Luo

Luo (Dholuo, uttalt [d̪ólúô]^[2]) er eit nilosaharisk språk som talast av 4 410 000 av luofolket i Kenya og Tanzania som bur ved østkysten av Victoriasjøen og område sør for dette.^[3] Språket vert brukt i sendingar på KBC (Kenya Broadcasting Corporation, tidlegare Voice of Kenya) og Radio Ramogi. Luo er i nær slekt med lango, acholi og adhola som alle blir tala i Uganda, og i fjernare slekt med luwo som blir tala i Sør-Sudan.

Luo Dholuo
Klassifisering	Nilosaharisk  Austsudansk   Nilotisk    Vestlige     Luo      Sørlig       Luo-Acholi        Luo
Bruk
Tala i	Kenya, Tanzania
Luotalande i alt	4 410 000[1]
Språkkodar
ISO 639-2	luo
ISO 639-3	luo

Fonologi

Luo er eit tonespråk. Det har både leksikalsk tone og grammatisk tone, t.d. i danninga av passive verb.^[4] Det har vokalharmoni etter ATR-status: vokalar i ikkje-samansette ord må vera anten [+ATR] eller [−ATR]. ATR-harmonien gjeld òg halvvokalane //w, y/, y/.^[5] Vokallengda er kontrastiv.

Vokalar

Luo har to sett av vokalar som skil seg frå kvarandre med trekket [+/−ATR] ("advanced tongue root", dvs. at [+/-ATR] viser til to ulike uttalemåtar av same vokal).

Fremre	Midtre	Bakre
Nesten-trong	ɪ	ʊ
Sentral	ɛ	ɔ
Open	ɐ

Fremre	Midtre	Bakre
Trong	i	u
Sentral	e	o
Open	a

Konsonantar

I tabellen nedanfor står ortografiske symbol i parentes om dei er ulike frå IPA-symbola. Merk spesielt at <y> brukast for IPA [ɪ], noko som er vanleg i afrikanske ortografiar. <th> og <dh> er plosivar og ikkje frikativar som i swahili.^[6]

Labialar	Dentalar	Alveolarar	Palatalar	Velarar	Glottaler
Nasalar		m	n	ɲ (ny)	ŋ (ng')
Plosivar	prenasalisert	mb (mb)	nd (nd)	ɲɟ (nj)	ŋg (ng)
	ustemt	p	t̪ (th)	t	c (ch)	k
	røysta	b	d̪ (dh)	d	ɟ (j)	g
Frikativar		f		s	h
Trillar		ɲ
Approksimanter		w	l	ɪ (y)

Grammatikk

Luo er kjend for kompliserte fonologiske vekslinger, som blant anna brukast for å skilje uomsettelege eigetilhøve frå omsettelege. Dette første dømet er ein omsettelig eigedom, sidan beina ikkje er del av hunden:

chogo guok

bein hund

«beinet til hunden» (som han et)

Følgjande er likevel ein uomsettelig besittelse, sidan beinet i dette dømet er ein del av kua:

chok dhiang'

bein (status constructus) ku

«eit kubein» (beinet til kua)^[7]