Samaveda

Samaveda (sanskrit सामवेद, sāmaveda, frå sāman 'song' og veda 'kunne') er ein gammal vedisk sanskrittekst, ein av dei fire Vedaene som er gamle overleveringar knytte til hinduismen. Denne vedaen tek for seg melodiar og messing.^[1]

Samaveda skrive med to indiske skrifter. Øvst devanagari, nedst grantha.

Samaveda er ein liturgisk tekst som omfattar 1 549 vers. Bortsett frå 75 vers er alle også med i Rigveda.^[2] Det finst tre hovudoverleveringar av Samaveda, med manuskripvariantar av Vedaen funne att i ulike delar av India.^[3][4]

Medan dei eldste delane av tekstsamlinga er rekna for å stamma frå så tidleg som den rigvediske perioden, er samlinga slik ho framstår i dag frå den post-rigvediske mantra-perioden av vedisk sanskrit, ca. 1200 eller 1000 f.Kr., om lag frå same tidsrom som Atharvaveda og Yajurveda.^[5]

Samaveda inneheld Chandogya Upanishad og Kena Upanishad, to viktige upanisjadar som er mykje studerte og har påverka dei seks skulane av hindufilosofi, særleg vedantaskulen.^[6] Klassisk indisk musikk og dans fører røtene sine tilbake til songane og melodiane i Samaveda.^[7]

Tekst

Samaveda er blitt kalla lagerhuset av messekunnskap.^[8] Ifølgje Frits Staal er verket «Rigveda sett til musikk».^[9] Det set saman eldre melodiar (sāman) og Rig-versa.^[9] Samaveda har mange færre vers enn Rigveda,^[4] men har meir tekst ettersom verket listar opp alle tilpassingane av versa knytte til messing og rituale.^[9]

Teksten i Samaveda omfattar nedskrivne melodiar som truleg er dei eldste melodinotane som er overleverte.^[10] Notane står vanlegvis like over og nokre gonger inni tekstlina, anten i stavings- eller i nummerform alt etter kvva samavedisk sakha eller skule som er følgd.^[11]

Teksttradisjonar

Ifølgje R.T.H. Griffith finst det tre teksttradisjonar for Samaveda Samhita:^[3]

• Kauthuma-tradisjonen som er utbreidd i Gujarat, Uttar Pradesh, Odisha og i seinare tiår i Darbhanga i Bihar,
• Rāṇāyanīya i Maharashtra, Karnataka, Gokarna, Andhra Pradesh og delar av Odisha
• Jaiminiya i Karnataka, Tamil Nadu og Kerala

Inndeling

Utføringa av eit eldoffer ved Gunjanarasimhaswamy-tempelet i Karnataka.

Samaveda har to hovuddelar. Den første delen omfattar fire melodisamlingar (gāna, गान) og den andre delen har tre «versebøker» (ārcika, आर्चिक).^[2] Ein melodi i meldoibøkene svarer til eit vers i arcika-bøkene.^[2] Gana-samlinga er vidare inndelt i Gramageya og Aranyageya, medan Arcika er delt inn i Purvarcika og Uttararcika.^[12] Purvarcika-delen av teksten inneheld 585 strofar og er ordna etter guddom, medan Uttararcika er ordna etter ritual.^[12] Gramageya-melodiane er for offentleg framføring, medan Aranyageya-melodiane er for personleg meditativ bruk som når ein er åleine i skogen.^[12] Purvarcika-tekstane blei typisk sungne til melodiar skildra i Gramageya-Gānas, og reglane for korleis versa frå dei ulike delane passar er omtalt i sanskrittekstar som Puspasutra.^[12]

Som i Rigveda byrjar tidlege delar av Samaveda typisk med hymnar til Agni og Indra, men går etterkvart over til abstrakt spekulasjon og filosofi.^[2] Føremålet med Samaveda er til liturgi, og tekstane var repertoaret til udgātṛ eller syngeprestar.^[2]

Samaveda er som andre Vedaer sett saman av ulike tekstlag, med Samhita som det eldste og upanisjadane som det yngste.^[13]

Samaveda^[13]

Vedisk skule	Brahmana	Upanisjad	Shrauta Sutra
Kauthuma-Ranayaniya	Pancavimsa Sadvimsa	Chandogya Upanishad	Latyayana Drahyayana
Jaiminiya eller Talavakara	Jaiminiya	Kena Upanishad Jaiminiya Upanishad	Jaiminiya

Analysar

Samaveda inneheld 1 549 ulike vers, nesten alle frå Rigveda, bortsett frå 75 vers.^[2][14] Dei største talet vers kjem frå Bok 8 og 9 i Rigveda.^[15] Nokre av Rigveda-versa blir gjentekne fleire gonger. Tek ein med desse repetisjonane omfattar finst det totalt 1 875 vers i Samaveda-utgåva omsett av Griffith.^[16]

Innhald

Døme på ein sama-song under pravargya-ritualet i Gargeyapuram i Karnool.

Samaveda samhita er ikkje meint å bli lesen som ein tekst, men er som eit noteark eller partitur meint for å høyrast.^[1]

Staal skriv at melodiane truleg eksisterte før versa blei til i det gamle India, og at orda i Rigveda-versa blei passa til melodiane som fanst allereie, fordi nokre tidlege ord passar inn og flyt, medan seinare ord ikkje heilt passar til melodien i same verset.^[1] Teksten brukar kreative strukturar, stobha, til å pynta, forvandla eller leika med ord slik at dei betre passar inn i ein ønkst musikalsk harmoni.^[17][18] Nokre vers har meiningslause bånsull-aktige lydar lagt til, truleg av same grunn, seier Staal.^[1]

Ein del av den fyrste songen i Samaveda illustrerer lenkja og innpassinga av rigvediske vers i ei melodisk messing:^[1]

Instrumentet vina er omtalt i Samaveda.^[19]

«

अग्न आ याहि वीतये – Rigveda 6.16.10[20] Agna ā yāhi vītaye Samaveda-transformasjon (Jaiminiya-manuskriptet): o gnā i / ā yā hi vā i / tā yā i tā yā i / Omsetjing: Å Agni, kom til gjestebodet.

»

Upanisjadar

To upanisjadar som er viktige for hinduismen er el av Samaveda – Chandogya Upanishad og Kena Upanishad. Særleg Chandogya har spelt ei historisk rolle i utviklinga av ulike skular i hindufilosofi. Dei filosofiske premissa i Chandogya Upanishad har, til dømess, vore grunnleggjande for vedantaskulen av hinduisme.^[6] Det er ein av dei mest siterte tekstane i seinare Bhasya-verk (gjennomganga og kommentarverk) av tenkjarar frå ulike hinduretningar. Adi Shankara siterte til dømes Chandogya Upanishad 810 gonger i sitt Vedanta Sutra Bhasya, meir enn nokon annan oldtidstekst.^[21]

Chandogya Upanishad

Utdjupande artikkel for dette emnet er Chandogya Upanishad.

Del av Chandogya Upanishad med devanagari-skrift.

Chandogya Upanishad høyrer til Tandya-skulen av Samaveda.^[22] Som Brhadaranyaka Upanishad er Chandogya Upanishad ein antologi av tekstar som må ha eksistert tidlegare som separate tekstar, og som blei samla i eit større verk av ein eller fleire indiske lærde.^[22] Den nøyaktige tidfestinga av Chandogya Upanishad er usikker, men upanisjaden er del av det yngste tekstlaget i Samaveda, og er blitt datert til å vera fofatta mellom 700- og 500-talet f.Kr.^[23][24]

Teksten i Chandogya kombinerer ein metrisk, melodisk struktur med ei rad vidtrekkjande spekulasjonar og filosofiske emne. Teksten i åttande og niande del av det første kapittelet tek til dømes for seg ein debatt mellom tre menn som er godt kjende med Udgitha, om opphavet Udgitha og all empirisk eksistens.^[25] Teksten oppsummerer diskusjonen deira som:

«

What is the origin of this world?[26] Space, said he. Verily, all things here arise out of space. They disappear back into space, for space alone is greater than these, space is the final goal. This is the most excellent Udgitha. This is endless. The most excellent is his, the most excellent worlds does he win, who, knowing it thus, reveres the most excellent Udgitha (Om, ॐ}.

»

Max Muller merka at omrepet «space» (rommet) i sitatet over seinare blei brukt i Vedanta Sutra-vers 1.1.22 til å symbolisera det vediske konseptet brahman.^[26] Paul Deussen explains the term Brahman means the "creative principle which lies realized in the whole world".^[27] Teksten tek også for seg dharma og mange andre emne:

«

There are three branches of Dharma (righteous life, duty): Yajna (sacrifice), Svādhyāya (self study) and Dāna (charity) are the first, Tapas (austerity, meditation) is the second, while dwelling as a Brahmacharya for education in the house of a teacher is third, All three achieve the blessed worlds. But the Brahmasamstha – one who is firmly grounded in Brahman – alone achieves immortality.

»

Kena Upanishad

Utdjupande artikkel for dette emnet er Kena Upanishad.

Kena Upanishad er ein del av den siste seksjonen i Talavakara Brahmanam-tradisjonen av Samaveda.^[28][29] Han er ein mykje kortare tekst enn Chandogya Upanishad, men tek også for seg filosofiske og andelege spørsmål. I fjerde kapittel seier til dømes Kena Upanishad at alle vesen har ei medfødd lengsl etter andeleg kunnskap, etter å vera sjølvmedviten.^[30] Denne kjennskapen til Atman-Brahman er Tadvanam (transcendental lukke).^[31] I dei siste avsnitta legg Kena Upanishad fram eit etisk liv som grunnlaget for sjøvmedvit og for kjennskap til Atman-Brahman.

«	Tapas,[32] Damah,[33] Work - these are the foundations, the Vedas are the limbs of the same, the Truth is its fulcrum.	»
—Kena Upanishad, 4.8 (paragraph 33)[34]

Datering og historisk kontekst

Ifølgje Michael Witzel kan ein ikkje datera Samaveda eller nokon av dei andre vediske tekstane heilt nøyaktig.^[35] Han har estimert at samhita-laget av teksten blei forfatta etter Rigveda, i eit truleg tidsrom frå 1200 til 1000 f.Kr., omtrent det same som Atharvaveda og Yajurveda.^[35]

Det fanst omlag eit dusin former for Samaveda-messing. Av dei tre overlevande tradisjonen inneheld Jaiminiya den eldste forma.^[10]

Manuskript og omsetjingar

Kauthuma-tradisjonen er blitt gjeven ut (Samhita, Brahmana, Shrautasutra and ancillary Sutras, hovudsakleg av B.R. Sharma), medan delar av Jaiminiya-tradisjonen framleis ikkje er blitt gjevne ut.^[36] Det finst ei utgjeving av den første delen av Samhita av W. Caland^[37] og av Brahmana av Raghu Vira og Lokesh Chandra,^[38] i tillegg til ein gløymd upanisjad,^[39] men berre delar av Shrautasutra. Songbøkene er ikkje blitt gjevne ut.^[40]

I 1848 gav Theodor Benfey ut ei tysk utgåve av Samaveda,^[41] og Satyavrata Samashrami gav ut ei redigert sanskrit-utgåve i 1873.^[42] Filipp Fortunatov gav ut ei russisk omsetjing i 1875. ^[43] Ralph Griffith gav ut ei engelsk omsetjing i 1893.^[44]

Samaveda-teksten har ikkje fått like mykje merksemd som Rigveda, fordi bortsett frå dei musikalske og melodiske delane er det meste av det litterære innhaldet allereie kjent frå Rigveda.^[45]

Kulturell påverknad

Indisk klassisk musikk og dans har, ifølgje Guy Beck, djupe røter i dei musikalske og lydlege dimensjonane av Samaveda, i tillegg til upanisjadane og agamaene.^[7] I tilleggt il omtalen av synging og messing nemner Samaveda også instrument. Reglane og oppmodingane for speling av ulike instrument er del av ei eiga tekstsamling kalled Gandharva-Veda, og denne Upavedaen er knytt til .^[7][46] Teorien kring og strukturen til messing i Samaveda har inspirert grunnleggjande prinsipp i indiske klassiske kunster og opptredenar, og desse røtene er vidt aksepterte av musikkforskarar som tek for seg historia til indisk musikk.^[7][47]

«	Our music tradition [Indian] in the North as well as in the South, remembers and cherishes its origin in the Samaveda... the musical version of the Rigveda.	»
—V. Raghavan[7]