Xie Jun

Xie Jun^[a] (fødd 30. oktober 1970 i Baoding)^[1] er ein kinesisk stormeister i sjakk og er den fyrste asiatiske kvinna som blei stormeister i sjakk. Ho har vore verdsmeister i sjakk for kvinner to gongar, ein gong frå 1991 til 1996 og igjen frå 1999 til 2001. Xie er den noverande presidenten for det kinesiske sjakkforbundet. I 2019 blei ho heidra i World Chess Hall of Fame.^[2]

Xie Jun
Statsborgarskap	Folkerepublikken Kina
Fødd	30. oktober 1970 (54 år)
Xie Jun på Commons

Liv og virke

Xie Jun blei fødd i Baoding i Hebei i 1970 og vaks opp i Beijing. Hennar jiaxiang er Liaoyuan i Jilin.^[3] I ein alder av seks byrja Xie å spele xiangqi, og i ein alder av 10 hadde ho blitt xiangqi-meister i Beijing. Etter oppfordring frå myndigheitane byrja ho snart å spele internasjonal sjakk. Trass i likegyldige treningsmoglegheitar, blei Xie den kinesiske jentesjakkmeisteren i 1984. I 1988 dela ho på andre- til fjerdeplassar ved verdsmeisterskapen for junior jenter i Adelaide. Ho var den høgaste plasserte asiatiske spelaren i turneringa og fekk tittelen «Asian Junior Girls' Champion».^[4][5]

Som 20-åring kvalifiserte Xie seg til å utfordre verdstittelen for kvinner, og i 1991 slo ho Maja Tsjiburdanidze, som hadde hatt tittelen sidan 1978, med ein poengsum på 8½–6½. Akkurat som Bobby Fischer avslutta den sovjetiske dominansen i den opne delen i 1972 etter 24 år, avslutta Xie den sovjetiske dominansen i kvinnedelen etter 41 år.

I 1993 forsvarte Xie tittelen sin mot Nana Ioseliani med ein 8½–2½-siger. Sumaren 1994 ble ho tildelt stormeistertittelen^[6], og var den sjette kvinna nokonsinne som blei tildelt den tittelen. Ho tapte verdsmeisterskapen i sjakk for kvinner i 1996 mot Susan Polgár (8½–4½), men tok tilbake tittelen i 1999 ved å slå Alisa Galljamova 8½–6½, etter at Polgár nekta å godta kampvilkåra og mista tittelen.^[7] I 2000 endra FIDE formatet på verdsmesterskapet til eit utslagssystem og Xie vann tittelen igjen. Ho slo den kinesiske medspelaren Qin Kanying 2½–1½ i finalen.

I Guangzhou i april i 2000 spelte Xie ein kamp mot tidlegare verdsmeister Anatolij Karpov. Kampen blei rekna som ein «kvinne mot mann-sjakkonkurranse», og bestod av fire parti med langsjakk og to parti med hurtigsjakk. Langsjakk-delen blei vunnen av Karpov 2½–1½ (1 siger, 3 remis), og hurtigsjakk-delen gjekk også til Karpov, 1½–½ (1 siger, 1 remis).^[8]

Xie fremstår som ein helt i Kina, og er innan sjakken kjend for sin optimisme og livlege angrepsstil. Suksessen hennar har gjort mykje for å popularisere internasjonal sjakk i landet hennar og resten av Asia. Xie viste seg å være den fyrste av ei rekkje sterke kinesiske kvinnelege spelarar, som Zhu Chen^[9], Xu Yuhua og Wang Lei. Ho var også ein viktig faktor for at det kinesiske kvinnelaget vann gullmedaljen under sjakk-OL 1998 i Elista i Kalmykia i Russland.

I juli 2004 blei Xie tildelt titlane «internasjonal dommar» og «FIDE Senior Trainer». I april 2019 blei Xie Jun utnemnd til ny president for det kinesiske sjakkforbundet.^[10]

Privatliv

Rundt slutten av 1990-tallet tok Xie ein doktorgrad i psykologi ved Beijings pedagogiske universitet. I 2008 leia Xie eit byrå i Beijing-regionen som tok seg av sjakk- og Go-talent.^[11] Ho er gift med sin tidlegare trenar Wu Shaobin.^[12][13]

Merknadar

1. forenkla kinesisk 谢军, tradisjonell kinesisk 謝軍, pinyin Xiè Jūn