Gdynia

Gdynia^[a] er ein by i Pommerske voivodskap i Polen og ei viktig hamn ved Gdańskbukta på sørkysten av Austersjøen.

Gdynia
Gdiniô
by
Flagg Våpenskjold
Motto: Gdynia - miasto z morza i marzeń – «Gdynia - ein bygd ut av sjøen og draumar»
Land	Polen
Fylke	Pommerske voivodskap
Høgd	0−205 m
Areal	135 km²
Folketal	245 222 (31. mars 2021)[1]
Byrettar	10. februar 1926
Postnummer	81-004 til 81-919
Retningsnummer	+48 58
Bilnummer	GA
Gdynia 54.5175°N 18.54°E / 54.5175; 18.54
Wikimedia Commons: Gdynia

Han ligg i regionen Kasjubia i Aust-Pommern og er ein del av eit storbyområde i lag med kurstaden Sopot, byen Gdańsk og fleire forstader, som i lag dannar storbyområdet Trippelbyen (Trójmiasto), som har over ein million innbyggjarar.

Gdynia fekk byrettar i 1926, og er ein av Polens yngste byer. Han har status som distriktsnivåby.

Historie

Kosciuszko-plassen, Dar Pomorza til venstre, Havtårna til høgre.

Foto: Tomasz Kolowski

Świętojańska-gata.

Foto: Marek Kwidziński

Namnet «Gdynia» vart for første gong nytta i 1253 om ein kasjubisk fiskeby. I 1789 var det 21 hus i landsbyen. Som del av Pommern var han ein polsk provins frå om lag 990 til 1308. I 1309–1310 vart han erobra av Den tyske riddarordenen (1309–1454/66), men vart så del av Det kongelege Preussen i Kongedømet Polen (1466–1772). Under den første delinga av Polen i 1772 vart han annektert av Kongedømet Preussen (1772–1870), og vart seinare som del av Preussen del av Det tyske keisardømet (1870–1920). I 1870 hadde landsbyen Gdingen 1200 innbyggjarar.

Etter Versailles-traktaten 1919 vart Gdynia saman med andre delar av det tidlegare Vest-Pommern ein del av den nye Republikken Polen. I 1921 starta konstruksjonen av ei sjøhamn i Gdynia, som vart utvikla til den viktigaste hamna i Den polske korridoren. Byen vart bygd seinare enn sjøhamna, og fekk byrettar i 1926. Gdynia byrja å vokse kraftig etter 1928 med ein folkesetnad på på 120 000 i 1939.

Byen og sjøhamna vart erobra og annektert av Nazi-Tyskland i september 1939 og gjeve namnet Gotenhafen. Om lag 50 000 polske innbyggjarar vart fordrive til Generalguvernementet og eigedommane deira konfiskert og gjeve til tyske nybyggjarar. Hamna vart i stor grad øydelagd då tyske tropper trekte seg tilbake i 1945 (90 % av bygningane vart øydelagd). I byen vart òg den tyske konsentrasjonsleiren Gotenhafen bygd, ein underleir av Stutthof. I 1945 vart byen erobra av sovjetarar og innlemma i det polske Gdańsk-voivodskapet.

Gdynia er vennskapsby med Kristiansand.

Merknader

1. tysk Gdingen (fram til 1939), Gotenhafen (1939–1945); kasjubisk Gdiniô