Gips

Gips er eit mjukt mineral danna av kalsiumsulfat, med formelen CaSO₄·2H₂O.^[3]

Gips
Trådaktig gips-selenitt som syner at det kan vere gjennomskineleg.
Generelt
Kategori	Sulfatmineral
Kjemisk formel	CaSO4·2H2O
Strunz-klassifisering	07.CD.40
Krystallsymmetri	Monoklin 2/m
Einingscelle	a = 5.679(5) Å, b = 15.202(14) Å, c = 6.522(6) Å; β = 118.43°; Z=4
Identifikasjon
Farge	Fargelaus til kvit; kan vere gul, gyllenbrunt, blå, rosa, brun, raudbrun eller grå på grunn av ureinleikar
Krystallform	Massiv, flat. langstrekte og generelt prismatiske krystallar
Krystallsystem	Monoklin 2/m – prismatisk
Tvilling	Særs vanleg på {110}
Kløyv	perfekt på {010}, tydeleg på {100}
Brot	Muslig på {100}, splintra parallell til [001]
Fastleik	Fleksibel, uelastisk.
Mohs hardleiksskala	1.5–2 (defining mineral for 2)
Glans	glasaktig til silkeaktig, perleaktig, eller voksaktig
Strekfarge	Kvit
Transparens	Gjennomsiktig til gjennomskineleg
Spesifikk vekt	2.31–2.33
Optiske eigenskapar
Optiske eigenskapar	Toaksa (+)
Brytingsindeks	nα = 1.519–1.521 nβ = 1.522–1.523 nγ = 1.529–1.530
Dobbeltbryting	δ = 0.010
Pleokroisme	Ingen
2V-vinkel	58°
Smeltbarheit	5
Oppløyselegheit	Varm, fortynna saltsyre
Kjelder	[1][2]

Gips blir særleg danna ved inndamping av sjøvatn. Det kan òg dannast ved vulkansk aktivitet (varmekjelder), ved oksidasjon av sulfidhaldig malm og som efflorescens i jord eller kalksteinsholer.^[4]

Velkrystallisert gips blir kalla selenitt. Ein fibrig variant blir kalla silkespat, medan tett, finkorna gips er kjend som alabast.^[4]

Det finst gips i Noreg i mindre mengder i sprekker i alunskifer i Oslofeltet og einskilde kisførekomstar i Løkken og Sulitjelma. Det finst òg i Søftestad gruver i Telemark. Ein finn også materialet [å Spitsbergen, der det er utbreidd i sedimentlag frå karbon og permtida.^[4]

I verda vert det produsert kring 90 millionar tonn gips per år. Dei største produsentane er USA, Canada, Iran, Kina og Japan.^[4]