Esker

Esker (av irsk eiscir, 'kam, ås') viser innan geologi til ein lang og smal rygg av sand, grus eller rullestein som er danna av avsetninaer frå smeltevasselver som renn i tunnelar under isbrear.^[1]

For behaldaren eske, sjå øskje.

Esker i Einunndalen i Hedmark. Det går ein gamal seterveg langs ryggen.

Teikning av ein esker

Opphavleg blei ordet brukt til å skildra lange, bølgjeforma ryggar som no er kjend for å bestå av glasifluvialt materiale avsett av smeltevasselver inne i isbrear. Materialet blir lagt der vatnet byrjer renna saktare. Etter kvart som tunnelen blir tetta igjen, smeltar vatnet seg oppover i isen og det blir avsett nye lag. Vasstrykket i smeltevasstunnelene kan bli så høgt at vatnet blir pressa oppoverbakke. Etter at isen smeltar blir avsetjingane liggjande som forhøgingar i terrenget. For at eskerane skal bevarast må isen bevega seg lite.

Døme på eskerar

• St. Olavsormen ved Egersund
• Sørfjordingsrindane og andre eskerar på Hardangervidda
• Esker i Einunndalsranden naturreservat nord i Hedmark.
• Geitaryggen i Sandnes kommune
• Uppsalaåsen strekkjer seg 250 km frå Södertörn forbi Uppsala til Billudden ved Gävlebukta.
• Eiscir Riada som går på tvers over heile øya Irland frå Dublin til Galway. Hovudvegen mellom dei to byane går tett ved.^[2]
• Mason Esker i Michigan strekkjer seg frå DeWitt gjennom Lansing og Holt og endar i Mason.
• Eskersystem i staten Maine kan følgjast opptil 160 kilometer.^[3]
• Denali Highway i Alaska og Trans-Taiga Road i Quebec er begge delvis lagde på toppen av eskerar.