# stemmen	%[5]	zetels	%	zetels
Algemeene Bond	402.962	30,03	30	874.745	30,97	32	+0,94	+2
Sociaal-Democratische Arbeiderspartij	294.495	21,95	22	567.769	20,10	20	−1,85	−2
Anti-Revolutionaire Partij	180.187	13,43	13	402.277	14,24	16	+0,81	+3
Christelijk-Historische Unie	88.039	6,56	7	318.669	11,28	11	+4,72	+4
Liberale Unie[6]	83.084	6,19	6
Bond van Vrije Liberalen[6]	50.999	3,80	4
Economische Bond[6]	41.691	3,11	3
Middenstandspartij[6]	12.674	0,94	1
Neutrale Partij[6]	7.153	0,53	1
Algemeene Staatspartij[6]	6.711	0,50	0
Vrijheidsbond[6][7]	−	−	−	224.288	7,94
VB - Lijst Staalman[7]	−	−	−	24.710	0,88
VB - Lijst Ter Hall[7]	−	−	−	22.360	0,79
subtotaal	202.312	15,07	15	271.358	9,61	10	−5,46	−5
Vrijzinnig-Democratische Bond	70.674	5,27	5	134.595	4,77	5	−0,50	0
Communistische Partij Holland[8]	31.010	2,31	2	53.664	1,90	2	−0,41	0
Plattelandersbond (links)[9]	9.089	0,67	1	36.668	1,30
Plattelandersbond (rechts)[9]	−	−	−	7.871	0,28
Plattelandersbond (rk)[9]	−	−	−	1.277	0,05
subtotaal	9.089	0,67	1	45.816	1,62	2	+0,95	+1
Liberale Partij[10]	−	−	−	18.124	0,64
Volkswelvaartspartij[10]	301	0,02	0	9.784	0,35
Lijsten Braam[11][10]	189	0,01	0	142	0,00
subtotaal	301	0,02	0	28.050	0,99	1	+0,97	+1
Staatkundig Gereformeerde Partij	5.180	0,39	0	26.744	0,95	1	+0,56	+1
Christen-Democratische Partij	10.653	0,79	1	20.760	0,74	0	−0,05	−1
HGSP	−	−	−	20.431	0,72	0	+0,72	0
Christelijk-Sociale Partij	8.153	0,61	1	19.540	0,69	0	+0,08	−1
Nederlandse Bond van Belastingbetalers[12]	−	−	−	11.238	0,40
NBB (Patriciërsbond)[12]	−	−	−	3.495	0,12
NBB (Huiseigenaren)[12]	−	−	−	1.137	0,04
subtotaal	−	−	−	15.870	0,56	0	+0,56	0
Lijsten Arts	−	−	−	15.830	0,56	0	+0,56	0
Onafhankelijke Partij	−	−	−	15.227	0,54	0	+0,54	0
Nieuwe Katholieke Partij	−	−	−	13.499	0,48	0	+0,48	0
Socialistische Partij	8.951	0,67	1	12.411	0,44	0	−0,23	−1
Rapaille-partij	−	−	−	11.458	0,41	0	+0,41	0
Plattelandspartij	−	−	−	10.628	0,38	0	+0,38	0
Democratische Partij	−	−	−	9.209	0,33	0	+0,33	0
Neutraal Blok Middenstanders	−	−	−	7.963	0,28	0	+0,28	0
Bezuinigingsbond	−	−	−	7.456	0,26	0	+0,26	0
Algemene Nederlandse Vrouwenorganisatie	−	−	−	6.001	0,21	0	+0,21	0
Lijsten Van der Zwaag[13]	2.649	0,20	0	3.723	0,13	0	−0,07	0
Kunstenaarspartij	−	−	−	3.499	0,12	0	+0,12	0
Christelijke Volkspartij	−	−	−	2.061	0,07	0	+0,07	0
Lijst Groenendaal	−	−	−	1.902	0,07	0	+0,07	0
Grondpartij	−	−	−	1.384	0,05	0	+0,05	0
Vrijdenkers	−	−	−	1.123	0,04	0	+0,04	0
Lijst Coppenolle	−	−	−	1.061	0,04	0	+0,04	0
Kiesvereniging Aller Belang	−	−	−	741	0,03	0	+0,03	0
Partij voor Pensioenbelangen	−	−	−	588	0,02	0	+0,02	0
Vrije Middenstandspartij	−	−	−	577	0,02	0	+0,02	0
Arbeiderscandidaten	−	−	−	548	0,02	0	+0,02	0
Kleine Middenstandspartij	−	−	−	544	0,02	0	+0,02	0
Premievrij Staatspensioen	−	−	−	544	0,02	0	+0,02	0
Vaderlandsche partij	−	−	−	354	0,01	0	+0,01	0
Lijst Verweij	−	−	−	291	0,01	0	+0,01	0
Nieuwe Plattelandspartij	−	−	−	194	0,01	0	+0,01	0
Verhoging pensioen en ouderdomsrente	−	−	−	167	0,01	0	+0,01	0
Revolutionaire partij	−	−	−	142	0,00	0	+0,00	0
Lijst Schouten	−	−	−	89	0,00	0	+0,00	0
Lijst Busch	−	−	−	67	0,00	0	+0,00	0
Bond van Christen-Socialisten	8.415	0,63	1	−	−	−	−0,63	−1
VDW	6.828	0,51	1	−	−	−	−0,51	−1
overige partijen in 1918	11.657	0,88	0	−	−	−	−0,88	0
Totaal	1.341.744[14]	100	100	2.824.558[15]	100	100	0	0

Gekozen leden

Zie Lijst van Tweede Kamerleden 1922-1925 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Opvallend is dat bijna alle grote partijen een vrouw in hun fractie kregen. Hun aantal steeg naar zeven. Alleen de ARP hield principieel vast aan het uitsluiten van de vrouw voor een kamerlidmaatschap.

Twee gekozenen, Paul Reymer (AB) en Samuel van Houten (Liberale Partij), namen hun verkiezing niet aan; Reymer vanwege zijn benoeming als burgemeester van Eindhoven, Van Houten vanwege zijn hoge leeftijd. In hun plaats werden Anthonius Michielsen (AB) en Lizzy van Dorp (Liberale Partij) benoemd.

De zittingsperiode van de Tweede Kamer ging in op 25 juli 1922 en eindigde op 14 september 1925.

Formatie

Na een betrekkelijk korte formatie werd het kabinet-Ruijs de Beerenbrouck II gevormd, dat grotendeels dezelfde ministers had als zijn voorganger.

Zie Kabinet-Ruijs de Beerenbrouck II voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Bronnen

• Tweede Kamer 5 juli 1922 op www.verkiezingsuitslagen.nl
• Tweede-Kamerverkiezingen 5 juli 1922 op www.nlverkiezingen.com
• www.politiekcompendium.nl
• Verkiezingsprogramma's 1922 bij het DNPP
• Ron de Jong, Henk van der Kolk, Gerrit Voerman (2011). Verkiezingen op de kaart 1848-2010. Matrijs, Utrecht. ISBN 978 90 5345 437 4.